BİLSEM sınıf öğretmenliği çerçeve programının yaratıcı düşünme becerileri bağlamında değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 29, 193 - 205, 21.08.2022

Abdulkadir Sağlam Ömer Erbasan Serkan Çiftçi

https://doi.org/10.29000/rumelide.1164058

Öz

Araştırmanın amacı Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğünce hazırlanan, BİLSEM Destek Eğitim gruplarında öncelikle sınıf öğretmenleri tarafından uygulanmak üzere yayınlanan “Destek Eğitim Alanı Yardımcı Ders Materyali Kitabı” kazanımlarının yaratıcı düşünme bağlamında değerlendirilmesidir. Bu amaç doğrultusunda kitapta yer alan yaratıcı düşünme becerilerine hangi oranda yer verildiği ve bu becerilerin kitaptaki modüller içindeki dağılımı incelenmiştir. Araştırmada, doküman incelemesi modeli kullanılmıştır. Verilerin analizinde içerik analiz yöntemi tercih edilmiştir. İncelenen kitap Destek-1 ve Destek-2 olmak üzere 2 bölümden oluşmaktadır. Araştırma sonucunda Destek-1 bölümünde bulunan 90 kazanımın 21’inin (%23.3), Destek-2 bölümünde bulunan 100 kazanımın 23’ünün (%23) yaratıcı düşünme becerisi ile ilişkili olduğu belirlenmiştir. Kitapta yer alan kazanımların özel yetenekli öğrencilerin problem çözme, üst düzey yaratıcı düşünme ve yaratıcı fikirlerini özgün ürünler tasarlayarak ortaya koyma gibi özelliklerinin desteklenmesi üzerinde yoğunlaştığı ancak sayıca yetersiz olduğu görülmüştür. Ayrıca kitapta yaratıcı düşünmeyle ilişkili kazanımların kitabın hem Destek-1 bölümünde hem de Destek-2 bölümünde “Düşünme Becerileri Modülü”nde yer aldığı görülmüştür. “Teknoloji, Tasarım, İnovasyon ve Girişimcilik Modülü”nde ise hem Destek-1 bölümünde hem de Destek-2 bölümünde çok az sayıda kazanım yaratıcı düşünme becerileri ile ilişkilendirilebilmiştir. Araştırma sonucunda özel yetenekliler için hazırlanan program ve kitaplarda yaratıcı düşünme becerileri bağlamındaki kazanımlara daha fazla yer verilmesi gerektiği, modüllerde de yaratıcı düşünme bağlamındaki kazanım sayılarının arttırılması ve bu kazanımlar doğrultusunda etkinliklerin planlanması gerektiği önerilerinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yaratıcı düşünme, özel yetenekli öğrenciler, ders kitabı, BİLSEM

Evaluatıon of BILSEM primary classroom teaching framework curriculum in the context of creative thinking skills

Öz

The aim of the study is to evaluate the achievements of the "Support Education Area Supplementary Course Material Book" prepared by the Ministry of National Education General Directorate of Special Education and Guidance Services and published to be applied primarily by classroom teachers in BILSEM Support Education groups in the context of creative thinking. In accordance with this purpose, the extent to which the creative thinking skills in the book are included and the distribution of these skills within the modules in the book are examined. In the research, the document review model has been used. In the analysis of the data, the content analysis method has been preferred. The book examined consists of 2 sections: Support-1 and Support-2. As a result of the research, it has been determined that 21 of the 90 achievements found in the Support-1 section (23.3%) and 23 of the 100 achievements found in the Support-2 section (23%) were related to creative thinking skills. It has been seen that the achievements in the book focused on supporting the characteristics of gifted students such as problem solving, high-level creative thinking and putting forward their creative ideas by designing original products, but they were insufficient in number. In addition, it has been seen that the achievements related to creative thinking were included in both the Support-1 section and the Support-2 section of the book in the “Thinking Skills Module”. In the "Technology, Design, Innovation and Entrepreneurship Module", very few achievements in both the Support-1 section and the Support-2 section could be associated with creative thinking skills. As a result of the research, it can be suggested that the achievements in the context of creative thinking skills should be given more space in the programs and books prepared for the gifted and that the number of achievements in the context of creative thinking should be increased in the modules and activities should be planned in line with these achievements.

