Okul müdürlerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmenlerin örgütsel dışlanma algıları arasındaki ilişki

Yıl 2022, Sayı: 28, 198 - 214, 21.06.2022

Semih Çayak Cihan Kocabaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1132540

Öz

Bu araştırmanın amacı okul müdürlerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmenlerin örgütsel dışlanma algıları arasındaki ilişkiyi incelenmektir. Araştırma İstanbul ilinde görev yapmakta olan 658 öğretmen ile yürütülmüştür. İlişkisel tarama modelinde tasarlanan araştırmada veri toplama aracı olarak Özen (2013) tarafından geliştirilen “Motivasyonel Dil Ölçeği” ile Abaslı ve Özdemir (2019) tarafından geliştirilen “Örgütsel Dışlanma Ölçeği” ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin okul müdürlerinin kullandıkları motivasyonel dile ilişkin algılarının yüksek, örgütsel dışlanma algı düzeylerinin ise orta düzeyde olduğu ve öğretmenlerin okul müdürlerinin kullandıkları motivasyonel dile ve örgütsel dışlanmaya ilişkin algılarının öğretmenlerin cinsiyetlerine, mesleki kıdemlerine ve görev yaptıkları eğitim kademelerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuştur. Ayrıca okul müdürlerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmenlerin örgütsel dışlanma algıları arasında istatistiksel olarak negatif yönlü, orta düzeyde ve anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin örgütsel dışlanma algılarını literatürdeki diğer araştırmalardan farklı olarak okul müdürlerinin kullandıkları motivasyonel dil bağlamında incelediği için özgün bir çalışma olduğu değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Motivasyonel dil, örgütsel dışlanma, okul müdürü, öğretmen

The relationship between the motivational language used by school principals and perceptions of teachers' organizational ostracism

Öz

The purpose of this research is to examine the relationship between the motivational language used by school principals and teachers' perceptions of organizational ostracism. The research was carried out with 658 teachers working in the province of Istanbul. The "Motivational Language Scale" developed by Özen (2013), and the "Organizational Ostracism Scale" developed by Abaslı and Özdemir (2019) were used as data collection tools in the research designed in relational survey model. As a result of the research, it was found that teachers' perceptions of the motivational language used by school principals were high, and organizational ostracism perception levels were moderate, and that teachers' perceptions of motivational language used by school principals and organizational ostracism did not show a significant difference according to teachers' gender, professional seniority, and educational levels. In addition, it has been determined that there is a statistically negative, moderate and significant relationship between the motivational language used by school principals and teachers' perceptions of organizational ostracism. It is considered to be an original study because it examines teachers' perceptions of organizational ostracism in the context of motivational language used by school principals, unlike other studies in the literature.

