Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi okuma kitaplarının etkinlikler, basit zamanlar, birleşik çekimler ve ek fiil kullanımı açısından incelenmesi

Yıl 2020, Sayı: Ö7, 1 - 14, 21.10.2020

Seda Kaya Salih Kürşad Dolunay

https://doi.org/10.29000/rumelide.808156

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, düzeylere göre (A1-A2, A2-B1 ve B1-B2) hazırlanmış, Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan okuma kitaplarındaki basit zamanlar, birleşik çekimler ve ek fiilin kullanım sıklıkları ve öğretim etkinliklerinin türü incelenmiş, bunların düzeylere uygunluğu belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmaya veri toplamak için Yunus Emre Enstitüsünce hazırlanmış üç okuma kitabı seçilmiştir. İncelenecek kitaplar, rastlantısal örnekleme yoluyla belirlenmiş ve bunların içerik analizi yapılmıştır. İçerik analizi yapılırken 2 alan uzmanınca hazırlanmış 3 ana başlık ve 31 alt başlıktan oluşturulan çekimli eylem belirtke tablosu kullanılmıştır. Bu tablodaki başlıklar Maxqda nitel veri analiz programına kodlanmış; basit zamanlar, birleşik çekimler ve ek fiillerin kitaplarda geçme sıklığı belirlenmiştir. Daha sonra bu kitaplarda kullanılan etkinliklerin türleri belirlenmiş ve etkinliklerin sıklıkları hesaplanmıştır. Buna göre, okuma kitaplarında basit zaman ve birleşik çekimler en çok B1-B2 ve A1-A2; en az ise A2-B1 düzeyi; ek eylemler ise en çok A2-B1, B1-B2; en az ise A1-A2 düzeyi okuma kitaplarında geçmektedir. Okuma kitaplarında en çok kullanılan etkinlik türlerinin eşleştirme, sıralama (kontrollü yazma), boşluk doldurma, doğru kelimeyi seçme, doğru-yanlış soruları olduğu bulgulanmıştır. En az kullanılan etkinlik türleri ise çoktan seçmeli, var-yok soruları ve gönderim sorusudur. Etkinlikler daha çok bilgi-kavrama düzeyini ölçmeye yöneliktir. Sonuç olarak Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi amacıyla hazırlanan ders kitapları, okuma kitapları ve etkinliklerin, düzeylere uygun dilbilgisel yapıları ve etkinlik türlerini barındırması gerekmektedir. Dil öğretim materyallerinin öğrencilerin dil düzeylerine uygun hazırlanması daha verimli bir öğretim sürecini de beraberinde getirecektir.

Anahtar Kelimeler

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi (TYDÖ), zamanlar, birleşik çekim, okuma kitapları

Analyzing of Turkish teaching as a foreign language reading books in terms of activities, simple tenses, compound conjugations and substantive verbs

Öz

In this study, the frequency of use of simple tenses, compound conjugations and substantive verbs in the reading books used in teaching Turkish as a foreign language, prepared according to levels (A1-A2, A2-B1 and B1-B2) and the type of teaching activities were examined, and their suitability to the levels was tried to be determined. Three reading books prepared by Yunus Emre Institute were selected to collect data for the study. The books to be examined were determined by random sampling and their content analysis was made. While analyzing the content, a finite verb signal table consisting of 3 main titles and 31 subtitles prepared by 2 field experts was used. The headings in this table are coded into the Maxqda qualitative analysis program; the frequency of simple tenses, compound conjugations and substantive verbs in the books has been determined. Then, the types of activities used in these books were described and the frequencies of the activities were calculated. According to this, simple tenses and compound conjugations are mostly used at B1-B2 and A1-A2 levels; at least used at the level of A2-B1; substantive verbs are mostly used at A2-B1, B1-B2 level; they are least used in A1-A2 level reading books. It has been found that the most commonly used activity types in reading books are matching, sorting (controlled writing), filling in the gap, choosing the right word, and true-false questions. The least used activity types are multiple choice, yes-no questions and submission questions. Activities are mostly aimed at measuring the level of knowledge-comprehension. As a result, the textbooks, reading books and activities prepared for the purpose of teaching Turkish as a foreign language should contain grammatical structures and activity types appropriate to the levels. The preparation of language teaching materials in accordance with the language levels of the students will bring a more efficient teaching process.

