Octavia Estelle Butler’ın Kindred isimli eserinin Türkçe çevirisinde çevirmen kimliği ve çeviri kararlarının yan metinler aracılığıyla incelenmesi

Yıl 2020, Sayı: 20, 670 - 689, 21.09.2020

Emine Karabulut

https://doi.org/10.29000/rumelide.792311

Cited By: 1

Öz

Feminist çeviri, kadınlara yönelik baskı, şiddet ve zulümlere karşı bir başkaldırı olarak kadınların sesini uluslar-ötesi boyutta duyurmayı amaçlamaktadır. Bu makalede, Octavia Estelle Butler’ın Kindred isimli eserinin Emek Ergün tarafından Türkçeye çevirisi yapılan ve 2019 yılında İthaki Yayınları tarafından yayımlanan Yakın yan metinsel olarak incelenmiştir. Çalışmada kaynak metin olarak esas alınan Butler’ın eseri Kindred ise 2003 yılında Beacon Press tarafından yayımlanmıştır. Makalenin amacı, çevirmen kimliğini Gérard Genette’nin (1997) öne sürdüğü “yan metin” bağlamında irdelemek ve çeviri kararları ve dayanaklarını örnekleyerek Cecilia Alvstad’ın “çeviride sesler” (2013) ve “çeviri sözleşmesi” (2014) bağlamında çevirmenin söylemsel varlığının çevirmen-okur ilişkisini nasıl kurguladığını sorgulamaktır. Makalenin sonucunda, önsöz ve çevirmen notları aracılığıyla, Ergün’ün feminist çevirmen kimliğinin, akademisyen olarak uzman kimliğinin çeviri sürecindeki kararlarını etkilediğine ulaşılmıştır. Bunun dışında, inceleme sonucunda, önsöz ve çevirmen notlarının, Ergün’ün söylemsel varlığını görünür kıldığı, Chatman’in (1978) Anlatısal Bildirişim modeline göre “çıkarsanan yazar” konumunda erek kültürde “çıkarsanan okuyucuyu” oluşturmaya çalıştığı ve çeviri sözleşmesi kapsamında bu söylemsel varlığın kendisi ve okuyucuları arasında bir güven ilişkisi oluşturarak okuyucuların çevirisini orijinalmiş gibi okumalarını sağladığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Feminist çeviri, çevirmenin kimliği, çevirmenin söylemsel varlığı, çıkarsanan yazar ve çıkarsanan okuyucu, çeviri sözleşmesi

The analysis of translator identity and translation decisions of the Turkish translation of Octavia E. Butler’s Kindred through paratexts

Öz

The ultimate purpose of feminist translation is to have the voices of women heard in transnational platform as a rebellion against the oppression, violence, and cruelties implemented on them. In this study, the Turkish translation of Octavia E. Butler’s Kindred which was translated into Turkish as Yakın by Emek Ergün and published by Ithaki Publishing House in 2019 was analyzed “paratextually” as put forward by Gérard Genette (1997). The source text in this study, Kindred was published in 2003 by Beacon Press. The aim of this study is to analyze the translator identity in the context of “voices in translation” and “translation pact” asserted by Cecilia Alvstad (2013, 2014) and to examine how the discursive presence of the translator fictionalizes the relationship between the translator and the readers by explicating the decisions of the translator and the foundations of the translation. As a result of the analysis in this study, it was observed with the help of her preface and translator notes that Ergün’s being a feminist translator and expert as an academician in the field affected her decisions in the process of translation. Besides, it was found out that her preface and translator’s notes made her discursive presence visible, constituted the “implied reader” in target culture in the position of “implied author” as proposed in Chatman's Narrative Communication Model (1978) and this discursive presence of her enabled the translation to be read as original by the target readers in the scope of translation pact.

Anahtar Kelimeler

Feminist translation, translator identity, translator’s discursive presence, implied author and implied reader, translation pact

