Dinleme becerisine ve bu becerinin ölçme-değerlendirmesine ilişkin Türkçe öğretmenlerinin görüş ve yaklaşımları

Yıl 2022, Sayı: 28, 36 - 54, 21.06.2022

Onur Dölek Ahmet Demirel

https://doi.org/10.29000/rumelide.1132506

Cited By: 5

Öz

Dinleme iletişimin vazgeçilmez bir ögesidir ve öğrenmelerin büyük bir bölümü dinleme ile gerçekleşir. Bu durum dinlemenin önemini belirginleştirmektedir. Öte yandan ölçme-değerlendirme, bir becerinin gelişiminin izlenmesinde ve denetim altında tutulmasında etkin bir rol oynamaktadır. Bu açıdan düşünüldüğünde Türkçe öğretmenlerinin dinleme becerisine ve bu becerinin değerlendirilmesine yönelik görüşleri ve yaklaşımları önem oluşturmaktadır. Bu araştırmanın amacı Türkçe öğretmenlerinin dinleme becerisine ve bu becerinin değerlendirilmesine ilişkin nasıl bir görüşe ve yaklaşıma sahip olduğunu saptamaktır. Olgubilim deseninde tasarlanan araştırmanın çalışma grubunu seçkisiz örnekleme yöntemiyle seçilen 23 Türkçe öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde içerik analizine başvurulmuştur. Araştırmada, katılımcıların büyük bir bölümünün 1. Dinlemenin duyuşsal niteliklerine yönelik herhangi bir ölçme-değerlendirme çalışması yapmadığı; 2. Dinleme becerisine yönelik ölçme-değerlendirme çalışmaları yaptığı, bu çalışmalarda daha çok açık uçlu sorular ve çoktan seçmeli testler gibi araçları yeğlediği ve bu süreçte anlamlandırmayı, dinleme kurallarına uymayı, yorumlamayı, sorulara yanıt vermeyi, özetlemeyi ölçüt aldığı; 3. Türkçe dersi dönem sonu notu hesaplama sürecine dinleme becerisini dahil ettiği ancak bunu genellikle ders içi katılım notu olarak işe koştuğu; 4. Dinleme-anlama sürecini olumsuz etkileyen etmenler arasında sınıfların kalabalık olmasını, doğru dinleme metinlerinin seçilememesini, olumsuz fiziki şartları öncelediği bulgularına ulaşılmıştır. Araştırmada elde edilen bu bulgular ilgili alanyazın ışığında tartışılarak çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dinleme, değerlendirme, Türkçe öğretmenleri, görüşme

Turkish language teachers' views and approaches to listening skills and assessing listening

Öz

Listening is an indispensable element of communication, and a large part of learning takes place through listening, which highlights the importance of listening. On the other hand, assessment and evaluation play an active role in monitoring the development of skills and tracking progress. The aim of the study was to determine Turkish language teachers' view and approaches to listening skills and assessing listening. The study, modeled as a phenomenological design, included 23 Turkish language teachers according to the random sampling method. A semi-structured interview form was used for data collection. The data was analyzed using content analysis method. The findings of the research revealed that most participants 1) implemented no assessment and evaluation to determine the affective characteristics in the development of listening skills, 2) give assessment and evaluation on listening skills, prefer using open-ended questions and multiple-choice tests, and set criteria including comprehension, obeying the rules of listening, interpreting, answering questions, and summarizing, 3) included the listening skills in the grading of the Turkish language module, yet in the form of in-class participation, and 4) addressed the factors that negatively affected the learners' listening comprehension such as overcrowded classes, failing to select relevant listening texts and unfavorable physical conditions. These findings obtained in the research were discussed in the light of the literature and various suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

