Ana dili eğitimi ve yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde çok kültürlülük

Yıl 2022, Sayı: 27, 259 - 274, 21.04.2022

Neşe Kara Özkan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1104532

Cited By: 2

Öz

Her toplumun kendi geçmişinden gelerek varlığını sürdüren, mevcut yaşantısıyla ve kendi dinamikleriyle birlikte bazı değişiklikler yaratan bir kültürü vardır. Bu kültürü oluşturan her değer ait olduğu toplum için kıymetlidir. Çok kültürlülüğü esas alan anlayışta farklı kültürlere bir değer gözüyle bakılır ve ona göre saygı gösterilir. Çünkü her kültür özgündür ve bu niteliğiyle değerlidir. Dolayısıyla bir kültürün diğerinden üstün ya da daha değerli olması gibi bir durum söz konusu değildir. Ana dil eğitiminde yazılı ve sözlü dil araçları ile yerel kültürün nesiller arası aktarımı gerçekleştiği gibi evrensel kültür ögeleri de dil ile öğretilir. Yabancı dil öğretiminde de hem hedef kültür hem de çok kültürlülük unsurları dil ile tanıtılır. Bu araştırma ile Türkiye’nin çok kültürlü yapısından kaynaklı olarak gerek örgün eğitimde Türkçe derslerinde gerekse özellikle yetişkinlerin tercih ettiği Türkçe Öğretim Merkezlerinde yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde çok kültürlü eğitim anlayışına niçin ihtiyaç duyulduğunu ortaya koymak ve Türkçe öğretmen adaylarının eğitiminde çok kültürlülüğe ne kadar yer verildiğini tespit ederek konuyla ilgili çözüm önerileri geliştirmek amaçlanmıştır. Bu çalışma nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniğinin kullanıldığı betimsel bir araştırmadır. Ana dili eğitiminin ve Türkçe öğretim merkezlerinde çok kültürlü eğitim ortamlarının bulunması nedeniyle yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin çok kültürlülük açısından değerlendirildiği araştırma sonunda bazı öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çok kültürlülük, Türkçe eğitimi, yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi

Native language education and multiculturalism in teaching Turkish as a foreign language

Öz

Every society has an existing culture that arises from its own history, and that creates alterations along with its very presence and own dynamics. Each merit the culture in question is consisted of is precious to the society it belongs to. In the apprehension based on multiculturalism, all the diverse cultures are considered values and respected accordingly, for every culture is genuine and it is valuable with its own characteristics. Therefore, considering a culture superior to or more valuable than the other cultures is not a matter of question. As well as the intergenerational transfer of the indigenous culture is fulfilled by the help of written and verbal language instruments, the universal culture elements are also taught through language in mother tongue education; and in foreign language teaching, both the target culture and the elements of multiculturalism are established under favour of language. In this research, it is aimed to disclose the reason why multicultural education apprehension either in Turkish lessons in formal education or in teaching Turkish as foreign language in Turkish teaching courses, which are preferred especially by adult learners, is needed due to the multi-cultured structure of society in Turkey; to find out how much place multiculturalism has been given in the education of preservice Turkish teachers, and to produce relevant solution offers about the topic. This is theoretical research in which the document analysis method of qualitative research methods has been used. As a result of the research, in which native language education and education of Turkish as a foreign language due to the presence of multicultural education environment in Turkish teaching courses have been evaluated in terms of multiculturalism, a number of proposals were submitted.