Anahtar Kelimeler

Creative thinking, gifted students, textbook, BILSEM

Kaynakça

• Akdağ, E. M., Köksal, M. S. ve Ertekin, P. (2017). Üstün yetenekli ortaokul öğrencilerinin fen öğrenmede zihinsel risk alma davranışlarının sınıf düzeyi ve cinsiyet değişkenleri açısından incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (2), 16-25.
• Akkaş, E. (2013). Bilim ve sanat merkezlerindeki uyum ve destek eğitimi programlarının üstün yeteneklilerde yaratıcılığa etkisi. Üstün Yetenekliler Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi (UYAD),1 (2),108-116.
• Ataman, A., Dağlıoğlu, E. & Şahin, F. (2014). Üstün zekâlılar ve üstün yetenekliler konusunda bilinmesi gerekenler. Ataman, A. (Ed.). Vize Yayıncılık.
• Bapoğlu, S. S. (2010). Üstün ve norma çocukların yaratıcı ve eleştirel düşünme düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi.
• Bıçakcı, M. & Baloğlu, M. (2018). Türkiye’de özel yeteneklilerle yapılan araştırmalarda yaratıcılık. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 327-343. DOI: 10.17679/inuefd.481895.
• Brookhart, S. (2010). How to assess higher order thinking skills in your classroom. Alexandria,Virginia, USA: ASCD.
• Bütün, Ö. (2017). Üstün yetenekli öğrencilerin yaratıcılığını geliştirmeye yönelik programın etkililiği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi.
• Clark, B. (2015). Üstün zekâlı olarak büyümek. (Fatih Kaya ve Üzeyir Uğurlu, Çev.). Ankara: Nobel.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Emir, S. (2001). Sosyal bilgiler öğretiminde yaratıcı düşünmenin erişiye ve kalıcılığa etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Emir, S. ve Bahar, M. (2003). Yaratıcılıkla ilgili öğretmen ve öğrenci görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (1), 111-122.
• Gök, B. ve Erdoğan, T. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcı düşünme düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44 (2), 29-51
• Güçin, G. (2014). Türkiye’de üstün yetenekliler ve üstün zekâlılar alanında yapılmış akademik çalışmaların çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Hlasny, J. G. (2008). Creativity: a comprasion of the gifted students. Unpublished Doctoral Dissertation. Capella University, USA.
• Karataş, S. ve Özcan, S. (2010). Yaratıcı düşünme etkinliklerinin öğrencilerin yaratıcı düşünmelerine ve proje geliştirmelerine etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 225-243.
• Kontaş, T. (2015). 5-11 yaş arası çocukların zihin teorisi ve yaratıcılık yetenekleri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Köksal, M. S., Göğsu, D. & Kılıç, O. (2017). Türkiye’de özel yeteneklilerin gelişimi hangi özellikler açısından sağlanmalı? Bir paydaşlar görüşü çalışması. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 7(1), 2-18.
• Köksal, M.S., Göğsu, D. & Akkaya, G. (2017). Türkiye’de özel yeteneklilere neyi, nasıl öğretmeli ve nasıl değerlendirmeli?: Bir paydaşlar görüşü çalışması. International Journal of Turkish Educational Sciences, 5(9), 190-203.
• Marland, S. P., Jr. (1972). Education of the gifted and talented: Report to the Congress of the United States by the U.S. Commissioner of Education and background papers submitted to the U.S. Office of Education. 2 vols (Government Documents, Y4.L 11/2: G36). Washington, DC: U.S. Government Printing Office.
• MEB, (2019). MEB Bilim Sanat Merkezi Yönergesi. 14.04.2022 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_yonergesi.pdf sitesinden alınmıştır.
• Midilli, M. (2019). Özel yetenekli ilkokul öğrencilerinin yaratıcı düşünme becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ordu Üniversitesi.
• Mohamed, A., Maker, C. J. & Lubart, T. (2012). Exploring the domain specificity of creativity in children: the relationship between a non-verbal creative production test and creative problem-solving activities.Turkish Journal of Giftedness and Education,2(2),84-101.
• Rejskind, G. (2000). TAG teachers: only the creative need apply. Roeper Review, 22(3), 153-157.
• Renzulli, J. S. (1978). What makes giftedness?: Reexamining a definition. Phi Delta Kappan, 92(8), 81-88. doi:10.1177/003172171109200821.
• Renzulli, J. S. (2005). The tree-ring conseption of giftedness: A developmental model for promoting creative productivity. In R. J. Sternberg & J.E. Davidson (Eds.), Conseption of giftedness (2.nd ed., pp. 266-279). New York: Cambridge University Press.
• Runco, M. (1996). Personel creativity: Definition and developmental issues. New Directions for Child Development, 72.
• Sağlam, A., Baş, Ö. & Akyol, H. (2020). Kelime Tekrar Tekniğinin Üçüncü Sınıf Özel Yetenekli Öğrencilerin Akıcı Okuma Düzeylerine Etkisi. Journal of History School, 46, 1605-1629.
• Sak, U. (2020). Yaratıcılık gelişimi ve eğitimi. Ankara: Vizetek.
• Sıdar, R. (2011). Bilim sanat merkezinde okuyan öğrencilerin yaratıcılıklarının problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi.
• Sternberg, R. J. (1984). What should intelligence tests test? Implications of a triarchic theory of intelligence for intelligence testing. Educational Researcher, 13, 5–15.
• Şahin, F. (2018). Özel yetenekli öğrenciler ve eğitimi (Edt.). Ankara: Anı yayıncılık.
• Tok, E. (2008). Düşünme becerileri eğitimi programının okul öncesi öğretmen adaylarının eleştirel, yaratıcı düşünme ve problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Marmara Üniversitesi.
• Torrance, E.P. (1962). Guiding creative talent. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Tomlinson, C.A. (2001). Differentiated instruction in the regular classroom: What does it mean? How does it look?. Understanding Our Gifted, 14(1), 3-6.
• Yeşilyurt, E. (2020). Yaratıcılık ve yaratıcı düşünme: tüm boyut ve paydaşlarıyla kapsayıcı bir derleme çalışması. OPUS-Uluslar arası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15 (25), 3874-3915. DOI: 10.26466/opus.662721.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2020). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Kitapevi.
• Yuvacı, Z., & Dağlıoğlu, H. E. (2016). Okul öncesi dönem üstün yetenekli çocukların yaratıcılıklarını desteklemede öğretmene düşen görevler ve etkinlik örnekleri. International Journal of Early Childhood Special Education, 8(1), 39-61.