Listening, evaluation, Turkish language teachers, interview

Kaynakça

• Adler, R., Rosenfeld, L. ve Proctor, R. (2001). Interplay: The porocess of interpersonal communicating (2. Baskı). Forth Worth, TX: Hrourt.
• Angın, Ö. ve Çetinkaya, S. (2021). Eğitsel oyun temelli dinlediğini anlama etkinliklerinin 4. sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama becerisi üzerindeki etkisi. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 333-346. Doi:10.24315/tred.727384
• Arıcı, M. A. ve Dölek, O. (2020). Ortaokul öğrencilerinin yazma özyeterlik algı düzeyleri ile yazma başarımları arasındaki ilişki. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1204-1217.
• Ateş, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin dinleme kaygılarının incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(19), 139-154.
• Azizoğlu, N. İ. ve Okur, A. (2021). Eleştirel dinleme becerisinin kapsamının incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (22), 327-337.
• Bogdan, R. C. ve Biklen, S. K. (1992). Qualitative research for education: an introduction to theory and methods. Allyn and Bacon.
• Bourdeaud’hui, H., Aesaert, K. ve van Braak, J. (2021). Exploring the relationship between metacognitive awareness, motivation, and L1 students’ critical listening skills. The Journal of Educational Research, 114(1), 40-51.
• Brown, S. (2006). Teaching listening. Cambridge University Press.
• Burley-Allen, M. (1989). Listening, the forgotten skill: A self-teaching guide. Canada: John Wiley and Sons.
• Ciğerci, F. M. ve Gültekin, M. (2019). Dijital hikâyelerin dinlemeye yönelik tutuma etkisi. Harran Maarif Dergisi, 4(2), 45-73. http://dx.doi.org/10.22596/2019.0402.45.73
• Cohen, L. ve Manion, L. (1994). Research methods in education. London: Routledge.
• Creswell, J. W. (2016). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem ve yaklaşımları (2. Baskı). S. B. Demir (Çev. Ed.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çarkıt, C. (2018). Ortaokul Türkçe derslerinde dinleme becerisinin değerlendirilme sürecine yönelik öğretmen görüşleri. Journal of Social And Humanities Sciences Research 5(27), 2782-2793.
• Demirel, A. (2021). Writing motivation sources of teacher candidates: A phenomenological study. Open Journal for Educational Research, 5(2), 193-206. https://doi.org/10.32591/coas.ojer.0502.06193d
• Doğan, Y. (2008). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin dinleme becerisini geliştirmede etkinlik temelli çalışmaların etkililiği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 261-286.
• Doğan, Y. (2010). Dinleme becerisini geliştirmede etkinliklerden yararlanma. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 263-274.
• Doğan, Y. ve Özçakmak, H. (2014). Dinleme becerisinin eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 90-99.
• Dolunay, S. K. ve Savaş, Ö. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin üst düzey bilişsel beceriler açısından değerlendirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama Journal of Theory and Practice in Education, 12(1), 122-157.
• Dölek, O. ve Yıldırım, İ. (2021). Ortaokul öğrencileri için dinleme motivasyonu ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Language Academy, 9 (2), 1-16. http://dx.doi.org/10.29228/ijla.49839
• Emiroğlu, S. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme sorunlarına ilişkin görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 269-307.
• Emiroğlu, S. ve Pınar, F. N. (2013). Dinleme becerisinin diğer beceri alanları ile ilişkisi. Turkish Studies, 8(4), 769-782.
• Epçaçan, C. (2013). Temel bir dil becerisi olarak dinleme ve dinleme eğitimi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 331-352.
• Gölpınar, Ş., Hamzadayı, E. ve Bayat, N. (2018). Konuşma kaygı düzeyi ile konuşma başarımı arasındaki ilişki. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 4(2), 75-85. doi: 10.31464/jlere.425224
• Hamzadayı, E. (2021). Dinleme becerisinin temel kavramları. N. Bayat (Ed.). Dinleme ve eğitimi içinde (ss. 1-12). Ankara: Anı.
• Hamzadayı, E. ve Dölek, O. (2017). Konuşma becerisinin değerlendirilmesinde Türkçe öğretmenlerinin yaklaşımları. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi,3(3), 135-151.
• Harmankaya, M. Ö. ve Melanlıoğlu, D. (2017). Üstbiliş stratejileri eğitiminin ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama becerilerine, dinlemeye yönelik tutumlarına ve dinleme kaygılarına etkisi. Electronic Turkish Studies 12(18), 339-360.
