Çevirilerin resmi olarak onaylanması: Ülkemizde yeminli tercümanlık müessesesi ve dünyadaki yeminli/tasdikli çeviri uygulamaları üzerine genel bir değerlendirme

Yıl 2020, Sayı: 18, 709 - 724, 21.03.2020

Nazan Müge Uysal

https://doi.org/10.29000/rumelide.706503

Cited By: 1

Öz

Çevirisi yapılan bir belgenin doğruluğunun, gerçekliğinin ve güvenilirliğinin tasdik edilmesinin gerekli olduğu durumlarda, çeviriye resmiyet kazandırılması gerekir. Çevirilerin resmi olarak onaylanması, “yeminli/tasdikli çeviri” olarak adlandırılan çeviri alanını oluşturur. “Yeminli/tasdikli çeviri” iki temel kavramı barındırır: Bir evrakı doğru, gerçek ve güvenilir bir biçimde çevirebilecek olan çevirmenlerin belirlenmesi ve bu çevirmenleri belirlemek üzere yetkilendirilen mercii. Dünyanın farklı ülkelerinde, ülkelerin adalet sistemlerindeki işleyiş ve düzenlemelere bağlı olarak, çevirilere resmiyet kazandırılmasına yönelik çeşitli uygulamalar yer alır. Genellikle yeminli/tasdikli çeviri yapacak çevirmenler bir devlet kurumu veya bir çevirmen meslek örgütü tarafından belirlenir ve temel değerlendirme ölçütü yaygın olarak adayın çeviri ve dil becerisini ölçen bir sınavdır. Ülkemizde ise yeminli çevirmenler Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin ilgili maddesi uyarınca noterlerin yemin zaptı düzenlemesi ile yetkilendirilir. Ancak çevirinin resmiyet kazanması için yeminli çevirmenin tasdiki yeterli olmayabilir, genellikle evrakın noter tarafından da onaylanması gerekmektedir. Yeminli çevirmenlerin noterlik dairelerinde çalıştığı 1970’li yıllardaki çeviri faaliyetlerine göre düzenlenen bu yönetmeliğin bugünün değişen koşullarında halen uygulanıyor olması hem yeminli çeviri alanında çalışan çevirmenler hem de çevirmenlik mesleği açısından olumsuz bir tablo oluşturmaktadır. Bu çalışma, ülkemizdeki noter-yeminli çeviri/çevirmen ilişkisine tarihsel bir perspektiften bakarak günümüzde noterlerin yeminli çeviri alanında yetkilendirme mekanizması olmasının neden uygun olmadığını ve bu uygulamanın olumsuz taraflarını farklı ülkelerdeki yeminli/tasdikli çeviri uygulamaları ile karşılaştırarak ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ayrıca çalışmada, yeminli çeviri konusunda yaşanan olumsuzlukların düzeltilebilmesi ve çevirmenlik mesleği açısından daha doğru bir yetkilendirme sistemi oluşturulabilmesi için yapılabileceklere de yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yeminli çeviri, tasdikli/noter tasdikli çeviri, yeminli çevirmenlik, Noterlik Kanunu

Certified translations: A general overview on sworn translation in Turkey and sworn/ certified translation procedures around the world

Öz

The proof of the validity and reliability of the translation of a document requires official confirmation of the translation and this process is generally defined as “sworn/ authorized/ certified translation”. The term “sworn/ authorized/ certified translation” includes two main concepts: the authorization process of sworn/certified translators to work in this field and the authority itself giving official permission to translators who will work in this field. The procedures of the certification of a translated document vary across different countries depending on the differences within the judicial systems of countries. Yet, generally the authority responsible for the selection of sworn/certified translators is a governmental institution or a translator association and the selection criterion involves an examination which tests the translation and language competence of the applicant. In Turkey, sworn translators are authorized by notaries on the basis of Notary Public Law and translators have to take the certificate of oath from the notary to be a sworn translator. However, the official confirmation of the notary is still required for the translated document to be a certified translation. The Notary Public Law dates back to the 1970’s when translators used to work in the offices of notaries. Translation industry has been expanding rapidly and today sworn translators are not members of notary offices anymore. That’s why, the fact that articles related to translation procedures in the Notary Public Act 1972, which was designed for the status of sworn translators in the 1970’s, is still being used for the authorization of sworn translators in Turkey is improper. This leads to negative impacts both for translators working in this field and for the translation profession. This study aims to reveal these negative impacts investigating the relationship between notaries and sworn translators in Turkey from a historical perspective and comparing the procedures involving sworn/ authorized/certified translation in different countries with the status of sworn translation in Turkey today. The study also involves suggestions for the improvement of the negative sides of the current notarized translation system and the establishment of a better authorization system for sworn translation and translation profession in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Sworn translation, certified/ authorized /notary certified translation, sworn/certified translators, the Notary Public Law in Turkey

