Türkçe dersi ilkokul 4. sınıf kitabındaki metin altı sorularının Yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre incelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 27, 32 - 57, 21.04.2022

Aylin Balci Yasemin Baki

https://doi.org/10.29000/rumelide.1104110

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada Türkçe ders kitabındaki metin altı sorularının Yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre göre incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Türkçe dersi ilkokul 4. sınıf kitabında yer alan metin altı soruları incelenmiştir. Bu inceleme nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde nitel veri analiz tekniklerinden betimsel analiz kullanılmış, veriler Yenilenmiş Bloom Taksonomisinde belirlenen basamaklara göre değerlendirilmiş ve sınıflandırılmıştır. Araştırmada ders kitabındaki temalar ekseninde bilgilendirici, öyküleyici ve dinleme/izleme metinleri incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda 376 metin altı sorunun yaklaşık olarak %41’i hatırlama, %15’i anlama %33’i uygulama, %2’si analiz, %3’ü değerlendirme, %6’sı yaratma basamağında olduğu tespit edilmiştir. İncelenen ders kitabında hatırlama ve anlama basamağı gibi alt düzey bilişsel becerilere ilişkin sorulara Yenilenmiş Bloom Taksonomisinin son üç basamağındaki üst düzey becerilerin gelişimini amaçlayan sorulardan daha fazla yer verildiği tespit edilmiştir. Üst düzey becerilere ilişkin sorular problem çözebilen, olaylara eleştirel bakabilen, yaratıcı düşünen, duygudaşlık kurabilen bireyler yetiştirilmesine yardımcı olduğundan bu basamaklardaki soru sayılarının daha fazla olması gerektiği önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yenilenmiş Bloom Taksonomisi, Türkçe ders kitabı, metinler, metin altı sorular

Examination of the sub-text questions in the Turkish lesson primary school 4th grade book according to the Bloom’s Revised Taxonomy

Öz

This research aims to examine the reading comprehension questions in the Turkish textbook in the revised Bloom’s Taxonomy. For this purpose, comprehension questions in the 4th-grade Turkish textbook in the 2021-2022 academic year were examined. This study was conducted with the document analysis method, one of the qualitative research methods. In the analysis of the data, descriptive analysis, which is one of the qualitative data analysis techniques, was evaluated and classified according to the steps determined in Bloom’s Taxonomy. In the research, informative, narrative, and listening/monitoring texts were examined within the frame of the themes in the textbook. As a result of the analysis, it was determined that approximately 41% of the 376 comprehension questions were at the stage of knowledge, 15% of comprehension, 33% of application, 2% of analysis, 3% of the evaluation and 6% of creation. In the examined textbook, it has been determined that low-level cognitive skills such as remembering and understanding are more than the questions aimed at development of high-level cognitive skills in the last three steps of Bloom Taxonomy. It has been suggested that the questions related to high-level skills help raise individuals who can solve problems, look at events critically, think creatively, and sympathize, so the number of these kinds of questions at these steps should be greater.

Anahtar Kelimeler

Revised Bloom’s Taxonomy, Turkish textbook, texts, reading comprehension questions