• Hsieh, H. F. ve Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277-1288.
• Johnson, B. ve Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları: Nicel, nitel ve karma yaklaşımlar (4. Baskı). S. B. Demir (Çev. Ed.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Kaplan, K. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan dinleme/izleme becerisini ölçmeye yönelik soruların yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi. Itobiad: Journal of the Human and Social Science Researches, 10(1), 626-645.
• Karasakaloğlu, N. ve Bulut, B. (2018). Etkin dinleme eğitiminin dinlediğini ve okuduğunu anlama üzerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1407-1417.
• Katrancı, M. ve Yangın, B. (2012). Üstbiliş stratejileri öğretiminin dinlediğini anlama becerisine ve dinlemeye yönelik tutuma etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 733-771.
• Kılınç, A. T. (2021). Ortaokul 5. Sınıf öğrencilerinin dinleme üstbilişsel farkındalıklari ile dinlediğini anlama becerileri arasindaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Kurudayıoğlu M. ve Dölek O. (2018). Kelime öğretimi. Bilginer Onan ve Mustafa Onur Kan (Ed.). İlkokuma Yazma ve Türkçe Öğretimi içinde (ss. 273-324). Ankara: Nobel.
• Lundsteen, S. (1979). Listening its impact at all levels of reading and the other language arts. Urbana, IL: ERIC Clearinghouse on Reading Communication Skills.
• Melanlıoğlu, D. (2012). Dinleme becerisine yönelik ölçme değerlendirme çalışmalarında üstbiliş stratejilerinin kullanımı. Turkish Studies (Elektronik), 7(1), 1583-1595.
• Meskill, C. (1996). Listening skills development through multimedia. Journal of Educational Multimedia and Hypermedia, 5(2), 179-201.
• Onat Kocabıyık, O. (2016). Olgubilim ve gömülü kuram: Bazı özellikler açısından karşılaştırma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 55-66.
• Özbay, M. ve Melanlioğlu, D. (2012). Türkçe öğretim programlarının dinleme becerisi bakımından değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 7(1).
• Özen, Y. ve Gül, A. (2007). Sosyal ve eğitim bilimleri araştirmalarinda evren-örneklem sorunu. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (15), 394-422.
• Palmer, E. (2014). Teaching the core skills of listening and speaking. Virginia, VA: ASCD.
• Pratiwi, F. N. ve Rosnija, E. (2015). The correlation between the students’ motivation and listening skills. Jurnal Pendidikan dan Pembelajaran Khatulistiwa, 4(9), 1-10.
• Purdy, M. (1997). What is listening? M. Purdy ve D. Borisoff (Ed.). Listening in everyday life: A personal and professional approach içinde (2. Baskı), (ss. 1-20). University Press of America.
• Pye, D. ve Greenall, S. (1996). Listening and speaking skills. Cambridge: Cambridge University Press.
• Rost, M. (2011). Teaching and researching listening (2. Baskı). Pearson Education Limited.
• Saeedakhtar, A., Haqju, R. ve Rouhi, A. (2021). The impact of collaborative listening to podcasts on high school learners’ listening comprehension and vocabulary learning. System, 101, 1-15.
• Sarıkaya, B. (2021). Ortaokul öğrencilerinin dinleme/izleme stratejileri kullanım sıklıklarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 46-58.
• Sevim, O. ve Turan, L. (2017). Drama etkinliklerinin 6. sınıf öğrencilerinin dinleme ve konuşma becerileri üzerindeki etkisi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (35), 1-13.
• Tabak, G. ve Göçer, A. (2014). Dinleme becerisine yönelik alternatif ölçme ve değerlendirme araçları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 250-272. Doi: 10.14686/BUEFAD.201428181
• Türkben, T. (2020). Ortaokul öğrencilerinin okuma kaygıları, motivasyon düzeyleri ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişkiler. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 657-677. Doi: 10.31464/jlere.770661
• Tüzel, S. (2013). Sınıf içi gürültünün öğrencilerin dinleme sürecindeki bilişsel performansına etkisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4), 363-378.
• Vandergrift, L. ve Goh, C. (2009). Teaching and testing listening comprehension. In M. Long ve C. Doughty (eds) The handbook of language teaching. Oxford: Blackwell.
• Yaşar, M. (2011). Ölçme ve değerlendirmenin önemi. (3. Baskı). S. Tekindal (Ed.). Eğitimde ölçme ve değerlendirme içinde (ss. 2-8). Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin.