“Ulusal Alegori tartışması ışığında Yusuf Atılgan’ın Anayurt Oteli romanı”

Yıl 2021, Sayı: 24, 1239 - 1259, 21.09.2021

Sündüz Öztürk Kasar Şahan Yatarkalkmaz

https://doi.org/10.29000/rumelide.990759

Cited By: 1

Öz

Yusuf Atılgan’ın Anayurt Oteli’ni yayınladığı 1973 yılından bu yana, roman üzerine yapılan çalışmaların cevapsız kalmış görünen ortak sorularından birisi, bu romanın janrının ne olduğudur. Birçok çalışmada romanın alegorik karakteri çözümleme için temel alınmakta, ancak bu niteliğin janr olarak tartışılmasına gerek duyulmamaktadır. Dolayısıyla da romanın barındırdığı farklı tür özelliklerini ve teknikleri değerlendirmek için uygun bir çerçevenin eksikliği hissedilmektedir. Bu çalışmada, türler arası geçişlilik gösteren Anayurt Oteli romanının bir bütün olarak değerlendirilebilmesi için, edebiyat tarihindeki ayrıksı özelliklerine odaklanılacaktır. Bu amaçla, metnin yaygın şekilde alegori olarak nitelendirilmesinin sorgulanması gerekmektedir. Nitelendirmenin arkasında güncelliğini koruyan bir Üçüncü Dünya Edebiyatı tartışması bulunmaktadır. Amerikan düşünür Fredric Jameson’ın 1986 yılında yayımladığı “Çokuluslu Kapitalizm Çağında Üçüncü Dünya Edebiyatı” adlı polemik yaratan makalesi, edebiyat eleştirisinin kendisine dair geriye dönük sorgulamalar için başlangıç noktası olarak ele alınmaktadır. Tartışmanın yürütülebilmesi için tür ve janr kavramları arasındaki ayrım ve alegorik anlatıların farklı nitelikleri ortaya konmaktadır. Çağdaş janr kuramlarının anlatıların metin içi ve metinler arası niteliklerini ayırmaya yönelik yaklaşımı benimsenmekte, oluşturulan sınıflandırma aracılığıyla romandan örnekler incelenmektedir. Özellikle ironinin kullanıldığı noktalar çözümlenerek Anayurt Oteli’nin ulusal alegori janrını aştığı sonucuna ulaşılmaktadır. Atılgan’ın romanında ironik bir tutum takındığına işaret eden abartılar, alegorik denklikleri aşan seviyededir. Metnin ironik tonu dikkate alındığında, Zebercet’in hikâyesiyle Türkiye’nin sembolik tarihi arasındaki örtüşmenin yanıltıcı olduğu ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

göstergebilim, yorumbilim, Yusuf Atılgan, Ömer Kavur, Anayurt Oteli

“Yusuf Atılgan’s novel Motherland Hotel in the light of the debate on national allegory”

Öz

Since Yusuf Atılgan’s Motherland Hotel’s publication in 1973, the novel’s genre is a common question left unanswered. Its allegorical character forms the basis of analysis in numerous works however, the discussion of this generic character is ignored. Hence the absence of a suitable framework where properties of various types/forms of writing and techniques employed can be evaluated. In this study, to evaluate the novel Motherland Hotel, which demonstrates an intergeneric transitivity, as a whole, we focus on its historically exceptional features. As such, why the text is widely qualified as an allegory needs to be questioned. Behind this qualification lies a still relevant debate on Third World Literature. The polemic essay “Third-World Literature in the Era of Multinational Capitalism” by American philosopher Fredric Jameson, published in 1986, is taken as a vantage point for inquiries into literary criticism itself.For the discussion, the distinction between the concepts of type and genre, and different characteristics of allegoric narratives are presented. Embracing the approach of modern genre theories where intratextual and intertextual qualities of narratives are distinguished, examples from the novel are examined via the classifications formulated. Especially by analysing the ironic instances, it is concluded that Motherland Hotel transcends the genre of national allegory. The exaggerations which indicate that Atılgan keeps an ironic distance reach a level which transgresses allegorical equivalence. When the ironic tone of the text is taken into account, it can be revealed that the correspondence between Zebercet’s story and Turkey’s history is only deceptive.

