Hicretnâme türüne yeni bir örnek: Mehmed Nazif’in“Fî Hicreti’n-Nebî Aleyhisselâm” başlıklı mesnevisi

Yıl 2020, Sayı: 21, 424 - 442, 21.12.2020

Mehmet Ünal

https://doi.org/10.29000/rumelide.841050

Öz

Türk Edebiyatında dinî ve ladinî çok çeşitli konular ele alınmıştır. Dinî muhtevanın önemli bir kısmını Hz. Muhammed oluşturur. Edipler eserlerinde Hz. Muhammed’e olan muhabbetlerini farklı türlerde ifade etmişlerdir. Klasik edebiyatta ondan bahsetmeyen eser yok gibidir. Yazarlar ya bizzat onun hayatını konu edinmişler ya da ona telmih yoluyla değinmişlerdir. Hz.Peygamberin hayatında önemli dönüm noktalarından biri olan hicret hadisesi bu konulardan biridir. Hicret hadisesi müstakil eserlere konu edildiği gibi mesneviler ve divanlar içerisinde de işlenmiştir. Bu metinler incelendiğinde hicretnâmelede ortak konuların ele alındığı, benzer kavramların işlendiği görülmektedir. Çalışmanın konusu olan Hicretnâme, Mehmet Nazif’in (?/ 1849) divanında bulunmaktadır. Mehmed Nazif Divânı’nın yazma nüshası İstanbul Büyükşehir Belediyesi Taksim Atatürk Kitaplığı’nda olup 181 numarayla kayıtlıdır. Eserin temmet kaydında 1845 tarihi yer almaktadır. Divan doksan beş varaktan oluşmaktadır. Her sayfasında onyedi satır vardır. Hicretnâme mesnevisi Mehmet Nazif Divanı’nın ikinci manzumesi olup metnin 6b/9b varakları arasında yer alır. Bu mesnevi 87 beyitten oluşmaktadır. Metinde Hz. Peygamber’e hicret emrinin ulaşması, yatağına Hz. Ali’yi bırakması, Hz. Ebu Bekir’in hazırlığı, müşriklerin arasından evinden/Mekke'den ayrılması, müşriklerin tertipleri, takipleri, Hz. Peygamber ve Hz. Ebübekir'in Hira mağarasına sığınmaları ele alınmıştır. Yolculuğun bu aşamasından sonraki safhalar metinde işlenmemiştir. Metin yeni kurulan orduya, Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye, Abdülmecid Han ve Nazif’e dualarla sonlandırılmıştır. Çalışmada Mehmed Nazif’in Hicretnâme’si bugünün Türkçesine aktarılmış ve eser muhteva açısından incelenmiştir. Bu yeni Hicretnâme’nin ortaya çıkarılmasıyla türün gelişimine/tanıtımına katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Nazif, hicretnâme, mesnevi, muhteva incelemesi, 19. yüzyıl

A new example of the type of Hicretname: Mehmed Nazif's masnawi titled “Fi Hicreti'n-Prophet Muhammad”

Öz

A wide variety of religious and spruce topics are discussed in Turkish literature.An important part of the religious content is Hz. Mohammed creates. Writers expressed their love for the Prophet Muhammad in different ways in his works. There is hardly any work in classical literature that does not mention him.The authors either dealt with his life personally or refer to him through telmih. One of these issues is the migration, which is one of the turning points in the life of the Prophet. The Migration incident is included in the diwan and mesnevis as well as in the separate works in verse. When these texts are examined, it is seen that common issues are discussed and similar concepts are covered in the Hicretnameh. The hicretname, which is the subject of the study, is located in the council of Mehmet Nazif (? / 1849). Mehmed Nazif's manuscript is registered in the Istanbul Metropolitan Municipality Taksim Atatürk Library with number 181. The manuscript with the end date of 1845 has ninety-five leaves and seventeen lines on each page. The second verse of Mehmet Nazif's Court is the mesnevi of the Hicretname, consisting of 87 couplets between the 6b / 9b sheets of the text. In the text, When the order of migration to the Prophet came to his bed, Hz. Ali leaving, The preparation of Ebu Bekr, leaving his house / Mecca among the polytheists, the arrangement and follow-up of the polytheists, Hz. Prophet and Hz. Ebubekr's refuge in Hira cave is discussed. The stages after this stage of the journey are not covered in the text. The text ended with prayers to the newly established army, Asâkir-i Mansure-i Muhammediyye, Abdülmecid Han and Nazif. In the study, the Hicretname of Mehmed Nazif was transferred to today's Turkish and the work was examined in terms of content.With the introduction of this new Hicretname, it was aimed to contribute to the tradition of the Hicretname as a literary genre.

