Ayşe Kulin'in Nefes Nefese adlı romanı ile İngilizce çevirilerinin kent göstergebilimi ve çeviri göstergebilimi odağında çözümlenmesi

Yıl 2022, Sayı: 27, 869 - 890, 21.04.2022

Sündüz Öztürk Kasar Ozan Erdem Güzel

https://doi.org/10.29000/rumelide.1106171

Cited By: 4

Öz

Bu makalede amaç, Ayşe Kulin’in Nefes Nefese adlı romanındaki kentsel uzamın İngilizce erek metinlere aktarımını kent göstergebilimi ve çeviri göstergebilimi bağlamında incelemektir. Makalenin temel inceleme nesnesini, kaynak metin olarak Kulin'in 2002 yılında yayımladığı romanı, erek metinler olarak da bu romanın 2006 yılında (Everest Yayınları) John W. Baker tarafından yapılan İngilizce çevirisi ve yine aynı çevirinin 2013 yılındaki (Amazon Crossing) gözden geçirilmiş baskısı oluşturmaktadır. Yazınsal metinler çeviri açısından en zorlayıcı metinler arasındadır. Bu zorlu metin türünün anlamlandırılması ve yorumlanması için göstergebilimsel çözümleme tekniği çevirmenlere rehberlik edebilir. Çeviri göstergebilimi yöntemiyle çevirmen, yazar tarafından kaynak metinde oluşturulan örtük göstergeleri ve/veya karmaşık yazınsal anlam evrenini yöntemli bir okumayla ele alır ve böylelikle erek dile de en az kayıpla aktarır. Göstergebilim bünyesindeki bir araştırma alanı olarak kent göstergebilimi, çok katmanlı anlam örgüsüne sahip ve dolayısıyla farklı biçimlerde yorumlanabilen kente ait göstergeleri sahip oldukları anlamsal çoğulluk ve yorum zenginliği içinde ele alıp çözümler. Bu makalede, Ayşe Kulin'in Nefes Nefese adlı romanı ile İngilizce çevirilerinde kentleri temsil eden göstergeler, kent göstergebilimi ve çeviri göstergebiliminin bütünleşik bağlamında çözümlenmektedir. Çözümlemenin çerçevesini, Öztürk Kasar'ın ortaya koyduğu kent göstergebilimsel inceleme sınıflandırmasında yer alan ölçütler ile çeviri göstergebilimi bağlamında ortaya koyduğu Çeviride Anlam Evrilmesi Dizgeselliği oluşturmaktadır. Bu çalışmanın sonucunda, çok katmanlı göstergeler dizgesi olan kente ilişkin göstergelerin yazınsal çeviride erek metne en az kayıpla aktarılması için, kent göstergebilimi ile çeviri göstergebiliminin katkısı gösterilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ayşe Kulin, Nefes Nefese, göstergebilim, kent göstergebilimi, çeviri göstergebilimi

The Analysis of Ayşe Kulin's novel Nefes Nefese and its English translations with a focus on urban semiotics and semiotics of translation

Öz

The aim of this study is to examine the transfer of urban space in Ayşe Kulin’s novel Nefes Nefese into English within the scope of urban semiotics and semiotics of translation. Kulin's novel, which was published in 2002, as the source text, and the English translation of this novel, titled Last Train to Istanbul, by John W. Baker in 2006 (Everest Yayınları) and the revised edition of this translation in 2013 (Amazon Crossing) as the target texts constitute the main object of analysis of the study. Literary texts are among the most challenging texts in terms of translation. The technique of semiotic analysis can guide translators to understand and interpret this challenging type of text. The implicit signs and/or the complex literary universe created by the author in the source text are handled by the translator by a methodical reading using the translation semiotics method. Thus, the translator translates it into the target language with as little loss of meaning as possible. Urban semiotics as a research area within semiotics handles and analyzes city signs, which have a multi-layered meaning pattern and can therefore be interpreted in different ways, within their semantic plurality and richness of interpretation. In this study, the signs that represent cities in Ayşe Kulin's novel Nefes Nefese and its English translations are analyzed within the syncretic context of translation semiotics and urban semiotics. The framework of the analysis was designed using the criteria in the urban semiotic analysis classification and the Systematics of Designification in Translation in the context of translation semiotics suggested by Ozturk Kasar. With this study, it was attempted to reveal the contribution of urban semiotics and translation semiotics in the translation of the city signs, which constitute a multi-layered system of signs, into the target text with minimum meaning loss in literary translation.