Anahtar Kelimeler

Motivational language, organizational ostracism, school principal, teacher

Kaynakça

• Abaslı, K. (2018). Örgütsel dışlanma, işe yabancılaşma ve örgütsel sinizm İlişkisine yönelik öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Üniversitesi, Ankara.
• Abaslı, K. ve Özdemir, M. (2019). Örgütsel dışlanma ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 265-282.
• Akgün, N., Özdemir, T., Yıldız, K., Cerit, Y. ve Yılmaz, Ö. (2019). Okul müdürlerinin paternalistik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel dışlanma düzeyleri arasındaki ilişki. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 1088-1105.
• Aytekin, H. (2018). İnsan ilişkileri ve iletişim. Ankara: Pegem Akademi.
• Banks, T. (2014). The effects of leader speech and leader motivating language on employee self-esteem, Unpublished doctorate thesis, School of Business and Leadership, Regent University, United States of America.
• Brannon, K.L. (2011). The effects of leader communication medium and motivating language on perceived leader effectiveness. Yayımlanmamış doktora tezi. Northcentral University, Gradu
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Can, A. (2013). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Demir, S. (2018). Okul yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişki. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5), 633-638.
• Demir, S. (2019a). Okul yöneticisinin kullandığı motivasyonel dil ile öğretmenin yöneticisine duyduğu güven ilişkisi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 165-180.
• Demir, S. (2019b). Okul yöneticisi motivasyon dilinin lider-üye etkileşimindeki rolü üzerine yapısal eşitlik modellemesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 431-456.
• Dönmez, H. ve Mete, Y. A. (2019). Tekirdağ’da görev yapan öğretmenlerin örgütsel dışlanma düzeyi. Trakya Eğitim Dergisi, 9 (2), 350-365.
• Field, E. (2009). Discovering Statistics Using SPSS. London: Sage.
• Fox, S. and Stallworth, L. E. (2005). Racial/ethnic bullying: Exploring links between bullying and racism in the US workplace. Journal of Vocational Behavior, 66, 438–456.
• George, D. and Mallery, M. (2003). Using SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. Allyn & Bacon, Boston, MA
• Hitlan, R. T., & Noel, J. (2009). The influence of workplace exclusion and personality on counterproductive work behaviours: An interactionist perspective. European Journal of Work and Organizational Psychology, 18(4), 477-502.
• Holmes, W. T. (2016). Motivating language theory: antecedent variables–critical to both the success of leaders and organizations. Development and Learning in Organizations: An International Journal. 30(3), 13-16.
• Karaman, M., Yoldaş, A. ve Kılıç, B. (2020). Örgütsel dışlanmanın iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 23 (2), 479-496.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın.
• Keenan, K. (1996). Motivasyon. Remzi Kitabevi: İstanbul.
• Larsson, R., Brousseau, K. R., Kling, K. and Sweet, P. L. (2007). Building motivational capital through career concept and culture fit. Career Development International, 12(4), 361-381.
• Latifoğlu, N. ve Saklı, A. R. (2019). Motivasyonel dil kullanımının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: ÇAYKUR’da bir uygulama. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (10), 251-268.
• Lüscher L. S. and Lewis M. W. (2008). Organizational change and managerial sensemaking: Working through paradox. Academy of Management Journal, 51 (2), 221- 240.
• Madlock, P. E. and Sexton, S. (2015). An application of motivating language theory in Mexican organizations. International Journal of Business Communication, 52(3), 255-272.
• Mayfield, J. and Mayfield, M. (2007). The effects of leader communication on a worker’s intent to stay: An investigation using structural equation modeling. Human Performance, 20(2), 85–102.
• Mayfield, J., Mayfield, M. R. and Kopf, J. (1998). The effects of leader motivating language on subordinate performance and satisfaction. Human Resource Management: Published in Cooperation with the School of Business Administration, The University of Michigan and in alliance with the Society of Human Resources Management, 37(3‐4), 235-248.
• Mert, İ. S. (2011). Yöneticilerin kullandıkları motivasyonel dil ve performans üzerindeki etkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(26), 197-214.
• Mert, İ. S., Keskin, N. ve Türker, B. A. Ş. (2011). Motivasyonel dil (MD) teorisi ve ölçme aracının Türkçede geçerlik ve güvenilirlik analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(2), 243-255.
• Miminoshvili, M. and Černe, M. (2021). Workplace inclusion–exclusion and knowledge-hiding behaviour of minority members. Knowledge Management Research & Practice, 1-14.
• O’Reilly, J. ve Banki, S. (2016). Research in work and organizational psychology: Social exclusion in the workplace. In Social exclusion (pp. 133-155). Springer, Cham.
• Orhunbilge, N. (2002). Uygulamalı Regresyon ve Korelasyon Analizi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları.
• Özen, H. (2013). Okul müdürlerine yönelik motivasyonel dil ölçeği: Türk kültürüne uyarlama, dil geçerliği ve faktör yapısının incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(1), 87-103.
• Özen, H. (2014). Motivasyonel dil teorisi ışığında okul müdürlerinin kullandığı motivasyonel dilin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarına olan etkisi. Electronic Turkish Studies, 9(5).
• Özsoy, S. ve Özsoy, G. (2013). Eğitim araştırmalarında etki büyüklüğü raporlanması. İlköğretim Online, 12(2), 334-346.
• Renn, R., Allen, D. and Huning, T. (2013). The relationship of social exclusion at work with self-defeating behavior and turnover. The Journal of social psychology, 153(2), 229-249.
• Sivik, S. (2018). Öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları ile lider-üye etkileşimi ve motivasyonel dil kullanımı arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kahramanaraş Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Sönmez, H. (2018). Okul Müdürlerinin Motivasyonel Dil Kullanımı ile Öğretmenlerin Okul İklimi Algısı Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Sullivan, J. J. (1988). Three roles of language in motivation theory. Academy of Management Review, 13(1), 104-115.
• Sümbüloğlu, K. ve B. Akdağ (2009). İleri Biyoistatistiksel Yöntemler. Ankara: Hatiboğlu Basım Yayın
• Şahin, A. (2004). Yönetim kuramları ve motivasyon ilişkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 523-547.
• Şentürk, İ. ve Turan, S. (2012). Foucault’un iktidar analizi bağlamında eğitim yönetimine ilişkin bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18 (2), 243-272.
• Tabachnick, B.G. and Fidell, L.S., (2001). Using multivariate statistics (4.bs.). Boston: Allyn and Bacon.
• Tutar, H., Öztürk Başpınar, N. ve Güler, S. (2021). Örgütsel dışlanmanın öncülleri ve sonuçları üzerine fenomenolojik bir inceleme. Journal of Qualitative Research in Education, 28, 331-350. Unsworth, K. (2020). Human relations virtual special issue: Virtual working. Human Relations, 73(7), 1036-1040.
• Uysal, H.T. (2019). Örgütsel dışlanmanın çalışanlarda sinizm gelişimine etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 319–326.
• Wesselmann, E. D., Grzybowski, M. R., Steakley-Freeman, D. M., DeSouza, E. R., Nezlek, J. B. ve Williams, K. D. (2016). Social exclusion in everyday life. In Social exclusion (pp. 3-23). Springer, Cham
• Yakut, S. (2020). Okul müdürlerinin kullandığı motivasyonel dilin öğretmenlerin örgütsel bağlılığı üzerine etkisi: Çanakkale ili örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Yavuz, Ş. (2018). Okul yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmenlerin rol fazlası davranışları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Düzce Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yeke, S. (2021). Liderlerin Motivasyonel Dil Kullanımına Yönelik Bir Araştırma: İşletmecilik Alanındaki E-Dergilerde Yer Alan Söyleşilere Yönelik Betimsel Analiz. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 463-483.
• Yılmaz, Ö. ve Akgün, N. (2019). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin örgütsel dışlanma ve örgütsel uyum algıları arasındaki ilişki. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (3), 1147-1159.
• Zırhlıoğlu, G. ve Atlı, M. (2011). Beden eğitimi bölümü özel yetenek sınavı puanlarının akademik başarı üzerindeki yordama geçerliği. Eğitim ve Bilim, 36(161).