Anadili Arapça olmayanlara Arapça öğretiminde kültürün yeri

Yıl 2022, Sayı: 29, 727 - 737, 21.08.2022

Ahmed Hassan Mohamed Alı

https://doi.org/10.29000/rumelide.1164884

Öz

Dil ve kültür bir madalyonun iki yüzüdür. Arap dili öğretimi, Arap kültürünün öğretilmesinden ayrı tutulamaz. Araştırmacılar kültür öğretimini, dinleme, konuşma, okuma ve yazma şeklindeki dört dil becerisine eşlik eden beşinci bir beceri olarak görmektedirler. Bunun nedeni kültürün, dilsel içeriğin temel ve tamamlayıcı bir bileşeni olmasıdır. Dil öğrenimi, dil becerisi gelişiminin miktarına ve aynı şekilde entelektüel kültürel kazanımın büyümesine bağlı olduğu için kültürün, dil öğretimi ve öğrenimi konularına entegre edilmesi gerekir. Bu çalışma; kültür kavramını tanıtmayı ve ana dili Arapça olmayanlara Arapça öğretimindeki eğitim sürecinin “standartlar, özellikler, öğretim yaklaşımları, öğretmen yeterlilikleri ve eğitim içeriği” şeklindeki tüm alanlarında kültürün yerini göstermeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmada, araştırma hedeflerinin gerçekleştirilebilmesi için niteleyici bir yöntem kullanılmıştır. Araştırma dört bölüme ayrılmaktadır: Birinci bölüm, kültürün tanımlarını ve bunun yanı sıra ana dili Arapça olmayanlara Arapça öğretiminde kültürün önemini ele almaktadır. İkinci bölüm, kültür standartları, özellikleri ve kültür öğretimine dâir yaklaşımları gözden geçirmektedir. Üçüncü bölüm, anadili Arapça olmayanlara Arap dilini öğreten kişilerin sahip olması gereken kültürel yeterliliklere ışık utmaktadır. Dördüncü bölüm, anadili Arapça olmayanlar için hazırlanan Arapça öğretim kitaplarında bulunması gereken kültürel yeterlilikleri içermektedir. Bu araştırmanın problematiği, “Kültür kavramı nedir ve onun ana dili Arapça olmayanlara Arapça öğretimindeki önemi nedir”, “Kültür standartları, özellikleri ve kültür öğretimine yönelik yaklaşımlar nelerdir”, “Ana dili Arapça olmayanlara Arap dilini öğretenlerin sahip olması gereken kültürel yeterlilikler nelerdir” ve “Öğretim kitaplarında yer alan kültürel içerik nasıldır” şeklindeki sorulara cevap bulmakla sınırlıdır. Araştırma, çalışmanın konusuyla ilgili bir dizi sonuç ve önerilerle sona ermektedir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, dil öğretimi, Arap Dili, ana dili Arapça olmayanlar

The essence of culture in teaching Arabic to non-native speakers

Öz

Language and culture are regarded as two sides of the same coin; therefore, teaching Arabic is inseparable from teaching its culture. Researchers have considered teaching culture to be the fifth skill that accompanies the four language skills: listening, speaking, reading, and writing; This is because it is an essential and complementary component of the linguistic content, and culture should be integrated into the language teaching and learning subject based on the fact that language learning depends on the amount of language skill development and at the same time the growth of the intellectual cultural outcome. This research aims to highlight the concept of culture and its essence in teaching Arabic to non-native speakers in all aspects of the teaching processes: standards, characteristics, teaching approaches, teacher competencies, and educational content. The research problem was determined by answering the following questions: “What is the concept of culture and its importance in teaching Arabic to non-native speakers”, “What are the cultural standards, characteristics, and approaches to teaching it”, “What are the necessary cultural competencies for teachers of Arabic to non-native speakers” and “What is the cultural content included in books for non-native speakers”. The research concluded with a set of results and recommendations related to the research topic.

