Bartın ili Ulus ilçesi Uluköy ve Zafer köyleri mikrotoponimleri ve dil incelemesi

Yıl 2020, Sayı: 21, 151 - 169, 21.12.2020

Anıl Çelik Rümeysa Uysal

https://doi.org/10.29000/rumelide.839140

Cited By: 2

Öz

Belirli bir bölgede yaşayan insanların o bölgede bulunan coğrafi şekillere verdikleri adlandırmaları köken ve yapı bakımından inceleyen bilim dalına mikrotoponimi denir. Mikrotoponimi, toponiminin bir alt kolu olup silikyeradbilim adıyla da karşılık bulmaktadır. Mikrotoponimler, yöre halkının sosyal yaşantısını ve ağız özelliklerini yansıtır, o yöre ve kültürüyle ilgili önemli verileri bünyesinde barındırır. Bu çalışma, Bartın’ın Ulus ilçesine bağlı Uluköy ve Zafer yörelerinin mikrotoponimleri üzerine yapılan bir toponimi çalışmasıdır. Çalışmanın amacı bölgede sözlü kültür ile varlığını sürdüren adlandırmaların kayıt altına alınarak unutulmasını engellemek ve bölgede yer alan zengin dil varlığını korumaktır. Yöreden toplam yüz altmış bir yer adı derlenmiştir. Malzemelerin, “Yer Adlarının Türleri” ve “Leksikosemantik İnceleme” başlıklı iki temel bölümde incelendiği çalışma, bölgeden elde edilen malzemeler aracılığıyla ortaya çıkarılmıştır. “Leksikosemantik İnceleme” bölümünde sahada kayıt altına alınan yer adları, türleri göz önünde bulundurularak tasnif edilmiştir. Tasnif esnasında mikrotoponimlerin hangi yöreye ait olduğunun daha iyi anlaşılabilmesi için yer adlarından sonra ilgili yöre adı kısaltmalar ile ayraç içine alınarak belirtilmiştir. “Leksikosemantik İnceleme” bölümünde ise yöreden derlenen yer adları leksikosemantik açıdan incelenerek bu isimlendirmelerin anlamlarına ulaşılmaya çalışılmıştır. Yer adları öncelikli olarak yöre halkının yer adı hakkında verdiği bilgiler doğrultusunda sınıflandırılmış, gerek görülen yerlerde çeşitli sözlüklerden yararlanılarak yer adlarının anlamı açıklanmıştır. “Sonuç” bölümünde ise elde edilen istatistiksel veriler dikkatlere sunulmuş ve tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bartın, Uluköy, Zafer köyü, mikrotoponimi, dil incelemesi

The linguistic analysis of microtoponyms of Uluköy and Zafer villages in the district of Ulus in Bartın

Öz

Microtoponymy is a branch of science that studies the nomenclature of people living in a particular region in terms of origin and structure. It is a sub-branch of toponymy and corresponds to the term “silikyeradbilim” in Turkish. Microtoponyms reflect the social life and dialectological characteristics of the local people and contain important data about that region and its culture. This study is a toponym research on the microtoponymies of Uluköy and Zafer villages of Ulus, Bartın. The aim of the study is to prevent the oblivion of oral culture and nomenclature in the region and to preserve the rich language presence in this area. A total of one hundred and sixty-one place names have been compiled from the locality. The study, in which materials are examined in two basic sections entitled “Types of Place Names” and “Lexico-Semantic Examination”, was revealed through materials obtained from the region. The place names recorded in the field have been classified by taking their types into consideration in the "Lexico-Semantic Analysis" section. During the classification, in order to better understand which region the microtoponyms belong to, the relevant region name is indicated after the place names by putting them in brackets with abbreviations. In the "Lexico-Semantic Examination" section, the place names collected from the region are examined in terms of lexico-semantics and the meanings of these names are tried to be reached. Place names are primarily classified in line with the information given by the local people about the place name, and the meaning of the place names was explained using various dictionaries where necessary. In the "Results" section, the statistical data obtained are brought to attention and discussed.

Anahtar Kelimeler

Bartın, Uluköy, Zafer, microtoponymy, language analysis.

Kaynakça

• Barem, G. M. Q. (2018). Telafer mikrotoponimleri ve dil incelemesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erkol, F. (2013). Afyonkarahisar ili Çay ilçesinin mikrotoponimleri ve dil incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köse, S. (2014). İzmir Karaburun yöresi mikrotoponimleri ve dil incelemesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kuşdemir, A. (2017). Yerköy mikrotoponimlerinde görülen coğrafi terimler. Kesit Akademi Dergisi. 3/12, 510-529.
• Kuşdemir, A. (2017). Yerköy’de bitki adlarından oluşan yer adları. TÜBAR, XLI, 2017-Bahar, 195-206.
• Şahin, İ. (2011). Yeradıbilimi araştırmalarında mikrotoponiminin yeri, önemi ve araştırma yöntemi: Tırnak köyü (İçel/Gülnar) örneği. Turkish Studies. 6/1: 1807-1830.
• Şahin, İ. (2013). Türkiye yeradbiliminde terim ve tür sınıflandırması sorunları. Avrasya Terim Dergisi. 1/1, 46-58.
• Şahin, İ. (2015). Türkiye yeradbiliminde leksik-semantik sınıflandırma meselesi. Avrasya Terim Dergisi. 1, 10-21.
• Türk Dil Kurumu. (2020). Türk Dil Kurumu sözlükleri. Web: https://sozluk.gov.tr/ adresinden 30.09.2020 tarihinde alınmıştır.
• Yağmur, Ö. (2014). Höbek köyü yer adları üzerine bir inceleme. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. 49, 243-264.
• Yılmaz, C., Kaya, M. (2018). Bir mikrotoponimi denemesi; Sinop-Ayancık’ta Zingal Orman İşletmesi’nin yer adlarına etkisi. Doğu Coğrafya Dergisi. 23/39, 149-164.
• Yorulmaz, Kahve, M. (2018). Muğla yeradları üzerine bir dil incelemesi -Menteşe'deki silikyeradları-. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.