Kütahya Pazarlar ağzında sıfat-fiil kategorisi

Yıl 2022, Sayı: 27, 541 - 558, 21.04.2022

Ali Yumurtacı

https://doi.org/10.29000/rumelide.1106747

Öz

Ağız çalışmaları, dil araştırmaları içinde önemli bir yer teşkil etse de zamanla bu alanda saha çalışması yapmanın mümkün olmayacağı aşikârdır. Gelişen teknolojiyle birlikte kitle iletişim araçları en ücra yerlere kadar ulaşmış ve bu durum ağızları olumsuz yönde etkilemiştir. Günümüze kadar ağızların sınıflandırılması, etnik yapıyla ilişkisi, ses ve şekil bilgisi konusunda önemli çalışmalar yapılmıştır. Fakat gerek ölçünlü dil gerekse ağızlar konusunda sıfat-fiil kategorisi, alışılagelmiş anlayış ve ekler dışında, farklı görüşlerle çok nadir ele alınmıştır. Özellikle gramer kitaplarında sıfat-fiil ekleri, belirli bir kalıbın dışına hiç çıkmamıştır. Bu çalışmada “Kütahya Pazarlar Ağzı”, sıfat-fiil kategorisi bakımından ele alınmıştır. Sıfat-fiil kategorilerinin belirlenmesinde, Topçu (2011)’nun “Türkçede Sıfat-fiil Kategorisi” adlı doktora tezi esas alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sıfat-fiil, ağız, üst-alt fonksiyon, zaman eki

Category of verbal adjective in accent of Kütahya Pazarlar

Öz

While accent studies constitute an important place in language researches, it is obvious that it will not be possible to conduct field studies in this field over time. With the developing technology, mass media have reached the most remote places, which has affected the accents in the negative direction. İmportant studies have been done about the classification of the accents, the relation with the ethnic structure, the sound and the morphology. However, the standard language is very rarely considered with different opinions, except for the adjective verb category, the usual understanding and appendices. Particularly in the grammatical books, adjective verb suffixes never come out of a particular pattern. In this study, "Accent of Kütahya Pazarlar", was taken up in terms of adjective-verb categorization. In the determination of the adjective-verb categorizations, Topçu (2011)'s "Verbal Adjectives in Turkish" was taken as a basis.

Anahtar Kelimeler

Verbal adjective, accent, up-sub function, time suffix

Kaynakça

• Akar, A. (2004). Muğla Ağızları. Muğla: Muğla Üniversitesi Basımevi.
• Banguoğlu, T. (2007). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• Demir, N. (2006). Tokat İli ve Yöresi Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Ediskun, H. (1999). Türk Dilbilgisi (Sesbilgisi-Biçimbilgisi-Cümlebilgisi) (6. b.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eker, S. (2009). Çağdaş Türk Dili. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Erdem, M. D., & Bölük, R. (2012). Antalya ve Yöresi Ağızları (Giriş-İnceleme-Metinler). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Eren, M. E. (1997). Zonguldak-Bartın-Karabük İlleri Ağızları. Ankara: TDK Yayınları.
• Ergin, M. (2009). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım.
• Gülensoy, T. (1988). Kütahya ve Yöresi Ağızları. Ankara: TDK Yayınları.
• Hirik, E. (2010). -yor Eki Sıfat-Fiil Yapar mı? II. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Kongresi. 2, s. 765-771. İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları. https://www.academia.edu/1370554/_-yor_Eki_S%C4%B1fat- Fiil_Yapar_M%C4%B1_Tudok_2008_II._Uluslararas%C4%B1_T%C3%BCrk_Dili_ve_Edebiyat%C4%B1_%C3%96%C4%9Frenci_Kongresi_%C4%B0stanbul_K%C3%BClt%C3%BCr_%C3%9Cniversitesi_%C4%B0stanbul adresinden alındı
• Karadoğan, A. (2008). Türkiye Türkçesinde Yeni Bir Sıfat-fiil Eki: -I. Bilig Dergisi(46), 57-66. http://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423873224.pdf adresinden alındı
• Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi. Ankara: TDK Yayınları.
• MEB. (2018). Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. mufredat.meb.gov.tr: https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=353 adresinden alındı
• MEB. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: MEB. mufredat.meb.gov.tr: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/viewer.html?pdfurl=https%3A%2F%2Fmufredat.meb.gov.tr%2FDosyalar%2F20195716392253-02-T%25C3%25BCrk%25C3%25A7e%2520%25C3%2596%25C4%259Fretim%2520Program%25C4%25B1%25202019.pdf&clen=568816&chunk=true adresinden alındı
• Nakiboğlu, S. H. (2001). Adıyaman ve Yöresi Ağızları. Niğde: Hamle Gazete ve Matbaacılık.
• Öztürk, E. (2019). Bolu İli Ağızları (2. b.). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şahin, H., Baştürk, Ş., Uluocak, M., & Eroğlu, S. (2019). Bursa İli Yerli Ağzı. Bursa: Stüdyo Star Ajans Matbaacılık.
• Topçu, Ç. (2011). Türkçede Sıfat-fiil Kategorisi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü. https://acikerisim.sakarya.edu.tr/bitstream/handle/20.500.12619/77421/T05498.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden alındı
• Turan, Z. (2006). Artvin ili Yusufeli İlçesi Uşhum Köyü Ağzı. Ankara: TDK Yayınları.
• Turan, Z. (2007). Türkçenin Yapım ve Çekim Düzleminde Yer Alan Eklerin Sınıflandırılması Nasıl Olmalıdır? IV. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, 1835-1844. Ankara: TDK Yayınları.
• Turan, Z. (2008). Gösterme Sıfat-fiili. https://www.academia.edu/: https://www.academia.edu/37858477/G%C3%B6sterme_S%C4%B1fat_Fiili adresinden alındı
• Uçar, M. (2013). www.avys.omu.edu.tr: https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/ozeny/63443/Fiilden_Isim_Yapan_Ek_mi_Sıfat-fiil_Eki.pdf adresinden alındı
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Yıldız, O. (2002). Isparta Merkez Ağzı (İnceleme-Metinler-Sözlük). Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Yumurtacı, A. (2012). Kütahya Pazarlar Ağzı. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.