Anahtar Kelimeler

culture- Culture, language teaching, Arabic language, Non-Arabic speakers

مكانة الثقافة في تدريس اللغة العربية للناطقين بغيرها

Öz

اللغة والثقافة وجهان لعملة واحدة، ولا ينفك تعليم اللغة العربية عن تعليم ثقافتها، وقد اعتبرها الباحثون مهارة خامسة تصاحب المهارات اللغوية الأربع؛ الاستماع، والتحدث، والقراءة، والكتابة؛ وذلك لأنها مكون أساسي ومكمل للمحتوى اللغوي، وينبغي أن تندمج الثقافة في مادة تعليم وتعلم اللغة استنادا إلى أن تعلم اللغة يتوقف على مقدار نمو المهارة اللغوية وفي الوقت ذاته نمو الحصيلة الثقافية الفكرية.
ويهدف البحث الحالي إلى إبراز مفهوم الثقافة ومكانتها في تعليم اللغة العربية للناطقين بغيرها في كل مناحي العملية التعليمية: المعايير، والخصائص، ومداخل التدريس، وكفايات المعلمين، والمحتوى التعليمي.
يوظف البحث المنهج الوصفي لتحقيق أهدافه، وينقسم البحث إلى أربعة مباحث؛ المبحث الأول يتناول تعريفات الثقافة وأهميتها في تعليم اللغة العربية للناطقين بغيرها، والمبحث الثاني يستعرض معايير الثقافة وخصائصها ومداخل تدريسها، والمبحث الثالث يلقي الضوء على الكفايات الثقافية اللازمة لمعلمي اللغة العربية للناطقين بغيرها، والمبحث الرابع يتناول الكفايات الثقافية التي يجب أن تحتوي عليها كتب تعليم اللغة العربية للناطقين بغيرها.
وتتحدد مشكلة البحث في الإجابة عن الأسئلة الآتية: "ما مفهوم الثقافة وأهميتها في تعليم العربية للناطقين بغيرها؟"، "ما معايير الثقافة وخصائصها ومداخل تدريسها؟ "، "ما الكفايات الثقافية اللازمة لمعلمي اللغة العربية للناطقين بغيرها؟" و"ما المحتوى الثقافي المتضمن في الكتب التعليمية؟".

