Absürd Tiyatro’da ‘Yalnızlık’ temasının Tom Stoppard’ın Bir Ayrı Huzur ve Aziz Nesin’in Çiçu adlı oyununa yansımaları

Yıl 2020, Sayı: Ö8, 773 - 785, 21.11.2020

Işıl Şahin Gülter

https://doi.org/10.29000/rumelide.822003

Öz

Düşünsel tabanını dünya savaşları sonrasında ortaya çıkan tinsel bunalımdan kaynaklanan kötümserlik ile Varoluşçuluk ve Hiççilik gibi düşünce dizgelerinin etkisi altında oluşturan Absürd Tiyatro anlayışının asal izleği yaşamın usa aykırılığıdır. Absürd Tiyatro anlayışı, dünya savaşları sonrasında ortaya çıkan kültürel kargaşa ortamının bir sonucu olarak, yaşadığı dünyaya ‘yabancılaşan’ ve ‘yalnızlaşan’ insanın durumunu yansıtmayı amaçlar. Absürd Tiyatro, ‘yalnızlaşan’ insanın durumunu sahneye taşımak için farklı arayışlar içerisinde olan oyun yazarları tarafından benimsenmiş ve toplumlarının deneyimlediği sosyo-politik-ekonomik koşullar bağlamında biçimlenmiştir. Diğer bir ifadeyle, kendi içinde belirlenmiş ilke ve kuralları olmayan, ‘izm’ ya da akım özelliği gösteren herhangi bir anlayışa bağlı olmayan Absürd Tiyatroyu, oyun yazarları kendi tarzlarında yorumlamış ve kendi toplumsal olgularıyla harmanlayarak okuyucuya/izleyiciye sunmuşlardır. Bu bağlamda; bu çalışma, Tom Stoppard’ın Bir Ayrı Huzur (A Separate Peace) (1969) adlı oyununu ve Aziz Nesin’in Çiçu (1969) adlı oyununu Absürd Tiyatro anlayışı ile ele almaktadır. Dramatik yaşamları ve ürettikleri eklektik tiyatro yapıtları bakımından çağdaş tiyatroda ses getiren Stoppard ve Nesin’in, adı geçen oyunlarda modern bireyin kimliğini, seçimlerini ve ‘yalnızlığını’ derinlemesine tartıştığı görülmektedir. 20.yüzyılın ikinci yarısında, farklı coğrafyalarda benzer kaygılarla eserler üreten Stoppard ve Nesin’in kendilerine özgü biçemler geliştirdiği ve bu biçemlerin Absürd Tiyatro geleneği ile benzeştiği vurgulanmaktadır. Bu çalışmada, oyunlardaki baş kişilerin ifadeleri ve biyografik bilgilerine dayanarak, ‘yalnızlığın’ bir çözüm, arzulanan bir olgu, olarak görüldüğü ve bu çözümün kişilere veya kurumlara bağlanmayı reddetme ve modern yaşamın getirdiği sorumluklardan kaçınma yolunda yattığı ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Absürd Tiyatro, İngiliz tiyatrosu, Türk tiyatrosu, yalnızlık

The reflections of the theme of ‘Loneliness’ in the Theatre of the Absurd on Tom Stoppard’s A Separate Peace and Aziz Nesin’s Çiçu

Öz

The main argument of the Theatre of the Absurd, which forms its intellectual base under the influence of pessimism stemming from the spiritual depression that emerged after the world wars and the systems of thinking such as Existentialism and Nihilism, is the irrationality of life. The Theatre of the Absurd aims to reflect the situation of the human being who is ‘alienated’ from the world in which she/he lives and feels “lonely’ as a result of the cultural chaos that emerged after the world wars. The Theatre of the Absurd which has been adopted by many playwrights, who venture on different quests to dramatize the situation of ‘lonely’ man on the stage, is shaped in the context of the socio-political-economic conditions experienced by their societies. In other words, the playwrights render the Theatre of the Absurd which does not have any principles and rules determined in itself and does not depend on any understanding that shows ‘ism’ or movement characteristics, then present it to the reader/audience by blending it with their own social facts. In this regard, this study investigates Tom Stoppard’s A Separate Peace (1969) and Aziz Nesin’s Çiçu (1969) within a special reference to the Theatre of the Absurd. This study indicates that Stoppard and Nesin, who have made a tremendous impression in contemporary theatre in terms of their dramatic life and eclectic dramatic productions, discuss modern man’s identity, choices, and ‘loneliness’ in-depth. It is emphasized, in this study, that Stoppard and Nesin, who produced plays with similar concerns in different geographies in the second half of the 20th century, developed their own styles and those styles showed similarity to the Theatre of the Absurd tradition. This study, based on the statements and biographical information of the protagonists in the plays, reveals that ‘loneliness’ is regarded as a solution or a desired phenomenon, and this solution lies in the way of refusing to be attached to people or institutions and avoiding the responsibilities that modern life brought.

Anahtar Kelimeler

The Theatre of the Absurd, British Drama, Turkish Drama, Loneliness

Kaynakça

• Acarlıoğlu, A. (2003). Saçmanın Tiyatrosu. İstanbul: Mitos-Boyut.
• Cahn. L. (1979). Beyond Absurdity: The Plays of Tom Stoppard. Rutherfor, NJ: Farleigh Dickinson University Press.
• Çalışlar, A. (2009). Tiyatronun ABC’si. İstanbul: Say. .........
• Esslin, M. (1963). “Brecht, The Absurd And The Future” The Tulane Drama Review. Vol. 7, No. 4 (Summer), pp. 43-54.
• Esslin, M. (1999). Absürd Tiyatro. (çev. Güler Siper). Ankara: Dost Kitabevi.
• Fuat, M. (1984). Tiyatro Tarihi. İstanbul: Varlık. .........
• Hunter, J. (1982). Tom Stoppard's Plays. London, UK: Faber & Faber.
• İpşiroğlu, Z. (1996). Uyumsuz Tiyatroda Gerçekçilik. İstanbul: Mitos Boyut.
• Mızıkyan, A. (2012). “Rosencrantz ve Guildenstern Gerçekten Öldüler mi Yoksa Zaten Ölü Müydüler?”, Litera, 23 (2) , ss. 23-38 .
• Nesin, A. (1988). “Çiçu” içinde Bütün Oyunları 2. İstanbul: Adam.
• Nesin, A. (1996). Aziz Nesin Güncesi. İstanbul: Düşün.
• Özsoysal, F. (2002). Tiyatro Metinlerinde Alımlama ve Metin Stratejileri. Altkitap,
• Robinson, C. S. (1977). “Plays Without Plot: The Theatre of Tom Stoppard”, Educational Theatre Journal, 29 (March), pp. 37-48.
• Stoppard, T. (1969). A Separate Peace. ( Trans. Işıl Şahin Gülter). In A. Durband (Ed.), Playbill Two (pp. 105-139). London, UK: Hutchinson Educational.
• Şener, S. (2014). Tiyatroda Yaşam-Oyun İlişkisi. Ankara: Dost Kitabevi.
• Şener, S. (2019). Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi. Ankara: Dost Kitabevi. Yüksel, A. (1997a). Çağdaş Türk Tiyatrosundan On Yazar. İstanbul: Mitos- Boyut.
• Yüksel, A. (1997b). Samuel Beckett Tiyatrosu. İstanbul: Yapı Kredi.