Kaynakça

• Alvstad, C. (2013). Voices in translation. Y. Gambier & L. van Doorslaer (Ed.), Handbook of Translation Studies içinde, 4, 207-210. Amsterdam: John Benjamins.
• Alvstad, C. (2014). Translation Pact. Language and Literature, 23 (3), 270-274.
• Bozkurt, S. (2014). Touched Translations in Turkey: A Feminist Translation. Approach. Moment dergi, 1(1), 104-124.
• Butler, O. E. (2003). Kindred. Boston, Massachusetts: Beacon Press.......
• Butler, O. E. (2003). Yakın (çev. Emek Ergün). Boston, İstanbul: İthaki......
• Castro, O. ve Ergün, E. (2017). Introduction : Re-Envisioning Feminist Translation Studies Feminisms in Translation, Translations in Feminism.
• Castro O.ve E. Ergun (ed) (2019). Feminist Translation Studies: Local and Transnational Perspectives içinde, New York: Routledge.
• Chatman, S. (1978). Story and Discourse: Narrative Structure in Fiction and Film. Ithaca, NY: Cornell University Press.
• Chesterman, A. (1997). Memes of Translation the Spread of Ideas in Translation Theory. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Crossley, R. (2003). Eleştirel Makale. Butler, O. E. Yakın içinde. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Dimitriu, R. (2009). Translators’ prefaces as documentary sources for translation studies. Perspectives: Studies in Translatology, (17) 3, 193-206.
• Düzkan, A. (2011). İkinci Dalga Feminizm. İstanbul – Amargi Feminizm Tartışmaları içinde. İstanbul: AMARGİ S.S. Kadın Bilimsel Araştırma ve Dayanışma Yayıncılık Kooperatifi,174-193.
• Ergün, E. (2010). Bridging Across Feminist Translation and Sociolinguistics. Language and Linguistics Compass, 4 (5), 307–318, 10. 1111/j.1749-818x.2010.00208.x
• Ergün, E. (2013a). Reconfiguring translation as intellectual activism: The Turkish feminist remaking of virgin: The Untouched History. Trans-Script, 3: 264-289.
• Ergün, E. (2013b). Feminist Translation and Feminist Sociolinguistics In Dialogue: A multi-layered Analysis of Linguistic Gender Constructions In and Across English and Turkish. G&L Gender and Language, 7 (1), 13–33.
• Ergün, E. (2013c). Emek Ergün [Online] Erişim Adresi http://emekergun.gandi.ws/cv
• Ergün, E. (2019). Çevirmenin Önsözü: Hem Uzak, Hem Yakın Bir Hikâye. Butler, O. E. Yakın içinde. İstanbul: İthaki Yayınları, 7-11.
• Genette, G. (1997). Paratexts: Thresholds of Interpretation. Tr. Jane E. Lewin. Cambridge: Cambridge University Press.
• Godard, B. (1989). Theorizing feminist discourse/Translation. Tessera, 6 (Spring), p. 42-53.
• Hermans, T. (1997) “Çeviri Anlatıda Çevirmenin Sesi” (çev. Alev Bulut). Kuram, No:15, İstanbul: Kur Yayınları, İstanbul, 63-68.
• İnce, M. (2018, 30 Kasım). Siyahi, Yalnız Ve Hep Aykırı: Octavia E. Butler. https://www.kayipdunya.com/muge-ince/siyahi-yalniz-ve-hep-aykiri-octavia-e-butler
• İthaki Yayınları. (2017). Bilimkurgu Klasikleri. Erişim Adresi http://www.ithaki.com.tr/urun-kategori/edebiyat/bilimkurgu/bilimkurgu-klasikleri/
• Kinser, A., E. (2004). Negotiating Spaces for/through Third-Wave Feminism. NWSA Journal, 16 (Autumn), (3), 124-153.
• Kovala, U. (1996). Translations, Paratextual Meidation and Ideological Closure. Target, 8 (1). 119-47.
• Michel, A. (1993). Feminizm. İstanbul: İletişim..........................
• Palacios-Gonza´lez, M. (2008). The gender of translation: Irish poetry in Galician. Babel, 54(3). 268–80.
• Parlak, B. (2009). “Yazınsal Çeviride Kaynak Metnin Okuru/Erek Metnin Yazarı Olarak Çevirmen Kimliğinin Çeviri Kararlarına Etkisi”. Çeviribilim, Dilbilim ve Dil Eğitimi Araştırmaları, 267-280.
• Collins, P., H. (1989). The Social Construction of Black Feminist Thought. Signs, 14 (4), 746- 745-773.
• Pellatt, V. (2013). “Introduction.” Text, Extratext, Metatext and Paratext in Translation. UK: Cambridge Scholars Publishing, 1-6.
• Simon, S. (1996). Gender in Translation: Cultural Identity and the Politics of Transmission. London; New York: Routledge.
• Snyder, R., C. (2008). What Is Third‐Wave Feminism? A New Directions Essay. Signs (Autumn), 34 (1) 175-196.
• Spender, D. (1980). Man made language. London: Routledge & Kegan Paul.
• Tahir Gürçağlar (2002). “What Texts Don’t Tell: The Use of Paratexts in Translation Research”. Theo Hermans (ed.), Crosscultural Transgressions. Research Models in Translation Studies II: Historical and Ideological Issues içinde, Manchester: St. Jerome.
• Tekeli, Ş. (2017). Feminizmi Düşünmek. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Taylor, U. (1998). The Historical Evolution of Black Feminist Theory and Praxis. Journal of Black Studies, 29 (2), 234-253.
• Venuti, L. (2008). The Translator’s Invisibility. 2nd ed. New York: Routledge.
• Von Flotow, L. (1991). Feminist Translation: Contexts, Practices and Theories. TTR, 4 (2), 69-84.