Anahtar Kelimeler

Ayşe Kulin, Nefes Nefese, Last Train to Istanbul, semiotics, urban semiotics, semiotics of translation

Kaynakça

• Aguiar, D. & Queiroz, J. (2013). Semiosis and intersemiotic translation. Semiotica. 196: 283-292.
• Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel serüven. çev. Mehmet Rifat - Sema Rifat. 2. bs. İstanbul: Yapı Kredi.
• Erdal, İbrahim. Sümerbank. Atatürk ansiklopedisi. (https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi /sumerbank/ Erişim Tarihi: 17.01.2022).
• Gorlée, D. L. (2000). Göstergebilim ve çeviri sorunu: Charles S. Peirce'ün göstergebiliminden özel alıntılarla. çev. Mine Mutlu. Ankara: Günce.
• Kourdis, E. & Kukkonen, P. (2015). Introduction - semiotics of translation, translation in semiotics. Punctum international journal of semiotics. 1/2: 5-10.
• Kulin, A. (2008). Last train to İstanbul. çev. John W. Baker. 5. bs. İstanbul: Everest.
• Kulin, A. (2013). Last train to İstanbul. çev. John W. Baker. Las Vegas: Amazon Crossing.
• Kulin, A. (2018). Nefes Nefese. 34. bs. İstanbul: Everest.
• Özçelik, M. H. & Güneş, M. (2016). Atatürk'e verilen ad ve unvanlar ile ona yakıştırılan sıfatlar. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. S 58 (Bahar): 245-278.
• Öztürk Kasar, S. (2009a). Pour une sémiotique de la traduction. In C. Laplace, M. Lederer & D. Gile (dir.), La traduction et ses métiers. Caen: Lettres modernes Minard, 163-175.
• Öztürk Kasar, S. (2009b). Un chef-d’œuvre très connu: Le chef-d’œuvre inconnu de Balzac, commentaires d’une traduction à l’autre laissant des traces. In M. Nowotna & A. Moghani (dir.), Les traces du traducteur. Paris, INALCO, 187-211.
• Öztürk Kasar, S. (2012a). Jean-Claude Coquet ile bir görüngübilime doğru. XII. Uluslararası Dil, Yazın, Deyişbilim Sempozyumu bildiriler kitabı, 18-20 Ekim 2011. Edirne: Trakya Üniversitesi, 424-430.
• Öztürk Kasar, S. (2012b.) Traduction de la ville sous le point de vue sémiotique: Istanbul à travers ses signes en trois langues [Göstergebilim bakış açısından kent çevirisi: üç dilde göstergelerinin anlatımıyla İstanbul]. In N. Rentel & S. Schwerter (dir.), Défis et enjeux de la médiation interculturelle. Frankfurt am Main: Peter Lang, 267-285.
• Öztürk Kasar, S. (2017a). Göstergeler, anlam arayışı ve çeviri - Çeviri göstergebilimi çerçevesinde yazınsal çeviri için bir metin çözümleme ve karşılaştırma modeli. Tuna, Didem & Kuleli, Mesut. Konya: Eğitim.
• Öztürk Kasar, S. (2017b). Lire De la part de la princesse morte de Kenizé Mourad à la lumière de la sémiotique topologique d’Algirdas Julien Greimas [Algirdas Julien Greimas’ın yerbilimsel göstergebilim anlayışı ışığında Kenizé Mourad'ın De la part de la princesse morte [Saraydan Sürgüne] adlı romanını okumak]. Semiotica. 219: 575-586.
• Öztürk Kasar, S. (2020a). Çeviri göstergebilimi ile kent göstergebiliminin bütünleşik bağlamında özde çeviri kavramının incelenmesi. Dünya Dilleri, Edebiyatları ve Çeviri Çalışmaları Dergisi. 1(1): 1-25.
• Öztürk Kasar, S. (2020b). De la désignification en traduction littéraire: Les Gens d’en face de Georges Simenon dans le contexte turc du point de vue de la sémiotique de la traduction. Parallèles. 32 (1): 154-175.