Kaynakça

• Akyol, H. (2001). İlköğretim okulları 5. sınıf Türkçe kitaplarındaki okuma metinleriyle ilgili soruların analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 26 (26), 169-178.
• Akyol, H. (2003). Metinlerden anlam kurma. TÜBAR, XIII, 49-58.
• Akyol, H. (2011). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Akyol, H., Yıldırım, K., Ateş, S., & Çetinkaya, Ç. (2013). Anlamaya yönelik nasıl sorular soruyoruz?. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 41-56.
• Altun, K. (2021). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki tema değerlendirme sorularının PİSA düzeylerine ve yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Anderson, L. W., Krathwohl, D. R., Airasian, P. W., Cruikshank, K. A., Mayer, R. E., Pintrich, P. R., Raths, J., Wittrock, M. C. (2014). Öğrenme öğretim ve değerlendirme ile ilgili bir sınıflama: Bloom’un eğitimin hedefleri ile ilgili sınıflamasının güncelleştirilmiş biçimi (2. Baskı). (D.A. Özçelik, Çev.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Anderson, L. W., & Krathworthl, D. R. (Ed.). (2001). A taxonomy for learning, teaching and assisting: A revision of Bloom’s taxonomy of education objectives. New York: Longman.
• Anderson, L. W., Krathwohl, D. R., & Bloom, B. S. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. Allyn & Bacon.
• Arcagök, S. (2021). 2019 Türkçe dersi öğretim programı 6. sınıf kazanımlarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(2), 589-602.
• Aslan, C. (2011). Soru sorma becerilerini geliştirmeye dönük öğretim uygulamalarının öğretmen adaylarının soru oluşturma becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 36(160), 237-249.
• Aslan, M., & Atik, U. (2018). 2015 ve 2017 ilkokul Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının revize edilmiş Bloom Taksonomisine göre incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(1), 528-547.
• Aşılıoğlu, B. (2008). Bilişsel öğrenmeler için eleştirel okumanın önemi ve onu geliştirme yolları. D. Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 1-11.
• Baş, B. (2003). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarında metin türleri üzerine bir inceleme. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13(13), 257.
• Baysen, E. (2006). Öğretmenlerin sınıfta sordukları sorular ile öğrencilerin verdikleri cevapların düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 21-28.
• Birgin, O. (2016). Bloom taksonomisi, matematik eğitiminde teoriler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Bloom, B. S. (1956). Taxonomy of educational objectives, the classification of educational goals, handbook I: Cognitive Domain. New York: David McKay Company.
• Borich, G. D. (2017). Etkili öğretim yöntemleri araştırma temelli uygulama (8. Basımdan Çeviri). (M. B. Acat, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bulut, M., Orhan, S., & Kırbaş, A. (2012). Okuma eğitimi üzerine bir kaynakça denemesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(1), 19-36.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (3. Baskıdan Çeviri). (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cortese, E. E. (2004). The application of question-answering relationship strategies to pictures. The Reading Teacher, 57, 374-380.
• Çeçen, M. A., & Kurnaz, H. (2015). Ortaokul Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki tema değerlendirme soruları üzerine bir araştırma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (02).
• Çerçi, A. (2018). 2018 Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının (5, 6, 7, 8. sınıf) yenilenen Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 6(2), 70-81.
• Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A. ve Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 206-219.
• Day, R. R., & Park, J. (2005). Developing reading comprehension questions. Reading in a Foreign Language. 17, 60-73.
• Doğan, Y. (2007). İlköğretim çağındaki 10-14 yaş grubu öğrencilerinin gelişim özellikleri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (13), 155-187.
• Dolunay, S. K., & Savaş, Ö. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin üst düzey bilişsel beceriler açısından değerlendirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(1), 122-157.
• Durukan, E., & Demir, E. (2017). 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki etkinliklerin Bloom’un yenilenmiş taksonomisine göre sınıflandırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1619-1629.
• Erdoğan, T. (2017). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin ve öğretmenlerinin Türkçe dersine ilişkin sordukları soruların yenilenmiş Bloom taksonomisi açısından görünümü. Eğitim ve Bilim, 42(192), 173-191.
• Eroğlu, S. (2019). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin altı okuma-anlama soru ve etkinliklerinin Güncellenmiş Bloom Taksonomisine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Eroğlu, D., & Sarar Kuzu, T. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki dilbilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Başkent University Journal of Education, 1(1), 72-80.
• Göksün, F., & Kocaarslan, M. (2021). 4. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metne dayalı anlama sorularının incelenmesi. Ed. Salih Zeki Genç Enver Yolcu. XIV. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi tam metin kitabı içinde (s.184-197). XIV. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi (27-30 Ekim 2021), Çanakkale.
• Güneş, F. (2012). Testlerden etkinliklere Türkçe öğretimi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 31-42.
• Görgen, İ. (2001). Metni anlama tekniğinde bilgi haritaları. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6), 5-21.
• Güfta, H., & Zorbaz, K. Z. (2008). A review regarding levels of written examination questions for Turkish courses of the secondary school. Çukurova University Journal of Social Sciences Institute, 17 (2), 205, 218.
• Güzel, D., & Şimşek, A. (2012). Milli eğitim şûralarında ders kitapları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 172-216.
• Karagöl, E. (2020). Yenilenmiş Bloom taksonomisine göre güncel Türkçe öğretim programları. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6(1), 56-71.
• Karakaş-Yıldırım, Ö. (2020). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki yazma etkinliklerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 315-325.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karatay, H. (2011). Süreç temelli yazma modelleri: Planlı yazma ve değerlendirme içinde M. Özbay (Ed.), Yazma Eğitimi (s. 21-43). Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Kıyagan, H. G. (2019). 5, 6 ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin yenilenmiş Bloom sınıflamasına göre yaratıcılık açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Koç, M. (2007). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin altı soruları üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Kutlu, Ö., Yalçın, S., & Pehlivan, E. B. (2010). A study on writing and scoring open-ended questions based on the primary school curriculum objectives. Elementary Education Online, 9(3), 1201-1215.
• MEB. (2019). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1-8. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınlar
• MEB (2021). 4. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. (2nd. Ed.). USA: SAGE Publication.
• Oryaşın, U. (2021). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin Yenilenen Bloom Sınıflandırması’na göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(3), 820-832
• Özden, Y. (2008). Öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Özkaya, S. D. (2020). 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki dil bilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çankırı Karatekin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çankırı.
• Polat, İ., & Dedeoğlu, H. (2020). Sınıf öğretmenlerinin hazırladığı metin altı sorularının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1468-1482.
• Sallabaş, M. E., & Yılmaz, G. (2020). Türkçe ders kitabında bulunan metin altı sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 586-596.
• Sarar-Kuzu, T. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metin altı sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisindeki hatırlama ve anlama bilişsel düzeyleri açısından incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37(1), 58-76.
• Sezgin, Z. Ç., & Özilhan, Y. G. G. (2019). 1.-8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metne dayalı anlama sorularının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 353-367.
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sidekli, S. (2014). Metin öğretimi. M. Yılmaz (Ed.). Yeni gelişmeler ışığında Türkçe öğretimi (S. 167-199). Ankara: Pegem Yayınları.
• Şengül, M. ve Yalçın, S. K. (2004). Okuma ve anlama becerilerinin geliştirilmesine yönelik olarak hazırlanan bir model önerisi. Milli Eğitim Dergisi, 164, 36-59.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Tüm, G. (2016). 5. ve 6. sınıf ilköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metin önü ve sonu sorularının Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 11(14).
• Ulum, H. (2017). MEB ilkokul 2, 3 ve 4. sınıf Türkçe ders ve çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Uysal, P. K. (2022). Türkçe dersi sınavlarında yer alan soruların üst düzey düşünme becerileri açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(1), 136-156.
• Ülper, H., & Yalınkılıç, K. (2010). Son iki Türkçe programına göre hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki metin sonu sorularının nicel ve nitel görünümü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12), 449-461.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. 2013. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yolcu, H. H. (2019). İlkokul öğretim programı 3 ve 4. sınıf fen bilimleri dersi kazanımlarının revize edilmiş Bloom taksonomisi açısından analizi ve değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 18(1), 253-262.
• Yüksel, S. (2007). Bilişsel alanın sınıflamasında (taksonomi) yeni gelişmeler ve sınıflamalar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(3), 479-509