Yakup Kadri Karaosmanoğlu’ndan Korporatist Bir Ütopya: Ankara

Yıl 2022, Sayı: 29, 333 - 343, 21.08.2022

Halil İbrahim Ünser

https://doi.org/10.29000/rumelide.1164171

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önemli eserlerinden olan Ankara romanı bir ütopya örneği olarak ele alınmış ve romanın Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun da mensupları içinde olduğu Kadro Hareketi’nin Türk inkılabına yön vermeyi arzulayan politik amaçlarını tartışmak, göstermek ve duyumsatmak üzere kaleme alındığını, karakterler ve hikâyenin bu amaca uygun biçimde kurgulandığını göstermek hedeflenmiştir. Daha da özel olarak romanın baş karakteri Selma Hanım’ın yeni Türk devleti veya vatanı, son eşi Neşet Sabit Bey’in ise Kadro dergisi mensupları ile alegorik şekilde ilişkilendirildiği gösterilmiş; Ankara romanının yazıldığı dönemin entelektüel tartışma ortamının edebî bir eserde ele alınması bakımından da Türk edebiyatında önemli bir yere sahip olduğu vurgulanmıştır. Bu çıkarımlara varmak için öncelikle ütopya ve siyasi ütopya kavramları kısaca ele alınmış, ardından Kadro Hareketi ve onun ürünü olan Kadro dergisinin ortaya çıkma sürecindeki tarihî gerekçeler ve olgular incelenmiş, Kadro Hareketi ideolojisinin temel unsurları özetlenmiştir. Son olarak hareketin temsilcilerinden Yakup Kadri’nin Ankara adlı romanında ortaya çıkardığı ütopya kurgusu ile Kadro Hareketi’nin ideolojisi arasındaki ilişki olduğu önermesi romanın üçüncü kısmından yapılan alıntılarla desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Siyasi Ütopya, Korporatizm, Yakup Kadri, Ankara

A Corporatist Utopia By Yakup Kadri: Ankara

Öz

In this study, Ankara, which is one of the important works of Turkish literature in the Republican period, has been considered as a utopia and it is aimed to be written, by those who are members of the Kadro Movement including Yakup Kadri along with characters and the story meeting for its storyline, to discuss, have it sense and hear out political issues whose purposes are to direct Turkish Revolution. To make it more specific, Lady Selma, who is the protagonist of the novel, has been allegorically associated either with her home country or the Turkish government. Moreover, her last spouse Mr. Neşet Sabit has also been allegorically associated with the members of Kadro magazine. It has been emphasized that the intellectual discussion environment of the period in which the Ankara novel was written has an important place in Turkish literature in terms of handling it in a literary work. In order to reach these inferences, firstly, the concepts of utopia and political utopia has been briefly discussed along with the historical reasons and facts in the emergence of the Kadro Movement and its product Kadro magazine. As a result of these, the basic elements of the Kadro Movement ideology has been summarized. Finally, the suggestion that there is a relationship between the utopia fiction and the ideology of the Kadro, which Yakup Kadri, one of the representatives of the movement, revealed in his novel Ankara, is supported by the quotations from the third part of the novel.

Anahtar Kelimeler

Political Utopia, Corporatism, Yakup Kadri, Ankara

Kaynakça

• Adıvar, H. E. (2014). Yeni Turan. Can Yayınları.
• Cevizci, A. (2000). Paradigma Felsefe Sözlüğü (4. Baskı). Paradigma Yayınları.
• Dirlikyapan, M. D. (2014). Kadro Hareketi ve Bir Kadro Kitabı Olarak Ankara. Erdem, (66), 53-70. DOI: 10.32704/erdem.537421.
• Eser, B. & Yüksel, H. (2012). Korporatizm, Faşizm ve Solidarizm Kavramları Ekseninde Erken Dönem Cumhuriyet Siyasası Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8 (16), 181-200.
• Göker, E. (2001). Durkheim’in Sol Eli: Pierre Bourdieu’nun Muhalefeti. Praksis, 3, 228-251.
• İlhan, O. A. (2011). Cumhuriyet İdeolojisinin Oluşmasında Kadro Dergisi ve Kadro Hareketinin Rolü. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kansu, A. (2001). “Türkiye’de Korporatist Düşünce ve Korporatizm Uygulamaları”, Ed. Tanıl Bora, Murat Gültekin, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce-Cilt 2 Kemalizm, İstanbul: İletişim Yayınları, 253-267.
• Karaosmanoğlu, Y. K. (2020). Ankara (39. Baskı). İletişim Yayınları.
• Kılıç, E. (2004). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Edebi Ütopyalara Bir Bakış”. Kitaplık, (76), 73-87.
• Kumar, K. (2005). Ütopyacılık. (Çev. Ali Somel), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Küçük, Y. (1983). Cumhuriyet Döneminde Aydınlar ve Dergileri. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (Cilt 1, s.138-143). (Ed. M. Belge), içinde İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mizancı M. M. (2011). Turfanda mı Yoksa Turfa mı. Özgür Yayınları.
• Öztaş, A. (2019). Siyaset Ütopyalarında Devlet. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (6), 1009-1042.
• Sağlam, S. (2004). Ziya Gökalp’te “Solidarizm” ve “Milli İktisat”. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Sayı 1, 67-84.
• Süreyya, A. (1932). İnkılâp ve Kadro (İnkılâbın İdeolojisi). Ankara: Milliyet Matbaası.
• Tekeli, İ. & İlkin, S. (2003). Bir Cumhuriyet Öyküsü Kadrocuları ve Kadro’yu Anlamak (1. Baskı), Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tenenti, A. (2017). Ütopya. P. Raynaud & S. Rials (Ed.). Siyaset Felsefesi Sözlüğü (3. Baskı), 949-956, (Çev: İ. Yerguz, v.d.). içinde İletişim Yayınları.
• Ünser, H. İ. (2003). Türk Romanında Siyasi ve Sosyal İçerikli Gelecek Kurguları. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ünser, H. İ. (2019). Türk Edebiyatında Siyasi Roman (1890-1940). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Wiarda, H, J. (1997). Corporatism and Comparative Politics The Other Great “Ism”. M.E. Sharpe Inc.