Kadın öykülerinde kent imgesi

Yıl 2022, Sayı: 27, 363 - 383, 21.04.2022

Serap Aslan Cobutoğlu

https://doi.org/10.29000/rumelide.1104548

Öz

İnsanın içinde bulunduğu çevreyi nasıl anlamlandırdığı konusu, insanın çevrenin hangi unsurunu ne şekilde algıladığı ve imgelendirdiği ile ilişkili bir husustur. Zira herkes zihninde daha önceden edindiği bilgilerden, deneyimlerden ve hayal gücünden oluşturduğu bir çevre imajı taşır, böylece herkesin kendine özgü bir mekân imajının bulunduğu düşünülür. İnsanların tercihleri, değerlendirmeleri, kararları ve davranışları ise kişisel deneyimlerinin yarattığı özel ortamlara, özel dünyalara, özel coğrafyalara dair geliştirdikleri bu imaja dayanır. Çevrenin en önemli unsurlarının başında gelen ve şiir, roman, öykü gibi edebi türlerde çok boyutlu olarak işlenen kent de bu ayrıcalıklı yerlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Kenti kullanan her birey gibi yazarlar ve şairler de kentin belirli kısımlarıyla uzun süreli etkileşimleri nedeniyle kente ilişkin imgelere, hatıralara ve anlamlara sahiptirler. Kenti, dolayısıyla insanı anlama noktasında sanatçıların kenti okuma, görme biçimlerine yönelik geliştirdikleri bakış açıları ve algıları son derece önemlidir. Bu noktada “kentin insanda bıraktığı izlenim” olarak da tanımlanan kent imgesi, bir tasarım ve yaşantı olarak mekânı deneyimleme, yorumlama noktasında okura ve sanatçıya farkındalık kazandırmaktadır. Bu çalışma ise bu farkındalığın kadın öykülerindeki izini sürmeye yöneliktir. Bu çerçevede çalışmada, Türk edebiyatında kadın öykülerinde kent ve kent imgesi konusu üzerinde durulmuştur. Buna göre tasarım, bellek ve kimlik yerleri olarak, kadın ve şiddet odağında ve algısal düzlemde kent imgesi başlıklarından hareketle altmışa yakın öykücünün kadını ve kadın bakış açısını merkeze alarak İstanbul, Ankara, İzmir ve Karadeniz’e odaklandıkları öykülerinde kadın bakış açısının kenti nasıl kurduğu, kentte kadını nasıl konumlandırdığı gibi hususlar ve kadın karakterlerin ya da kadın bakış açısının kente yüklediği sosyo-kültürel değerler çalışmada üzerinde durulması amaçlanan konulardandır.

Anahtar Kelimeler

öykü, kadın, kent, imge

City image in women's stories

Öz

The issue of how people make sense of the environment they live in is related to how people perceive and imagine which element of the environment. Because everyone carries an image of the environment in their minds that they have previously acquired from their knowledge, experiences and imagination, so it is thought that everyone has a unique space image. People's preferences, evaluations, decisions and behaviors are based on this image they have developed about special environments, special worlds and special geographies created by their personal experiences. The city, which is at the forefront of the most important elements of the environment and is treated multidimensionally in literary genres such as poetry, novels and stories, is one of these privileged places. Like every individual who uses the city, writers and poets also have images, memories and meanings related to the city due to their long-term interactions with certain parts of the city. At the point of understanding the city, and therefore people, the perspectives and perceptions that artists have developed for the way they read and see the city are extremely important. At this point, the image of the city, which is also defined as the "impression of the city on people", raises awareness to the reader and the artist at the point of experiencing and interpreting the space as a design and life. Moving from this framework, in this study, the issue of the city and the image of the city in women's stories in Turkish literature is emphasized. According to this, about sixty storytellers focusing on Istanbul, Ankara, Izmir and the Black Sea as places of design, memory and identity, focusing on women and violence, and the image of the city on a perceptual plane, focusing on the woman and the woman's point of view, how the woman's perspective establishes the city, Issues such as how the woman is positioned and the socio-cultural values that the female characters or the female point of view impose on the city are the subjects that are aimed to be emphasized in the study.

