Yetişkin Türkofon öğrencilerin sözlük kullanmına ilişkin bir çalışma: Fırat Üniversitesi Alman dili ve edebiyati bölümü öğrencileri örneği

Yıl 2022, Sayı: 27, 571 - 588, 21.04.2022

Mehmet Halit Atlı

https://doi.org/10.29000/rumelide.1105413

Öz

Bu makale, üniversitede öğrenim gören yetişkin türkofon yabancı dil öğrencilerine Leksikografi veya Sözlük Kullanımı adı altında bir dersin müfredatlarına eklenmesinin gerekliliğini/gereksizliğini test eder. Böyle bir çalışma yapmanın iki temel amacı vardır: Birincisi, sözlükbilimin günümüzde yalnızca sözlük yapmanın sanatı ve zanaatı olarak değerlendirilmemesidir. Zira sözlükbilim, öğretilebilir bir kurama sahip olmakla birlikte çağdaş bilimsel disiplinler arasında kendine artık sağlam bir yer edinmiştir. İkincisi ise, bu genç disiplinin bilimsel statüsü de dâhil olmak üzere gerekli temel bilgilerinin gelecek nesillere aktarılma isteğidir. Bu çalışma ile bu disiplinle ilintili mevcut bilimsel kuram(lar)ın yeniden gözden geçirilmesine, uygulamalı yönünün yetişkin yabancı dil öğrenicilerine tanıtılmasına, eleştirilen konuların ise tekrardan değerlendirilmesine katkı sunmaktır. Bunun için Fırat Üniversitesi, Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü yetişkin türkofon yabancı dil öğrencilerine Sözlük Kullanımı isimli bir dersin müfredatlarına eklenmesinin gerekli olup olmadığı yönünde anket aracılığıyla fikir beyan etmeleri istendi. Ankete katılan 51 üniversite yabancı dil bölümü öğrencinin beşli likert ölçeği kullanılarak oluşturulan soruya verdikleri yanıtları incelendi. Bu yanıtlara göre katılımcılar sırasıyla; 1) çok gerekli (%27,5); 2) gerekli (%43,1); 3) az gerekli (%13,7); 4) gereksiz (%7,8) ve 5) fikrim yok (%7,8) yönünde fikir beyan etti. Bu sonuç ile türkofon yabancı dil öğrencilerinin %84,3’ünün (%27,5+%43,1+%13,7=%84,3) müfredatlarına böyle bir dersin eklenmesi yönünde çok istekli, istekli ve/veya meyilli olduğu anlaşıldı. Bunun dışında ankete katılanların önemli bir bölümü çeviri yapmak (%96,1), bilinmeyen bir sözcüğün anlamına bakmak (%86,3) yanı sıra bir sonraki derse ön hazırlık yapmak (%70) için sözlük kullandığı tespit edildi. Ancak aynı öğrencilerin sözlükbiliminin kuramsal yönüne ise aynı düzeyde gerekli ilgiyi (%39,3) göstermediği ortaya çıktı.

Anahtar Kelimeler

Sözlükbilim, sözlük kullanımı, sözlük kullanımı öğretimi

A Survey of the dictionary uses of adult Turkophones: The case of German language and literature students at the University Firat

Öz

This article tests the neediness of the including a lesson called lexicography or dictionary usage in the schedule of adult turkophone foreign language learners studying at University Fırat. There are two main purposes of doing such research: First, lexicography is not seen today as just a discipline of the art and craft of dictionary making, because it has a teachable theory, and established itself among the contemporary scientific disciplines. And the next is the wish to pass on the necessary basic knowledge of this young discipline, including its scientific status, for next generations. The aim of this research is to contribute the review of current scientific theories related to this discipline, introduce its applied aspects to adult foreign language learners and to reassess this research questions. For this purpose, adult turkophone students from the University Fırat, Department of German Language and Literature, were asked for their opinion in a survey whether a lesson with the title Dictionary Use should be added in their timetable. The answers of 51 students, who took part in a five-point likert scale survey, were examined. According to this survey, the opinion of the participants is as follows: 1) very necessary (27.5%); 2) necessary (43.1%); 3) little necessary (13.7%); 4) unnecessary (7.8%); 5) 7.8% did not express any opinion. This result shows us that 84.3% (27.5% + 43.1% + 13.7% = 84.3%) of turkophone foreign language learners are very willing, willing or inclined to add such a lesson to their schedule. In addition, a significant percentage of respondents use dictionary to translate (96.1%) to look up the meaning of an unknown word (86.3%) and to prepare for next lesson (70%). However, the same participants do not show interest in the theoretical aspect of the dictionary like the use of the dictionary. They do not show the same interest (only 39.3%) like dictionary usage in the theoretical aspect of lexicography.