Anahtar Kelimeler

Multiculturalism, Turkish education, Teaching Turkish as a foreign language

Kaynakça

• APA (2002). Guidelines on multicultural education, training, research, practice, and organizational change for psychologists. http://www.apa.org/pi/multiculturalguidelines/homepage.html adresinden alınmıştır.
• Ateş, E. ve Aytekin, H. (2020). Küreselleşen dünyada çok kültürlülük ve yabancı dil eğitimi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(26), 4563-4579.
• Ayaz, M.F. (2016). Çok kültürlülük algı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(57), 463-471.
• Aktekin, S. (2017). Sınıfında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenler için el kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Başbay, A. ve Bektaş, Y. (2009). Çok kültürlülük bağlamında öğretim ortamı ve öğretmen yeterlikleri. Ege Üniversitesi Eğitim ve Bilim Dergisi, 34(152), 31-39.
• Bohn, A.P., & Sleeter, C.E. (2000). Multicultural education and the standards movement: A report from the field. Phi Delta Kappan, 82(2), 156-161. https://doi.org/10.1177/003172170008200214
• Brown, D. H. (2000). Principles of language learning & teaching. New York: Longman.
• Carlson, M., Rabo, A. ve Gök, F. (2011). Çok kültürlü toplumlarda eğitim. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 34, 27-40.
• Çifçi, T., Yıldız, A., Arseven, İ. ve Orhan, A. (2021). Öğretmenlerin eğitimde çok kültürlülüğe ilişkin yeterlik algılarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 50(1), 857-873.
• Diaz, C.F. (1994). Dimensions of multicultural education: Implications for higher education. Phi Kappa Phi Journal, 74(1), 9-12.
• Dimici, K., Yıldız, B. ve Başbay, A. (2018). Bir İngilizce ders kitabının (English File) çok kültürlülük açısından incelenmesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 4(3), 175-200.
• Doğan, C. (2017). The importance of multiculturalism in community interpreting. International Journal of Businnes, Humanities and Technology, 7(2), 72-77.
• Doytcheva, M. (2009). Çokkültürlülük [Le multiculturalisme] (T. Akıncılar-Onmuş, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gay, G. (1994). A synthesis of scholarship in multicultural education. http://www.ncrel.org/sdrs/areas/issues/educatrs/leadrshp/le0gay adresinden alınmıştır.
• Genç, S. Z. (2017). Değişen değerler ve yeni eğitim paradigması. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Gülden, B. (2020). Yabancı/ikinci dil öğretiminde somut olmayan kültürel miras. G. Aydın (Ed.), Yabancı/ikinci dil öğretiminde kültür ve kültürel etkileşim içinde (s. 271-311). Ankara: Pegem Akademi.
• Gün, M. ve Şimşek, R. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde sosyo-kültürel yansımalar. Turkish Journal of Primary Education, 5(1), 46-58.
• Günday, R. (2013). Çok dillilik ve çok kültürlülük bağlamında yabancı dil öğretimine toplum dilbilimsel yaklaşım. Turkish Studies, 8(10), 313-330.
• Güven, İ. (2001). Öğretmen yetiştirmenin uluslararası boyutu. Millî Eğitim Dergisi, 150. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/150/guven.htm adresinden alınmıştır.
• İstanbul Bilgi Üniversitesi. (2015). Suriyeli mülteci çocukların Türkiye devlet okullarındaki durumu politika ve uygulama önerileri. İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• İşcan, A. & Yassıtaş, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında kültür aktarımı: yedi iklim Türkçe öğretim seti örneği (B1-B2 düzeyi). Aydın Tömer Dil Dergisi, 3(1), 47-66.
• Kardeş, S. ve Akman, B. (2018). Suriyeli sığınmacıların eğitimine yönelik öğretmen görüşleri. Elementary Education Online, 17 (3), 1224-1237.
• Logie, N. N. (2004) Yabancı dil öğretiminde kültürel becerinin oluşturulmasının önemi ve budunbilimsel boyut. HAYEF Journal of Education, 1, 173-180.
• Mani, R. S. (2016). Multiculturalism in English language teaching and learning. Scholar Critic, 3(1), 1-10.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2019). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: MEB.
• Morkoç, S. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çok kültürlülük ve çok kültürlü eğitim algılarının değerlendirilmesi (Erzurum kenti örneği). Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Mülteciler Derneği (2022). Türkiye’deki Suriyeli sayısı ocak 2022. https://multeciler.org.tr/turkiyedeki-suriyelisayisi adresinden alınmıştır.
• Nayır, F. & Taşkın, P. (2020). Sınıf içindeki çok kültürlülüğün yönetimine ilişkin öğretmen görüşleri . Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES) , 53 (2) , 457-480.
• Neel, R. G. (1981). Sosyal davranışta araştırma yöntemleri. (A. C. Baysal, Çev.). İstanbul: Fatih.
• Özcan, A. S. (2018). Çok kültürlülük bağlamında Türkiye’nin Suriyeli öğrencilere yönelik eğitim politikası. PESA International Journal of Social Studies, 4(1), 17-29.
• Özen, D. (2019). Çok kültürlülük bağlamında İngilizce ders kitaplarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Özensel, E. (2012). Çok kültürlülük uygulaması olarak Kanada çok kültürlülüğü. Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries), 7(1), 55-69.
• Özgüzel, S. (2013). Batı Avrupa’da çok kültürlü toplum olgusu ve kültürlerarası iletişimin önemi, çok dillilik çok kültürlülük ve dünya bireyi olmak. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 2(4) 143-152.
• Özlem, D. (2000). Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi. İstanbul: İnkılâp.
• Parekh, B. (2002). Çok kültürlülüğü yeniden düşünmek. (B. Tanrıseven, Çev.). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Pewawardy, C. (2003). 100 defensive tactics and attributions: Dodging the dialog on cultural diversity. Multicultural Education, 11(1), 23-28. http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3935/is_200310/ai_n9322315 adresinden alınmıştır.
• PIKTES (2022). Suriyeli çocukların Türk eğitim sistemine entegrasyonunun desteklenmesi projesi. https://piktes.gov.tr adresinden alınmıştır.
• Polat, İ. ve Kılıç, E. (2013). Türkiye’de çok kültürlü eğitim ve çok kültürlü eğitimde öğretmen yeterlilikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 352-372.
• Portera, A. (2020). Has multiculturalism failed? Let’s start the era of interculturalism for facing diversity issues. Intercultural Education, 31(4), 390-406. https://doi.org/10.1080/14675986.2020.1765285.
• Ruales, S. T. P., Agırdag, O., ve Van Petegem, W. (2020). Development and validation of the multicultural sensitivity scale for pre-service teachers. Multicultural Education Review, 12(3), 177-194. https://doi.org/10.1080/2005615X.2020.1808926.
• Soyşekerci, G. (2015). İngilizce ve Türkçe ders kitaplarında kültürel ögelerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı (2022). Göç çeşitleri ve yabancıların statüleri hakkında bilgi. https://www.goc.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• UNCHR BM Mülteci Örgütü Türkiye (2022). Türkiye’deki mülteciler ve sığınmacılar. https://www.unhcr.org/tr/turkiyedeki-multeciler-ve-siginmacilar adresinden alınmıştır.
• UNESCO (1982). Mexico City Declaration on Cultural Policies. http://portal.unesco.org/culture/en/files/12762/11295421661mexico_en.pdf/mexico_en.pdf. adresinden alınmıştır.
• Ünlü, İ. (2012). Sosyal bilgiler öğretim programında kültür aktarımı konularının incelenmesi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Ünlü, İ. ve Örten, H. (2013). Öğretmen adaylarının çok kültürlülük ve çok kültürlü eğitime yönelik algılarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 287-302.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. (2020). Suriyeli mülteci öğrencilerin okul ortamına uyumu. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi (2022). Öğrenci istatistikleri. https://istatistik.yok.gov.tr adresinden alınmıştır.
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi (2022). Türkçe öğretmenliği lisans programı. https://www.yok.gov.tr egitim_ogretim_dairesi adresinden alınmıştır.