Anahtar Kelimeler

story, woman, city, image

Kaynakça

• Ağaoğlu, A. (1997). Karşılaşmalar. İstanbul: Yapı Kredi.
• Alver, K. (2010). Siteril Hayatlar. Ankara: Hece.
• Aslan Cobutoğlu, S. (2022). Cities as Places of Identity and Memory in Women’s Stories. İ. Südaş, Ş. Çağın ve D. Maktal-Canko (Ed.). Perspectives in Gender Studies Space & History & Art içinde (s. 55-70). İzmir: Ege University.
• Ayvalıoğlu, N. (1993). İstanbulluların Zihnindeki İstanbul: İstanbul’un Kognitif İmajının İncelenmesi. Türk Psikiyatri Dizini Psikoloji Çalışmaları, 5, 5–50.
• Bachelard, G. (2008). Uzamın Poetikası. A. Tümertekin (Çev.). İstanbul: İthaki.
• Banerjee, T. K. (1971). Urban Experience and the Development Of City Image: A Study in Environmental Perception and Learning. Massachusetts Institute of Technology.
• Berber, Ö. (2011). Yok-Yer, Yersizleşme ve Yersizyurtsuzluk Kavramları Üzerine Bir Sorgulama. idealkent, 3, 142-157.
• Berger, J. (2012). Görme Biçimleri. Y. Salman (Çev.). İstanbul: Metis.
• Bilgin, N. (2007). Kimlik İnşası. Ankara: Aşina Kitaplar.
• Bora, A. (2013). Rüyası Ömrümüzün Çünkü Eşyaya Siner. A. Alkan (Der.). cins cins mekân içinde (s. 63-75). İstanbul: Varlık.
• Buttimer, A. (1976). Grasping the Dynamism of Lifeworld. Annals of the Association of American Geographers, 66 (2), 277-292.
• Cansever, T. (1996). Şehir. Cogito/Kent ve Kültürü, 8, 125-131.
• Chambers, I. (2005). Göç, Kültür, Kimlik. İ. Türkmen ve M. Beşikçi (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Çağın, Ş. (2019). Şehirlerin Cinsiyeti ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Kadın Şehirleri. Ş. Çağın ve D. Maktal-Canko (Ed.). Türk Kültürü ve Edebiyatında Kadın içinde (s. 153-166). İzmir: Ege Üniversitesi. Demiralp, O. (2004). İmaj Değil, İmge. Kitap-lık, 74, 75.
• Dervişoğlu, E. (Haz.). (2008). Kadın Öykülerinde Ankara. İstanbul: Sel.
• Dervişoğlu, E. (Haz.). (2009). Kadın Öykülerinde Karadeniz. İstanbul: Sel.
• Friedman, N. (2004). İmge. K. Atakay (Çev.). Kitap-lık, 74, 80.
• Gök, C. (2016). Değişen İmajlar ve Temsiliyet. İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2), 101-134.
• Göregenli, M. (2018). Çevre Psikolojisi-İnsan Mekân İlişkileri. İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Harvey, D. (2009). Sosyal Adalet ve Şehir. M. Moralı (Çev.). İstanbul: Metis.
• Keleş, R. (1980). Kentbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Kılıçbay, M. A. (2000). Şehirler ve Kentler. Ankara: İmge.
• Lynch, K. (1996). Çevrenin İmgesi. İ. Özdemir (Çev.). Cogito/Kent ve Kültürü, 8, 153-161.
• Lynch, K. (2018). Kent İmgesi. İ. Başaran (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Mazzoleni, D. (1996). Kent ve İmgelem. T. Yöney (Türkçesi). Yitik Ülke Masalları: Kimlik ve Yer Sorunsalı içinde (s. 87-107). İstanbul: Sarmal.
• Nora, P. (2006). Hafıza Mekânları. E. Özcan (Çev.). Ankara: Dost.
• Ögçe, H. (2020). Kent İmgesi: İstanbul Tarihi Yarımada Örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Düzce Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Düzce.
• Öğüt, H. (Haz.) (2008). Kadın Öykülerinde İstanbul. İstanbul: Sel.
• Pınarcıoğlu, M. (1994). Yeni coğrafya ve yerellikler. Toplum ve Bilim, 64-65, 90-110.
• Pocock, D. C. (1981). Place and the Novelist. Transactions of the Institute of British Geographers, New Series, 6 (3), 337-347 http://www.jstor.org/stable/622292
• Robins, K. (1996). Kent Tutsakları: Post-Modern Kent de Ne Ola ki?. Yitik Ülke Masalları: Kimlik ve Yer Sorunsalı içinde (s. 55-85). İstanbul: Sarmal.
• Rutherford, J. (1998). Yuva Denilen Yer: Kimlik ve Farklılığın Kültürel Politikaları. İ. Sağlamer (Çev.). Kimlik: Topluluk/ Kültür/ Farklılık içinde (s. 7-29). İstanbul: Sarmal.
• Schick, I. C. (2000). Batının Cinsel Kıyısı/Başkalıkçı Söylemde Cinsellik ve Mekânsallık. S. Kılıç ve G. Sarı (Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Sennett, R. (2014). Ten ve Taş Batı Uygarlığında Beden ve Şehir. T. Birkan (Çev.). İstanbul: Metis.
• Şentürk, L. (2013). Eril Kente Dönüş. A. Alkan (Der.). cins cins mekân içinde (s. 36-62). İstanbul: Varlık.
• Tümertekin, E. & Özgüç, N. Beşeri Coğrafya İnsan Kültür Mekân. İstanbul: Çantay.
• Uçar, M. & Rifaioğlu, M. N. (2011). Yerel Kimliğin Mekânsal Temsili ve Québec Kentinde Korunması. idealkent, 3, 62-81.
• Yazıcı, Y. (Haz.) (2009). Kadın Öykülerinde İzmir. İstanbul: Sel.