Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan yazma etkinliklerine ilişkin bir değerlendirme

Yıl 2022, Sayı: 30, 20 - 35, 21.10.2022

Arzu Atasoy

https://doi.org/10.29000/rumelide.1188738

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan yazma etkinliklerini incelemek ve incelenen ders kitaplarında tespit edilen sorunları ortaya koymaktır. Bu doğrultuda 5. sınıf Anıttepe, 6, 7 ve 8. sınıf MEB Türkçe ders kitaplarında yer alan 362 yazma etkinliği değerlendirilmiştir. Araştırmada iki aşama takip edilmiştir. İlk aşamada incelenen etkinliklerin sınıf seviyesi, tema, metin ve 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programında yer alan yazma kazanımlarına göre dağılımları belirlenmiş; ikinci aşamada ise yazma etkinliklerindeki sorunlar tespit edilmiştir. Yapılan analizler doğrultusunda öne çıkan bazı sonuçlar şu şekildedir: Türkçe ders kitaplarında sınıf seviyelerine göre 5. sınıfta 91, 6. sınıfta 111, 7. sınıfta 64 ve 8. sınıfta 96 yazma etkinliği bulunmaktadır. Sınıf seviyesine bakılmaksızın genel olarak en çok “Yazma stratejilerini uygular” ve “Bilgilendirici metin yazar”; en az ise “Yazdıklarını paylaşır”, “Bir işin işlem basamaklarını yazar”, “Yazılarında uygun geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanır”, “Yazdıklarında yabancı dillerden alınmış̧, dilimize henüz yerleşmemiş̧ kelimelerin Türkçelerini kullanır”, “Yazılarını zenginleştirmek için atasözleri, deyimler ve özdeyişler kullanır” kazanımlarına yönelik etkinliklere yer verilmektedir. İncelenen ders kitaplarında tespit edilen sorunlar ise yazma etkinlikleri ile yazma kazanımları arasında dengeli bir dağılımın olmaması, yazma etkinliklerinin uygun sırada olmaması, yazmanın alt becerilerinin dikkate alınmaması, yazma etkinliklerinin okuma metninden bağımsız olması ve yazma etkinliklerindeki yönergelerin açık olmamasıdır.

Anahtar Kelimeler

Yazma becerisi, Türkçe ders kitapları, yazma etkinlikleri, ortaokul

An evaluation of writing activities in secondary school Turkish textbooks

Öz

The aim of this research is to examine the writing activities in the secondary school Turkish textbooks and to reveal the problems identified in that textbooks. So, a total of 362 writing activities in 5th grade Anıttepe (private publisher), 6th, 7th and 8th grade MEB (publisher of the ministry of national education) Turkish textbooks were evaluated. Two stages were followed in the research. In the first stage, the distribution of the activities examined according to the grade level, theme, text and writing achievements in the 2019 Turkish Curriculum were determined; in the second stage, problems in writing activities were identified. Some of the prominent results of the analyzes are as follows: There are 91 writing activities in the 5th grade, 111 in the 6th grade, 64 in the 7th grade and 96 in the 8th grade in Turkish textbooks according to grade levels. Regardless of grade level, mostly “Applies writing strategies” “Writes informative text”; at least "Shares what he wrote", "Writes the steps of a work", "Uses appropriate connections in his writings", "Uses Turkish words taken from foreign languages, not yet settled in Turkish language", "Uses proverbs, idioms and aphorisms to enrich his writings" activities are included. The problems identified in the examined textbooks are that there is no balanced distribution between writing activities, writing activities are not in an appropriate order, sub-skills of writing are not taken into account, writing activities are independent from the reading text, and the instructions in writing activities are not clear.