• Öztürk Kasar, S. (2020c). Tracer un itinéraire sémiotique pour une traduction expérimentale: traduire en turc La Route des Flandres de Claude Simon [Deneysel bir çeviriye göstergebilimsel bir yol haritası çizmek: Claude Simon'un Flandra Yolu başlıklı romanının Türkçeye çevrilme süreci]. Dil, Edebiyat ve Çeviri Odağında Kavramsal Okumalar. (ed. Mesut Kuleli & Didem Tuna). 1-32. Ankara: Nobel.
• Öztürk Kasar, S. (2021a). "Çevirmek, anlamı eğip bükme sanatı mıdır?" Söylem, anlam ve çeviri üzerine disiplinlerarası tartışmalar. ed. Didem Tuna & Mesut Kuleli. Ankara: Anı yayıncılık. 19-44.
• Öztürk Kasar, S. (2021b). Traduire la ville en filigrane: Istanbul par Georges Simenon dans Les Clients d’Avrenos [Metnin dokusunda kenti çevirmek: Georges Simenon’un Les clients d’Avrenos [Avrenos’un müşterileri] adlı romanında İstanbul]. Vous avez dit Littérature belge francophone? Le Défi de la traduction. ed. Catherine Gravet & Katrien Lievois. Bruxelles: Peter Lang. 235-266.
• Öztürk Kasar, S. & Can, A. (2017). Semiotics of Umberto Eco in a literary translation class: The model reader as the competent translator. International Journal of Languages’ Education and Teaching, (5) 2: 280-289.
• Öztürk Kasar, S. & Çelik, K. (2021). Bir özde çeviri örneği The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 ve aslına çevirilerinde kenti temsil eden göstergelerin aktarımı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. S. 23 (Haziran): 1067-1084.
• Öztürk Kasar, S. & Gülmüş Sırkıntı, H. (2021). Çeviri göstergebilimi bağlamında bir özde çeviri örneği: The Clown and His Daughter. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. S. 23 (Haziran): 1042-1057.
• Öztürk Kasar, S. & Tuna, D. (2015). Yaşam, yazın ve yazın çevirisi için gösterge okuma. Frankofoni. 27: 457-482.
• Öztürk Kasar, S. & Yaman B. (2019). Nasreddin Hoca fıkralarının İngilizce çevirilerinde kültürel öğelerin aktarım. RumeliDE, 1(6), 450-461.
• Petrilli, S. (2007). Interpretive trajectories in translation semiotics. Semiotica. 163-1/4: 311-345.
• Ricœur, P. (2008). Çeviri üzerine. çev. Sündüz Öztürk Kasar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Stecconi, U. (2007). Five reasons why semiotics is good for translation studies. Doubts and directions in translation studies. 15-26.
• Tekinşen, K. K. (2006). Maraş Salebi. Akademik Gıda. C 4. S 5: 28-30.
• Torop, P. (2000). Towards the semiotics of translation. Semiotica. 128-3/4: 597-609.
• Tuna, D. (2015). Göstergebilimin çeviri alanına uygulanması: George Orwell'in Animal Farm başlıklı yapıtının üç dilde çözümlenmesi ve karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Tuna, D. & Kuleli, M. (2017). Çeviri göstergebilimi çerçevesinde yazınsal çeviri için bir metin çözümleme ve karşılaştırma modeli. Konya: Eğitim.
• Yeşilçiçek, V. (2010). Ayşe Kulin'in "hayatı, sanatı, eserleri". (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• https://www.ab.gov.tr/avrupa-birliginin-tarihcesi_105.html (Erişim Tarihi: 17.10.2021).
• https://www.seslisozluk.net /wind%20up-nedir-ne-demek (ErişimTarihi: 03.10.2021).
• https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 21.10.2021).
• http://www.sumerholding.gov.tr/tr/kurumsal/sirket/tarihce.aspx (Erişim Tarihi: 17.01.2022).