Tarih-i Belgrad

Yıl 2020, Sayı: 19, 504 - 527, 21.06.2020

Nevin Mete

https://doi.org/10.29000/rumelide.752455

Öz

Balkanlar ve orta Avrupa coğrafyası, 1526 Mohaç meydan savaşı ile başlayıp 1791 Ziştovi antlaşması ile sonlanan zaman diliminde, baş aktörleri Osmanlı ve Avusturya olan uzun bir mücadeleye sahne olmuştur. Osmanlı kaynaklarında Nemçe olarak anılan Avusturya ile iki buçuk asrı aşkın süregelmiş çatışmalı ilişkiler, bu sürecin başında askerî, hukukî ve diplomatik bakımdan Osmanlı lehine olsa da sonlarda Avusturya’nın üstünlüğü ile noktalanmıştır. Osmanlı’da sınır kavramı bugünkü ölçütlerle tespit ve tayin olunmayan; köy, kale adı veya mahal adı sayılarak yapılan hudut tespitleri ile belirlenmiş sınır tanımını ifade eder. Bu tespitler yapılırken 15. Yüzyıldan sonra adına Sınır-name denilen belge ya da Ahit-name içerisinde atıfta bulunulan hudut tayinleri görülmektedir. Belirsizliklerle dolu olan anlaşma metinleri, Osmanlı İmparatorluğu’nun hareketli sınırlara sahip olmasını da beraberinde getirmiştir. Bu sebeple seyahat-name, atlas, coğrafi eser gibi türlerin akın yapılacak yerlerle ilgili bilgileri içermesi önem arz etmiştir. Tarih-i Belgrad, Osmanlı İmparatorluğu’nun II. Viyana hezimetinden iki yıl sonra kaleme alınmış, bir çeşit güzergah risalesidir. Müellif, bu kısa risalenin cihad-ı ekber için yapılacak seferde, yol haritası olarak hazırlandığından söz eder.

Anahtar Kelimeler

Tarih-i Belgrad, Ebû Bekir b. Behrâm ed-Dımeşkī, coğrafya, Atlas Maior

History of Belgrade

Öz

The Balkans and central European geography were the scene of a long struggle, with the main actors, the Ottomans and Austria, in the time period that began with the 1526 Mohaç square battle and ended with the 1791 Zishtovi treaty. More than two and a half centuries of conflicted relations with Austria, referred to as Nemçe in Ottoman sources, were at the beginning of this process in favor of the Ottomans in terms of military, legal and diplomatic aspects, but ended with austria's superiority in the end. The concept of border in the Ottoman Empire can not be determined and determined by today's criteria; refers to the boundary definition determined by border determinations made by the name of the village, castle name or location. During these detections, the 15th century was made. After the 19th century, border determinations are seen in the document called Border-name or the Testament. The texts of the agreement, which is full of uncertainties, have also led to the ottoman empire having moving boundaries. For this reason, it is important that species such as travel-name, atlas, geographical artifacts include information about the places to flock. History of Belgrade, Ottoman Empire is a sort of itinerary treatise, written after the II. Vienna defeat. The author mentions that this short treatise was prepared as a road map for the campaign for jihad-ı akbar.

Anahtar Kelimeler

History of Belgrade, Ebû Bekir b. Behrâm ed-Dımeşkī, geography, Atlas Maior

Kaynakça

• Ak, M. (1993). “Coğrafya”, “Bülbül”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). İstanbul: C: 8.
• Bilge, S. M. (2010). Osmanlı’nın Macaristanı. İstanbul: Kitabevi yayınları.
• Çabuk, V. (1988). Köprülüler, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Ebû Bekir b. Behrâm ed-Dımeşkī (1118 İstinsah) Nusretü'l-İslami ve's-sürur fi tahriri atlas mayor, Nu:34 Ha 174, Köprülü Fazıl Ahmed Paşa Ktp., Hafız Ahmed Paşa Koleksiyonu.
• Emecen, F. M. (2009). Osmanlı Klasik Çağında Siyaset. İstanbul: Timaş yayınları.
• Uzun, M. İ. (2008). “Risâle”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). İstanbul: C: 35.
• Nicolle, D. (2019). Osmanlı kaleleri. Çev. Kahraman Şakul. İstanbul: İş Bankası yayınları.
• Sayyıd M. Ahmad (1993). “Coğrafya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). İstanbul: C: 8.
• Sarıcaoğlu, F. (1991). “Cihânnüma ve Ebû Bekir b. Behrâm ed-Dımeşkī, İbrahim Müteferrika”. Prof. Dr. Bekir Kütükoğlu’na Armağan. s. 122-142. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Sarıcaoğlu, F. (1994). “Ebû Bekir b. Behrâm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA). İstanbul: C: 10.
• Rukancı, F., Anameriç, H., Tuzcu, K. (2016). Yazma Eserlerin Bibliyografik Denetimi. Ankara: Hiperlink Yayın.
• https://library.princeton.edu/projects/islamic/history.html