Anahtar Kelimeler

Lexicography, dictionary use, dictionary usage teaching

Kaynakça

• Atkins B.T.S & K., Varantola (1997). Monitoring Dictionary Use. IJL (International Journal of Lexicography), 10/I, 1-45.
• Atkins, B.T.S. & M. Rundell (2008). The Oxford Guide to Practical Lexicography. Oxford/New York: Oxford University Press.
• Atli, M. H. (2021a). Sözlükbilim Kuramı. Elazığ: Manas Yayıncılık.
• Baskın, S., M. Mumcu (2017). İki Dillileştirilmiş Sözlükler ve Türkçenin Yabancılara Öğretimi. International Journal of Language Academy, 5, 229-237.
• Baxter, I. (1980). The dictionary and vocabulary behavior: A single word or a handful? TESOL Quarterly, 14, 325-336.
• Bejoint, H. (1981). The foreign student's use of monolingual English dictionaries: A study of language needs and reference skills. Applied Linguistics, 2(3), 207-222.
• Bergenholz H. & Gouws, R. H. (2012) What is Lexicography? Lexikos, (AFRILEX-reeks/series içinde (s. 31-42).
• Berwick, G. & P. Horsfall (1996). Making Effective Use of Dictionary. London: Centre for Information on Language Teaching and Research.
• Flinz, C. (2014). Wörterbuchbenutzung: Ergebnisse einer Umfrage bei italienischen DaF-Lernern. Abel, Andrea/Vettori, Chiara/Ralli, Natascia (Ed.), Proceedings of the XVI EURALEX International Congress: The User in Focus içinde (s. 213-224).
• Fuertes-Olivera, P. A., & Tarp, S. (2014). Theory and Practice of Specialised Online Dictionaries. Berlin/Boston: Walter de Gruyter.
• Hartmann, R., & James, G. (2002). Dictionary of Lexicography. London/New York: Routledge.
• Hartmann, R.R.K. (2000). European Dictionary Culture. The Exeter Case Study of Dictionary Use among University Students, against the Wider Context of the Reports and Recommendations of the Thematic Network Project in the Area of Languages (1996-1999). U. Heid et al. (Ed.), Proceedings of the Ninth EURALEX International Congress içinde (s. 385-391) Stuttgart: Max Niemeyer Verlag.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi. (11. Baskı.) Ankara: Nobel Yayınları.
• Landau, S. (2001). Dictionaries. The Art and Craft of Lexicography. New York: Cambridge University Press.
• Laufer, B., & Hadar, L. (1997). Assessing the Effectiveness of Monolingual, Bilingual, and Bilingualised Dictionaries. Comprehension and Production of New Words içinde (s. 189-196). The Modern Language Journal, 81(2).
• Miller, J. (2008). Teachers and Dictionaries in Australia: Is There a Need to Train the Trainers? TESOL içinde (s. 11-19) Cilt: 17, Sayı: 2
• Nation, I.S.P. (2000). Learning Vocabulary in Another Language. Cambridge Aplied Linguistics. Carol A., Chapelle and Susan Hunston (Ed.), Cambridge: Cambridge University Press.
• Nesi, H. & Hail, R. (2002). A study of dictionary use by international students at a British University. International Journal of Lexicography, 4, 277-301.
• Oh, H. J. (2006). Korean English teachers’ use of English dictionaries and instruction on their use. Foreign Language Education, 13(3), 419-443.
• Sinclair, John Μ. (1984). Lexicography as an academic subject. Proceedings of the EURALEX International Congress, Reinhard R. K. Hartmann (Ed.), Berlin/Boston: Max Niemeyer Verlag, s. 3-12. https://doi.org/10.1515/9783111593166-004 (Erişim Tarihi: 17.09.2021)
• Stark, M. (1990). Dictionary Workbooks. A Critical Evaluation of Dictionary Workbooks for the Foreign Language Learner (Exeter Linguistic Studies 16). Exeter U.P.
• Stein, G. (2013). EFL Dictionaries, The Teacher and The Student. JALT JOURNAL, 11/1, 36-45. https://jalt-publications.org/files/pdf-article/jj-11.1-art3.pdf, (Erişim Tarihi: 05.07.2021).
• Sutter, P. (2017). Diatopische Variation im Wörterbuch: Theorie und Praxis, Studia Linguistica Germanica, Band 127, German Edition, Berlin/Bosyon: Walter de Gruyter Verlag.
• Tarp, S (2008). Lexicography in the Borderland between Knowledge and Non-knowledge. General Lexicographical Theory with Particular Focus on Learner’s Lexicography. Tubingen: Max Niemeyer Verlag.
• Tomaszczyk, J. (1983). On bilingual dictionaries: the case for bilingual dictionaries for foreign language learners. R.R.K. Hartmann (Ed.), Lexicography. Principles and Practice içinde (s. 41-51), London: Academic Press.
• Varantola, K. (1998). Translators and their Use of Dictionaries. User needs and user habits. Atkins, B.T.S. (Ed.), Using Dictionaries. Studies of Dictionary Use by Language learners and Translators içinde (s. 179-192). Tubingen: Max Niemeyer Verlag.
• Varantola, K. (2002). Use and Usability of Dictionaries: Common Sense and Context Sensibility? M.-H. Corréard (Ed.), EURALEX Lexicography and Natural Language Processing a Festschrift in Honour of B.T.S. Atkins içinde (s. 30-34).
• Wiegand, H. E. (1998a). Wörterbuchbenutzung, zur Theorie, Geschichte, Kritik und Automatisierung der Lexikographie. 1. Teilband, New York/Berlin: W. de Gruyter Verlag.
• Wiegand, H.E. (1998). Wörterbuchforschung. Untersuchungen zur Wörterbuchbenutzung, zur Theorie, Geschichte, Kritik und Automatisierung der Lexikographie. 1 Teilband. Berlin/ New York: W. de Gruyter Verlag.
• Wright, J. (1999). Dictionary, Resources Books for Teachers. Teachers Guide edition. Oxford: Oxford University Press.
• Yanto, S Elih (2014). A Survey of the Dictionary Use by Faculty Members: The case of a Private University in Karawang-West Java Indonesia. Deny A Kwary (Ed.), Konferensi Linguistik Universitas Airlangga 2014 Proceeding içinde (s. 79-89).