Anahtar Kelimeler

الثقافة, تدريس اللغة, - اللغة العربية, الناطقون بغيرالعربية

Kaynakça

• Alâl, A. E.; Bû ‘Anânî, M., 2015, Ta ‘lîmu’l –luğati’l- ‘Arabiyye li ğayri’n-nâtıkîne bihâ. “Tedrîsu’l-mu‘tayâti’s-sekâfiyyeti ve’r-raf‘i mine’l-kefâeti’l-luğaviyye li’t-tullâb”.
• ‘Avâşıriyye, E. S. 2015, Luğat-temedrusi ve eseruhâ fi’ş-şu‘ûri bi’l-intimâi li’l-vatani ve’t-temessuki bi’l-huviyyeti’s-sekâfiyye lede’n-nuhbeti min ebnâ-i’l-‘Arabiyye-Dirâsetun Meydâniyye bi Medîneti Batna el-Cezâir.
• Abdulhamîd, A.; el-Ğâlî, N., 1991, Ususu i‘dâdi’l-kutubi’t-ta‘lîmiyye li ğayri’n-nâtıkîne bi’l-‘Arabiyye, Dâru’l-İ ‘tisâm.
• Dündar, A. İ. (2020). İlahiyat Fakültesi Arapça Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin Arapça Dersine İlişkin Tutumlarının İncelenmesi (Kocaeli Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Örneği). Kocaeli İlahiyat Dergisi, 4(1).
• Dündar, A. İ. (2021). İlahiyat Fakültesi Arapça hazırlık sınıfı öğrencilerinin Arapça dersine ilişkin tutumlarının incelenmesi (Bursa Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Örneği). RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2021.25 (Aralık).
• Ebû Amşe, H.; el-Lubedî, N., R., 2015. Men yasluhu en yekûne mu‘allimen li’l-Arabiyye li’n-nâtikîne bi ğayrihâ? Thk. (H. Ebû Amşe, A. Sanavber; R. Abdurrahim, I. Cilt) Dâru kunûzi’l-marife.
• El-Fevzân, A., E., 2017, İdâât li mu‘allimi’l-luğati’l-Arabiyye, li ğayri’n-nâtıkîne bihâ, Dâru neşri Tekin.
• El-Hadekî, İ., Y., 2016, Tedrîsu mahârâti’l-luğati’l-‘Arabiyye ve ‘anâsırihâ li’n-nâtıkîne bi ğayrihâ-en-Nazariyyetu ve’t-tatbîk, 1. Baskı, Merkezu’l-Melik Abdullah li hidmeti’l-luğati’l-‘Arabiyye.
• el-Hudeybî, A. 2016, Fâ‘iliyyetü bernâmec tedribi kâim ‘alâ me‘âyîri'l-cevde fî tenmiyeti me‘âyîri'l-edâi'l-mihenî ledâ mu‘allimî’l-lüğati’l-‘Arabiyye li’n-nâtıkîne bi-lüğâtin uhrâ, el-Mecelletu’l-‘ilmiyye li-kulliyyeti’t-terbiye, Câmi‘atu Assiut, 3/32.
• El-İtâru’l-merci‘iyyu’l-ûrubî el-muşterek li ta‘allumi’l-luğâti ve te‘lîmihâ ve teḳyîmihâ, çev. A., E., A., Subayr, 2016, Ma‘hedu ta‘lîmi’l-luğati’l-Arabiyyeti li’n-nâtıkîne bi ğayrihâ.
• en-Nâka, M., 2005, Ususu i‘dâdi mevâddi ta'lîmi'l-lüğati'l-'Arabiyye ve te'lîfihâ, Nedvetu’l-luğati’l-Arabiyye ilâ eyne?.
• Hasan, R., E., 2020, Derecetu tevâfuri kifâyâti’l-edâi’t-tedrîsiyyi ledâ mu‘allimî’l-luğati’l-‘Arabiyye.
• Medkûr, A., E.; Herîdî, İ., E., 2006, Ta‘lîmu’l-luğati’l- ‘Arabiyye li ğayri’n-nâtıkîne bihâ-En-nazariyye ve’t-tatbîk, 1. Baskı, Dâru’l-Fikri el- ‘Arabiyye.
• Sa‘îd, M., Ş., 23 Mart 2012, Ususu i'dâdi mevâddi ta ‘lîmi’l-lüğati’l- ‘Arabiyye ve te’lîfihâ.
• Şeyh, E., M., 2017, Me‘âyîru binâi menheci’l-lığati’l- ‘Arabiyye li'n-nâtıkîne bi-lüğâtin ührâ, thk. A. el-Hudeybî, Kitâbu me‘âyîri ta‘lîmi’l-luğati’l-‘Arabiyye li’n-nâtıkîne bi-lüğâtin ührâ, 1. Baskı, Merkezu’l-Melik Abdillah ibn Abdilazîz ed-devlî li hidmeti’l-luğati’l- ‘Arabiyye.
• Tu‘ayme, R. 1986. El-Merci‘ fî ta‘lîmi’l-luğati’l-‘Arabiyye li’n-nâtıkîne bi lügatin uhrâ, Ma‘hedu’l-luğati’l- ‘Arabiyye.
• Tu‘ayme, R. 2004, Ta‘allumu’l- ‘Arabiyye li ğayri’n-nâtıkîne bihâ fi’l-mucteme‘i’l-mu‘âsır, (İtticâhât cedîde ve tatbîkât lâzime), Ma‘hedu’l-luğati’l- ‘Arabiyye bi mecelleti câmi‘ati ifrîkiyâ el-‘âlemiyye, 1.
• Tu‘ayme, R.; en-Nâkâ, M., K., 2006, Ta‘lîmu’l-luğati ittisâliyyen beyne’l-menâhici ve’l-istrâtîciyyât, ISESCO Menşûrâti’l-munazzamati’l-İslâmiyye li’t-terbiye ve’l-‘ulûm ve’s-sekâfe.
• Yûnus, F.; eş-Şeyh, M., A., E., 2003. El-Merci‘ fî ta‘lîmi’l-‘Arabiyye li’l-ecânib mine’n-nazariyyeti ile’t-tatbîk, 1. Baskı, Mektebetu Vehbe.