Anahtar Kelimeler

Mehmed Nazif, hicretname, masnawi, content analysis, 19th century

Kaynakça

• Alvan, T. (2016). “Hicret-i Nebî’nin Klasik Türk Şiirine Yansıması”, FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, S. 7, s.1-31.
• Bozkurt, N.- Küçükaşcı, M.S. (2003). “Medine”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. XXVIII, İstanbul: TDV. s. 305-311.
• Bursalı, M. N. (1981). Hicret, İstanbul: Sur..................................................
• Çalışkan, N. (2019). Mehmed Nazif Divanı (İnceleme-Metin), Isparta: Fakülte.
• Çantay, H. B. (1981). Kur’an-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm, İstanbul: Çantay.
• Çelebioğlu, Â. (1987).“Süleyman Nahîfî, Hicretü’n-Nebî”, Türklük Araştırmaları Dergisi, S. 2, İstanbul, s. 53-87.
• Çetişli, İ. (2012). Türk Şiirinde Hz. Peygamber (1860-2011), Ankara: Akçağ.
• Çorak, R. (2018). Siyer Hicret Amasyalı Münîrî’nin Siyer-i Nebî’sinde Bulunan Hicretnâme ve Hususiyetleri, Hadis ve Siyer Araştırmaları, C. 4, s.11-48.
• Fatin, D. (2013). Hâtimetü’l- Eş‘âr (Fatîn Tezkiresi), haz. Ömer Çiftçi, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Fatin, D. (1271). Fatin Tezkiresi-Hâtimetü’l-Eş‘âr, İstanbul. ............................
• İbn Esir, İzzü’d-Din, Ebu’l-Hasan Ali b. Kerem (1997). el-Kami’l-Fi’t-Tarih, Tahkik Ömer İbn Abdi’s-Selam, Daru’l-Kitabi’l Arabî, Beyrut, I, 329.
• Kısakürek, N. F. (1997). Es-Selam, İstanbul: Büyük Doğu.......................................
• Kiremitçi, F. (2017). Türk İslam Edebiyatında Manzum Hicretnâmeler ve Mustafâ Fevzî b. Numân’ın “Hicret-i Habîb-i Rabbü’lÂlemîn” Başlıklı Mesnevisi, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi,18, İstanbul, s. 333-402.
• Miyasoğlu, M. (1981). Hicret Destanı, İstanbul: Elifbe...............................
• Önkal, A. (1998). “Hicret”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. XVII, İstanbul: TDV. s. 458-462.
• Özfırat, B. (2014). “Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî’nin, Sîretü’n-Nebî’si”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, XII, s. 93-134.
• Pekolcay, N. (2016). Mevlid Süleyman Çelebi, İstanbul: Dergah.........................
• Ünal, M.-Çalışkan, N. (2019). Miracnâme Geleneğinde Bir Halka: Mehmet Nazif’in Miracu’n-Nebi’si, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.12, S. 67, s. 164-180.
• Utku, M. (2002). İsmail Hakkı Bursevî, Ferahu’r-Rûh, Bursa: Uludağ...............................
• Uzun, M. İ. (2005). “Muhammediyye”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 30, İstanbul, s. 586-587.
• Tuzkaya, M. H. (2013). Dîvân-ı Hikmet, İstanbul: Zümrüt Vakfı..............................
• Tahralı, M. (2013). “Hicret”, Kadîm Manânın Rüzgarıyla Şiirler, İstanbul: Hülbe.
• Yılmaz, A. (2012). Türk İslâm Edebiyatı El Kitabı,Ankara: Grafiker.................................