Türkçe ile Çince ünlem ifadeleri karşılaştırılması

Yıl 2022, Sayı: 27, 701 - 709, 21.04.2022

Yasemin Çimen Xinmin Zheng

https://doi.org/10.29000/rumelide.1105588

Öz

Yabancı dil eğitiminde öğrencilere ünlem ifadelerinin öğretilmesi hem öğrenciler hem eğitmenler için zorlayıcı konular arasında yer alır. Dil öğrenirinin ifadenin tam anlamını kendisinin keşfetmesi gerekir. Çincede kullanılan birçok duygu durumu ünlem ifadesi (呀-ya，啊-a，哦-o) ile Türkçede kullanılan duygu durumu ünlem ifadeleri (ya, a/ah, o/oh) anlam, kullanım yeri ve sesletim gibi bir çok açıdan benzerlikler taşımaktadır. Fakat söz konusu ünlemlerin ifade ettiği duygu durumlarının çeşitliliği, Çince ve Türkçe dilleri öğrenicilerinde anlama ve kullanım karmaşasına yol açmaktadır. Nitel özelliklere sahip bu çalışmada, tümce kalıpları ve örneklemeler ile söz konusu ünlemler sözdizimi, anlambilim ve sesletim olarak karşılaştırarak ispat yöntemine dayandırılmaktadır. Bu karşılaştırma çalışmasının ortaya koyduğu sonuç iki yönlüdür; söz konusu ünlemlerin anlamsal, sesbilimsel ve sözdizimi açısından incelenerek Çince ve Türkçe ünlemlerin farklılıkları ve benzerlikleri örneklerle açıklanmış ve Türkçe yada Çincenin yabancı dil olarak öğretildiği ortamlarda dil edinimine büyük katkı sağlayabilecek ve kültürlerarası iletişimi destekleyebilecek dil unsurları olan ünlemlerin üzerinde daha çok durulması gerektiği vurgulanmıştır ve tüm yabancı dillerde daha etkili bir iletişim sağlamak için ünlem ifadelerinin öğretilmesi üzerine daha fazla çalışma yapılması gerektiği ve yabancı dil eğitmenlerinin sınıf ortamında ünlem ifadelerinin öğretilmesine ve kullanılmasına daha fazla olanak sağlaması gerektiği önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ünlem ifadeleri, Çince ünlem ifadeleri, ünlemlerin öğretimi

The comparison study of Chinese and Turkish interjections

Öz

Interjections in foreign language education is among the most challenging issues for both students and instructors. The language learner needs to discover the full meaning of the expression for himself. Many mood particles, AKA sentence final particles used in Chinese (呀-ya，啊-a，哦-o) and interjections used in Turkish (ya, a/ah, o/oh) have similarities in many aspects; such as meaning, place of use and pronunciation. However, the variety of emotional states expressed by the interjections in question causes confusion in understanding and usage in Chinese and Turkish language learners. This study, which has qualitative characteristics, is based on the proof method by comparing sentence patterns and examples and the exclamation points in question in terms of syntax, semantics and pronunciation. The result of this comparison study is twofold; The differences and similarities of Chinese and Turkish exclamations are explained with examples by examining the semantic, phonological and syntax of the interjections in question, and it is emphasized that it is necessary to focus more on the language elements that can contribute to language acquisition and support intercultural communication in environments where Turkish or Chinese is taught as a foreign language. It is suggested that more work should be done on teaching exclamation points in order to provide a more effective communication in languages and that foreign language instructors should provide more opportunities for teaching and using exclamation expressions in the classroom environment

Anahtar Kelimeler

Turkish interjections comparison, Chinese interjections, teaching interjections in foreign language