Anahtar Kelimeler

Teaching Turkish as a foreign language (TTFL), tenses, compound conjugations, Turkish teaching reading books, activities

Kaynakça

• Arslan, M. (2011). Yabancılara Türkçe öğretim kılavuzu temel seviye. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aydoğan, K. ve Aytekin, H. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde set halinde kullanılan “İstanbul” metot kitaplarında okuma metinleri ve metin altı soruları üzerine bir değerlendirme, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12 (67), 5-11.
• Biçer, N. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki okuma ve dinleme etkinliklerinin yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre değerlendirilmesi, Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Yeni Yönelimler, 5. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kongresi (Ed. İ. Güleç, E. Sella, A. Okur, B. İnce), Sakarya Üniversitesi TÖMER Yayınları, Sakarya. (s. 179-193).
• Doyumğaç, İ. (2017). Yabancılar için Türkçe ders kitaplarında dil bilgisi öğretimi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Eren Ökten, C. ve Sauner-Leroy, M.H. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimindeki kip ve zaman anlayışı değerlendirmeleri ve önerileri, Yabancılara Türkçe Öğretimi Üzerine Araştırmalar, (Ed. A. Okur, B. İnce, İ. Güleç), Sakarya Üniversitesi Yayınları.
• Erol, H. F. (2008). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde bildirme ve tasarlama kiplerinin öğretimi ve sıralaması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Fidan, Ö ve Aksu, C. (2011). Türkçe sözlü söylemde gereklilik/zorunluluk biçimleri ve yabancı dil olarak Türkçe öğretimi. Türkçe Öğretimi Üzerine Çalışmalar (Haz: V. D. Günay, Ö. Fidan, B. Çetin ve F. Yıldız). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları. (s. 235-244)
• Fidan, D. (2016). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ders kitaplarındaki dil bilgisi konuları ve öğretmen-öğrenici görüşleri. Turkish Studies, 11(14), 257-276. Güçer, H. (2010). -(A/I)r biçimbiriminin betimlenmesinde kuram ve yabancılara öğretilmesinde yöntem sorunları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Gümüş, İ. (2016). Türkçede emir-istek kipi ve yabancılara Türkçe öğretimi, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (39), 253-262. Gün, M. ve Şimşek, R. (2017). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan hikâye kitaplarının incelenmesi: Yunus Emre Enstitüsü Türkçe öğretimi A1-A2 hikâye seti örneği 3, International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5 (3), 502-517.
• Hacıömeroğlu, M. S. (2007). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenler için kiplik öğretimi üzerine materyal geliştirme, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kaili, H. ve Çeltek, A. (2010). Türkçe okuma kitabı. Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Yeni Çalışmalar 8. Dünyada Türkçe Öğretimi Sempozyumu Bildirileri, Ankara Üniversitesi TÖMER Yayınları, 134-145.
• Kalfa, M. (2018). İşlevsel dil bilgisi. İstanbul: YDS Publishing.
• Kana, F. ve Güney, Z. E. (2020). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında bulunan metin altı soruların yenilenmiş Bloom taksonomisine göre analizi, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (19), 141-161. DOI: 10.29000/rumelide.752222.
• Karababa, Z. C. ve Saltık, O. (2012). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde buyrum ve istek kipinin görünümü ve işlevleri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (3), 179-189.
• Karatay, H. ve Kaya, S. (2019a). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde dilbilgisi için çerçeve program. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 7 (2), 1-59.
• Karatay, H. ve Kaya, S. (2019b). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde bağlaçlar için çerçeve program. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 7 (4), 1-23.
• Kılıçarslan, R. (2015). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde temel seviye öğrencilerinin haber ve dilek kiplerini kullanımı, International Journal of Languages’ Education and Teaching, Special Issue (UDES 2015), 2303-2315.
• Kırbaş, G. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde senaryo temelli öğrenme modeline göre dolaylı geçmiş zaman için bir uygulama örneği. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Doktora Programı 1. Öğrenci Sempozyumu (Bildiriler), (Ed. M. Durmuş), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 201-216.
• Kurt, M. (2016). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde dil bilgisi. F. Yıldırım, B. Tüfekçioğlu (Ed.), Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi, Kuramlar-Yöntemler-Beceriler-Uygulamalar (261-266). Ankara: Pegem Akademi.
• Özdemir, M. (2011). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde edatlar (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pirinç, D. (2010). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ortaçların incelenmesi ve öğretimi-yeni Hitit yabancılar için Türkçe ders kitabı orta 2 örneğinde (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sarıçiyil, F. (2008). İstek ve emir kiplerinin öğretimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Şahin, A. (2010). Avrupa dil gelişim dosyası bağlamında yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde okuma becerisini geliştirmeye yönelik malzeme oluşturma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Şeylan, A. (2013). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi: Şimdiki zaman öğretme tekniği, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), s. 29-47.
• Şeylan, A. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde fiil çekimi ve fiil çekimlerindeki düzensizlikler, International Journal of Languages’ Education and Teaching, Special Issue (UDES 2015), 110-124.
• Şimşek, P. (2011). Yabancılara Türkçe öğretiminde okuma metinleri ve yardımcı okuma kitapları üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Ulutaş, M. ve Kara, M. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki metin altı sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8 (4), 2198-2214.
• Ünlücömert, N. (2010). -mIş biçimbiriminin farklı işlevlerinin bilinç uyandırma teknikleriyle öğretimine yönelik malzeme oluşturma, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Yolcusoy, Ö. (2008). Türkçe koşullu yapıların öğretimine yönelik malzeme tasarımı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.