Anahtar Kelimeler

semiotics, hermeneutics, Yusuf Atılgan, Ömer Kavur, Motherland Hotel

Kaynakça

• Ahmad, A. (1987) Jameson's Rhetoric of Otherness and the “National Allegory”. Social Text, No. 17 (Autumn), pp. 3-25, Duke University Press, Stable URL: <http://www.jstor.org/stable/466475> Atılgan, Y. (2012). Anayurt Oteli. İstanbul: Yapı Kredi.
• Baldick, C. (2001). The Concise Oxford Dictionary of Literary Terms. 2. bs. Oxford: Oxford University.
• Belge, M. (1997) Üçüncü Dünya Ülkeleri Edebiyatı Açısından Türk Romanına Bakış. Berna Moran’a Armağan: Türk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış içinde. Hazırlayanlar Aksoy, N. & Aksoy B. İstanbul: İletişim.
• Blanchot, M. (1995). The Work of Fire. çev. Charlotte Mandell. Stanford: Stanford University.
• Castle, G. (2007). The Blackwell Guide to Literary Theory. Oxford: Blackwell.
• Coquet, J.-C. (2020). Sözceleyenler ve kiplikler: La Fontaine‟in Kurtla Kuzu adlı fablı. (Çev. Sündüz Öztürk Kasar). Dünya Dilleri, Edebiyatları ve Çeviri Çalışmaları Dergisi, 1(1), 92-115. (Orijinal Yayın tarihi: 1987).
• Cuddon, J. A. (1999). Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. London: Penguin Reference.
• Duff, D. (2014). Modern Genre Theory. Londra: Routledge.
• Gebenlioğlu, A. (2015). Bir Türkiye Alegorisi Olarak Zebercet. Zebercet’ten Cumhuriyet’e “Anayurt Oteli” içinde. Hazırlayanlar: Öztürk, N., & Özler N. B. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Greimas, J. A. (1987). On Meaning. Minneapolis: University of Minnesota.
• Gürbilek, N. (1995). Yer Değiştiren Gölge. İstanbul: Metis.
• Gürbilek, N. (2008). Mağdurun Dili. İstanbul: Metis.
• Heidegger, M. (1992). Basic Writings. çev. David Farrell Krell. New York: Harper Collins.
• Hutcheon, L. (1995). Irony’s Edge. New York: Routledge.
• Irzık, S. (2003). Allegorical Lives: The Public and the Private in the Modern Turkish Novel. The South Atlantic Quarterly, 102:2/3. Spring/Summer, Duke University Press.
• Irzık, S. & Parla, J. (2011). Kadınlar Dile Düşünce. 4. bs. İstanbul: İletişim.
• Jameson, F. (1986). “Third-World Literature in the Era of Multinational Capitalism.” Social Text, No. 15 (Autumn), pp. 65-88, Duke University Press, Stable URL: http://www.jstor.org/stable/466493 Accessed: 28/07/2013 06:38
• Jameson, F. (1987). “A Brief Response.” Social Text, No. 17 (Autumn), pp. 26-27, Duke University Press ,Stable URL: http://www.jstor.org/stable/466476 Accessed: 24-06-2016 22:42 UTC
• Jameson, F. (2008). Modernizm İdeolojisi (Edebiyat Yazıları). Çevirenler Kemal Atakay ve Tuncay Birkan. İstanbul: Metis.
• Kavur, Ö. (1987). Anayurt Oteli. Odak/Alfa Film.......................
• Koper, M. (2017, June 1). “Hepimiz Zebercet’iz.” T24 Bağımsız İnternet Gazetesi. https://t24.com.tr/k24/yazi/hepimiz-zebercetiz,1246
• Orwell, G. (2013). Animal Farm. London: Penguin Classics...............................
• Orwell, G. (1984). Nineteen Eighty-Four. 3. bs. Berlin: Longman.
• Öztürk, N. (2015). Anayurt Oteli’nde Kadın Olmak. Zebercet’ten Cumhuriyet’e “Anayurt Oteli” içinde. Hazırlayanlar: Öztürk, N., & Özler N. B. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Öztürk, N., & Özler N. B. (2015). Zebercet’ten Cumhuriyet’e “Anayurt Oteli”. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Propp, V. (2009). Morphology of the Folktale. çev. Laurence Scott. Austin: University of Texas Press.
• Sözalan, Ö. (2011). Anayurt Oteli’nde Geceleyen Kadın. Kadınlar Dile Düşünce içinde. Hazırlayanlar: Irzık, S. & Parla, J. 4. bs. İstanbul: İletişim.
• Tanpınar, A. H. (2010). Saatleri Ayarlama Enstitüsü. 15. bs. İstanbul: Dergah.
• Tynianov, Y. (2019). Permanent Evolution: Selected essays on literature, theory and film. Çevirenler: Ainsley Morse ve Philip Redko. Boston: Academic Studies.
• Uyurkulak, S. (2014). “Üçüncü Dünya Edebiyatı ve Ulusal Alegori”. Litera, 0(15), 136-146. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/iulitera/issue/1241/14561
• Vico, G. (2013). New Science (Third Edition). çev. David Marsh. 3. bs. London: Penguin Books.
• Yüksel, T. vd. (1992) Yusuf Atılgan’a Armağan. İstanbul: İletişim.