Kaynakça

• Alimcan, I. (1999). “Türkçe ‘de Çince Kaynaklı Gösterilen Bazı Kelimeler Üzerine”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi. 7/ 3: s. 193-204
• Aksan, D. (1983), “Anlambilim ve Türk Anlambilimi”. Ankara: DTCF Yayınları.
• Aydın, A. (2018). “Anadolu Ağızlarında Ünlemler ve Bir Sınıflandırma Denemesi”. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi. 4/7: s. 101-162.
• Baran, B. (2017). “Yanıt İfade Eden Evet, Hayır ve Benzer Sözcükler Üzerine”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 6/3: s.1306-1315.
• Bulut, A. (2005). “Arapça ve Türkçe İsim-Fiil-Ünlem Karşılaştırması Üzerine Bir Deneme”. Ekev Akademi Dergisi. 9/22: s. 225-244.
• Cheung, H. (2016). “Parts of Speech in Mandarin”. Springer Science+Business Media Singapore 10: s.133-152.
• Dinar, T. (2016). “Türkiye Türkçesinde Bir Ünlemleşme Örneği: Başlatma-Başlarım*”. Gazi Türkiyat. 5/19: s. 23-34.
• Ergene, O. (2013). “Türkiye Türkçesinin Ölçünlü Dilinde Kullanılan Batı Kökenli Ünlemler”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22/ 43-60.
• Gedizli, M. (2015), “Türkçede Ünlemler ve Temel İşlevi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 11/45-61.
• Gosling, T. W. (1921). “Problems in the Teaching of Oral Expression”. The English Journal Vol. 10, No. 3, s. 160-164.
• Hacıemınoglu, N. (1984). “Türk Dilinde Edatlar”. İstanbul: MEB Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi Grameri. Ankara: TDK Yayınları.

• Korkmaz, Z. (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.

• Li, B.(2006). Chinese final particles and the syntax of the periphery. Leiden University, Holland.(Yayımlanmış Doktora tezi).
• Li, C.N. – Thompson, A. S. (1981). Mandarin Chinese: A functional reference grammar. Berkeley: University of California Press.

• Li, C. N.- A. Thompson, A. S. – Thompson, M. (1982). “The discourse motivation for the perfect aspect: The Mandarin particle le. In Tense-aspect: Between semantics and pragmatics” Paul Hopper, 23/19–44.
• Line Cince-İngilizce Cevrim içi Sözlük “<ya> ünlem anlam ve örnekleri” Erişim tarihi: 10 Ocak 2022
• Line Cince-İngilizce Cevrim içi Sözlük “<a> ünlem anlam ve örnekleri” Erişim tarihi: 04 Ocak 2022
• Line Cince-İngilizce Cevrim içi Sözlük “<o> ünlem anlam ve örnekleri” Erişim tarihi: 03 Ocak 2022
• Mao, A. M. (2020). A Comparative Study of Interjections in Chinese and English. Open Journal of Modern Linguistics, 10, 315-320.
• Matukhin D., Bolgova D (2015), “Learner-centered Approach in Teaching Foreign Language: Psychological and Pedagogical Conditions”. Elsevier LTD Journal, Vol. 20 No.1 s.33-45.
• Nezir, T. ve Arslan, H. (2018). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde duygu durumu bildiren ifadelerin öğrenilme düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(3), 877-893.
• Shakhin Zulfiya, Türkçe Ve Rusça Ünlemlerin Çeviri Sorunları, DOI: 10.7816/idil-02-06-10
• Sparkman, C. F. (1934) “Sources and Development of Oral Self Expression in a Foreign Language”. The Modern Language Journal VOL. 18, No. 7, s. 468-480
• Türk Dil Kurumu Cevrim içi Sözlük, “<ya> ünlem anlamı”. ,Erişim tarihi: 02 Aralık 2020. https://www.tdk.gov.tr.
• Türk Dil Kurumu Cevrim içi Sözlük, “<ya> ünlem anlamı”. ,Erişim tarihi: 10 Ocak 2022. https://www.tdk.gov.tr.
• Türk Dil Kurumu Cevrim içi Sözlük, “<a/ah> ünlem anlamı”. ,Erişim tarihi: 04 Ocak 2022. https://www.tdk.gov.tr.
• Türk Dil Kurumu Cevrim içi Sözlük, “<o/oh> ünlem anlamı”. ,Erişim tarihi: 03 Ocak 2022. https://www.tdk.gov.tr.
• Wu, G. (2005). “The Discourse Function of the Chinese Particle ne in Statements”. Journal of the Chinese Language Teachers Association 40: s. 47–82.
• Wierzbicka, A. (1999). Emotions across languages and cultures: Diversity and universals. Cambridge, UK: Cambridge University Press.