Anahtar Kelimeler

Writing skill, Turkish textbooks, writing activities, secondary school

Kaynakça

• Aktaş, E. & Bayram, B. (2021). Anlatma becerileri kapsamında 1-8. sınıf Türkçe ders kitaplarına bir bakış: Konuşma ve yazma stratejilerinin kullanımı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(1), 1-18.
• Atasoy, A. (2015). Ortaokul öğrencilerinin akıcı yazma becerilerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Atasoy, A. (2019). Metin değiştirimi bağlamında Türkçe öğretmeni adaylarının yeniden yazma becerilerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hatay: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Coşkun, H. & Narinç, F. N. (2018). 2017 Türkçe öğretim programı esas alınarak hazırlanan 5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan yazma ve konuşma etkinliklerinin incelenmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (16), 627-645.
• Flower, L. Hayes, J. R., Carey, Linda, S. Karen & Stratman, J. (1986). College Composition and Communication. 37(1), 16-55.
• Flower, L., & Hayes, J. R. (1981). A Cognitive Process theory of writing. College Composition and Communication, 32(4), 365–387. https://doi.org/10.2307/356600.
• Graham, S. & Harris, K. R. (1999). Assessment and intervention in overcoming writing difficulties: An illustration from the self-regulated strategy development model. Language, Speech and Hearing Services in the Schools, 30, 253-264.
• Graham, S., MacArthur, C. A. & Fitzgerald, J. (2007). Introduction: Best practices in writing instruction. S. Graham, C. A. MacArthur ve J. Fitzgerald (Ed.), Best practices in writing instruction içinde, (s. 1-13). New York: The Guilford Press.
• Güfta, H. & Özçakmak, H. (2013). İlköğretim 6-8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki yazma etkinliklerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 125-144.
• Hayes, J. R. (2012). Modeling and remodeling writing. Written Communication. 29(3), 369-388.
• Karacaoğlu, M. Ö., Dağ, M. & Uzun, O. (2021). Türkçe ders kitaplarındaki yazma etkinliklerinin incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 96-126.
• Karadağ, Ö. (2019). Türkçe ders kitaplarında yer alan özetleme etkinlikleri üzerine bir değerlendirme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 469-485.
• Karakaş Yıldırım, Ö. (2020). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki yazma etkinliklerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 315-325.
• Karakoç Öztürk, B. (2021). Yazma becerisine yönelik etkinliklerin süreç temelli yazma yaklaşımı açısından değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 6(2), 546-573.
• Karchmer Klein, R. (2007). Best practices in using the internet to support writing. S. Graham, C. A. MacArthur ve J. Fitzgerald (Ed.), Best practices in writing instruction içinde, (s. 222-242). New York: The Guilford Press.
• Müldür, M. & Çevik, A. (2020). Türkçe ders kitaplarındaki yazma etkinliklerinin süreç odaklı yaklaşım açısından incelenmesi, EKEV Akademi Dergisi, 24 (84), 491-510.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2021). Millî eğitim bakanlığı ders kitapları ve eğitim araçları yönetmeliği. Resmî Gazete (28409). http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1605. pdf erişim adresinden 06.09.2020 tarihinde alınmıştır.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1-8. sınıflar). Ankara: MEB.
• Peloghitis, J. & Ferreira, D. (2018). Examining the role of model texts in writing instruction. Accents Asia, 10(1), 17-26.
• Pritchart, R. J. & Honeycutt, R. L. (2007). Best practices in implementing a process approach to teaching writing. S. Graham, C. A. MacArthur ve J. Fitzgerald (Ed.), Best practices in writing instruction içinde, (s. 28-50). New York: The Guilford Press.
• Saddler, B. (2007). Improving sentence construction skills through sentence-combining practice. S. Graham, C. A. MacArthur ve J. Fitzgerald (Ed.), Best practices in writing instruction içinde, (s. 163-179). New York: The Guilford Press.
• Sarıkaya, B. (2021). Açık öğretim ortaokulu Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin değerlendirilmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 6(1), 244-261.
• Şimşek, Ş., & Demirel, İ. F. (2020). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının anlatıma dayalı etkinlikler yönünden karşılaştırılması. Kastamonu Education Journal, 28(5), 2125-2135. doi: 10.24106/kefdergi.731886.
• Yaylı, D. ve Solak, M. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında ve öğretmen kılavuz kitaplarında yer alan yazma etkinliklerine dair öğretmen görüşleri. Turkish Studies, 9(6), 1139-1151.
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zumbrunn, S., Bruning, R. (2013). Improving the writing and knowledge of emergent writers: the effects of self-regulated strategy development. Reading and Writing, 26, 91–110. https://doi.org/10.1007/s11145-012-9384-5.