Orhan Pamuk’un Kar, Buket Uzuner’in İstanbullular adlı romanındaki laik kahramanların “siyasal İslamcı” kahramanlara bakışı

Yıl 2020, Sayı: 20, 310 - 325, 21.09.2020

Necmettin Özmen

https://doi.org/10.29000/rumelide.791655

Öz

Orhan Pamuk, Türkiye’de kimileri tarafından “siyasal İslam” olarak adlandırılan hareketin romanını yazmak ister. Bu arzusunu, Kar romanına son söz olarak eklediği bölümde ifade eder. Pamuk, Türkiye’deki muhafazakâr hareketin yayınlarını merakla okur, başörtüleri sebebiyle üniversitelere alınmayan kızların öfkeli kitaplarında, “siyasal İslam”ın propaganda risalelerinde, yarı çıplak gezerken örtünüp İslam’a dönen göbek dansözünün eğlenceli hatıralarında roman için çok ayrıntı bulur. Bunları, 1990 Türkiye’sini anlattığı Kar adlı romanına konu eder. Çünkü “siyasal İslam” bu yıllarda toplumda taban bulur, rağbet görür. Bu durum Türkiye’deki laik görüşlü kesimlerde rahatsızlığa sebep olur. Orhan Pamuk Kar romanında laik ve “siyasal İslam” görüşlü kahramanları aracılığıyla Türkiye’deki toplumsal gerginliği anlatır. Buket Uzuner İstanbullular adlı romanında İstanbul’da ikamet edenleri anlatır. Bunların bir kısmı Anadolu’dan İstanbul’a göç eden, şehir kültürünü çok özümseyememiş Kayserili, Diyarbakırlı, Vanlı, Antalyalı, Yozgatlı Anadolu insanları; bir kısmı on yıllardır İstanbul’da yaşayan Türkler, Ermeniler, Yahudiler, Levantenlerdir. Değişik sosyoekonomik ve sosyokültürel çevrelerden olan kahramanların bir kısmı laik görüşlüdür. İstanbullular romanı ilk baskısını 2007 yılında yapmıştır. Fakat romanda anlatılanlar 2000’li yılların başında yaşanan siyasi sosyal olaylardır. Bu dönemde, Türkiye’de siyasal iktidar, romandaki laik kahramanların görüşüne göre, İslamcıların eline geçmiştir. Dolayısıyla hayatın bazı tarafları da değişmiştir. Laik görüşlü kahramanların buna itirazı, bundan bazı memnuniyetsizlikleri vardır. Bu yazıda; Orhan Pamuk’un Kar adlı romanında, iktidarı İslamcılara “kaptırmama” mücadelesi veren laik kahramanların “siyasal İslamcı” kahramanlara dair korku-endişeleri ile Buket Uzuner’in İstanbullular romanındaki laik kahramanların “siyasal İslamcı” alarak değerlendirdikleri kahramanlara bakışı analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, Buket Uzuner, laik, İstanbullular, Kar

The views of secular heroes about “political Islamist” heroes in Orhan Pamuk's novel Kar and Buket Uzuner's Istanbullular

Öz

Orhan Pamuk want to write the novel about movement called “political İslam” by some in Turkey. He expresses this desire in the episode he added to the novel Kar as the last word. Pamuk eagerly read publications of the conservative movement in Turkey. He found many details for the novel in the books written by resented girls who were not admitted to university because of the headscarf, in the treatises of “political Islamist” propaganda, and in the amusing memories of the belly dancer who was covered up and converted to Islam when she was a half-naked woman. He discuss them his novel Kar which tells about 1990’s Turkey. "Political Islam" finds a base in the society in these years and becomes popular. This causes discomfort in the secular-minded segment in Turkey. Orhan Pamuk narrated the social tensions in Turkey through the views of secular-minded and “political Islamist” heroes. Buket Uzuner tells about the inhabitants of Istanbul in her novel Istanbullular. Some of them are Anatolian people from Kayseri, Diyarbakır, Van, Antalya, Yozgat who migrated from Anatolia to Istanbul and could not absorb the city culture; some of them are Turks, Armenians, Jews and Levantines who have lived in Istanbul for decades. Some of these heroes from different socioeconomic and sociocultural circles have secular views. The Istanbullular made its first edition in 2007. However, what is told about novels are political and social events that happened in the early 2000s. During this period, political power in Turkey, in the opinion of the secular hero of the novel, is in the hands of Islamists. Therefore, some aspects of life have also changed. Secular-minded heroes have an objection to this and dissatified with the course of the events. This article analyzes the fears and worries of secular heroes of Orhan Pamuk’s novel, Kar, who struggle not to "lose" power to Islamists, and the views of secular heroes about those whom they see as “political Islamists” in Buket Uzuner's novel of Istanbullular.

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, Buket Uzuner, secular, İstanbullular, Kar

Kaynakça

• Alver, K. (Ed.). (2018). Edebiyat sosyolojisi. İstanbul : İz.
• Akçam, A.( 2006, 1) Kar romanı “dışarıdan mı geldi? Erişim Adresi: http://alperakcam.com.tr/post.php?pid=362
• Erdiç, Ş. (2017). Çağdaş Türk romanında din ve siyaset ilişkisi: ‘Kar’ örneği. DOI: https://doi.org/10.18505/cuid.314334
• Gürgöz, F.(2011). Orhan Pamuk’un Kar romanının yapısal analizi ve düşünsel yapısı. (Yüksek lisans tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Manisa) Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Pamuk, O. (2006). Kar. İstanbul : İletişim..............
• Riley N. B. (2007). Orhan Pamuk’un Kar’ında Epigrafik İlişkiler, (Yüksek lisans tezi, Bilkent Üniversitesi, Ankara) Erişim Adresi: http://www.thesis.bilkent.edu.tr/0003311.pdf
• Toptaş, L. T. (2008). Buket Uzuner’in hikâye ve romanlarında kişiler. (Yüksek lisans tezi. Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas). Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Uzuner, B. (2007). İstanbullular. İstanbul : Everest.