Kaynakça

• 2020 Yılı Noterlik ücret tarifesi (t.y.). Erişim adresi
• https://portal.tnb.org.tr/Tebligler/Noterlik%20%C3%9Ccret%20Tarifesi.pdf
• Altay, A., Ateşman, E. (2012). Ulusal Çeviri Politikasına Doğru. Avrupa Birliği Bakanlığı Çeviri Platformu Bildirileri. İstanbul. Erişim adresi https://www.ab.gov.tr/files/ceb/Ceviri_Platformu_Resimleri/platform_bildirileri.pdf
• Dragoman. (20 Temmuz 2015). Yeminli çeviri ilkeleri. [Blog yazısı] Erişim adresi https://www.dragoman.ist/tr/yeminli-ceviri-ilkeleri/
• Erbil, S. (2012).Uygulamalı Çevirmenlik Eğitim Formasyon Projesi Önerisi. Avrupa Birliği Bakanlığı Çeviri Platformu Bildirileri. İstanbul. Erişim adresi https://www.ab.gov.tr/files/ceb/Ceviri_Platformu_Resimleri/platform_bildirileri.pdf
• Ersoy, H., Odacıoğlu, C. (2014). Türkiye’de serbest çevirmenlerin karşılaştıkları sorunlar, bu sorunların etkileri ve öneriler. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish and Turkic. 9(6), 367-378.
• Kartal, K. (2012). Çeviri sektörü: Sorunlar ve çözüm önerileri. Avrupa Birliği Bakanlığı Çeviri Platformu Bildirileri. İstanbul. Erişim adresi https://www.ab.gov.tr/files/ceb/Ceviri_Platformu_Resimleri/platform_bildirileri.pdf
• Kobya, Senem and Karabacak, Funda, ed. (2015). Çeviri Kitabı. İstanbul: Universal. Erişim adresi https://www.cevirikitabi.com/cevirmenler-ne-isler-ceviriyor/turk-ceviri-sektoru-kimlik-karti/
• Kurt, M. (2012). Çeviri ve çevirmenlik mesleğinin Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanunu’ndaki yeri. Avrupa Birliği Bakanlığı Çeviri Platformu Bildirileri, İstanbul. Erişim adresi https://www.ab.gov.tr/files/ceb/Ceviri_Platformu_Resimleri/platform_bildirileri.pdf
• Noterlik Kanunu Yönetmeliği. (13 Temmuz 1976). Erişim adresi https://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.5040&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch
• Noterlik Kanunu. (18 Ocak 1972). Erişim adresi https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1512.pdf
• Odacıoğlu, M.C., Barut, E., Odacıoğlu, F.Ç. (2018). Kamuda çalışan mütercim tercümanların yaşadıkları temel sorunlar ve bu sorunlara karşı çözüm önerileri: Türkiye örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 11(58), 155-165.
• Pym, A., Grin, F., Sfreddo, C., Chan A.L.J. (2012). Studies on translation and multilingualism. The status of the translation profession in the European Union. European Commission. Erişim adresi, https://termcoord.eu/wp-content/uploads/2013/08/The_status_of_the_translation_profession_in_the_European_Union.pdf
• Seymen, G. D.; Selcen Aslan, A. (2019). Türkiye’de çevirinin toplumsal görünürlüğü ve gelişiminde çeviri derneklerinin rolü. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (15), 377- 390. DOI: 10.29000/rumelide.580650
• T.C. Başbakanlık İdareyi Geliştirme Başkanlığı. (2015). Türkiye’de Çevirmenlik Mesleği. Erişim adresi,http://www.konsolostercume.com/Turkiyede%20Cevirmenlik%20Meslegi%20-%20Arastirma%20Raporu.pdf
• TURÇEF Yeminli Çevirmenlik Federasyonu. (t.y.) TURÇEF ÜYESİ Çevirmen ve Çeviri Bürolarının dikkatine!. Erişim adresi, https://www.turcef.net/turcef-uyesi-cevirmen-ve-ceviri-burolarinin-dikkatine
• Türkiye Çevirmenler Derneği. (t.y.). Noter ile ilgili meslektaşlara duyuru. Erişim adresi http://www.tuced.org.tr/
• Uysal, N.M. (2017). Çevirmenlikte Meslekleşme ve Çevirmen Sertifikasyonu. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Uysal, N.M., Odacıoğlu, M.C., Köktürk, Ş. (2015). Meslekleşme açısından Türkiye’de çevirmenliğin mevcut durumu, sorunlar ve çözüm önerileri. Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(36), 257-266.
• Yener, Y. (2004). Çeviri bürolarında çeviri ve çevirmenlik. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çeviribilim Dalı. Erişim adresi https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp