Türkiye’de mütercim tercümanlık programlarında çeviri eğitimi üzerine eğitmenlerin görüşleri: Yazılı çeviri eğitimi için yeni yöntem önerisi

Yıl 2022, Sayı: 30, 1396 - 1415, 21.10.2022

Nahide Arslan Ziya Tok

Öz

Çeviri olgusunun yirminci yüzyılın başlarından itibaren bir bilim haline gelmesiyle çeviribilim alanının araştırma alanı önemli ölçüde genişlemiş ve “çeviri eğitimi” üzerinde en fazla çalışılan alanlardan biri olmuştur. Çeviri eğitimi alanında yapılan araştırmaların çeviri eğitimi boyunca karşılaşılan sorunları, doğru ve etkin bir çeviri yapmak için sahip olunması gereken becerileri ve çeviri yaparken izlenmesi gereken yöntemleri kuramsal düzlemde konu alan ve açımlayan çalışmalar olduğu görülmektedir. Hâlihazırdaki çalışmalardan farklı olarak bu çalışmanın amacı ise, çeviri eğitimi konusunda mevcut uygulamalara ilave olarak, yazılı çeviri dersine giren eğitmenlerin yazılı çeviri derslerini işleme yöntemlerinden hareketle yeni yöntem önerileri sunmaktır. Bu amaç doğrultusunda, araştırmanın çalışma grubu 2021-2022 bahar yarıyılında Kırıkkale Üniversitesi’nde İngilizce, Fransızca, Arapça ve Farsça Mütercim ve Tercümanlık bölümlerinde yazılı çeviri dersleri veren eğitmenlerden oluşmaktadır. Söz konusu örneklem maksimum çeşitliliğe dayalı bir örneklem oluşturmak ve mevcut durumu tüm boyutlarıyla ele almak üzere seçilmiştir. Durum çalışması olarak desenlenen bu nitel araştırmada ilk olarak eğitmenlerle bir anket çalışması yapılmış ve bu anketle ulaşılan veriler içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Yapılan sınıflamalar ve değerlendirmeler sonucu yazılı çeviri derslerinde izlenen yöntemlerin güncellenmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda, çeviri eğitiminin başından sonuna kadar izlenebilecek belli başlı yöntem önerileri “ders öncesi süreç”, “ders süreci uygulamaları” ve “ders dışı çalışmalar” olmak üzere üç aşamada sunulmuştur. Bu öneriler alt başlıklar halinde ve gerekçeleriyle ayrıntılı olarak verilmiş ve bu yöntemlerin uygulanmasında izlenebilecek yollara da değinilmiştir. Çalışmanın Türkiye’deki çeviri bölümlerinde verilen çeviri eğitimiyle ilgili derslere katkı sunması ümit edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yazılı çeviri eğitimi, Çeviri yöntem ve teknikleri, Çeviri edinci, Çevirmen adayı öğrenci, Eğitmen, Nitel araştırma

Instructors’ views on translation education in translation and interpreting programs: A new method suggestion for written translation education in Turkey

Öz

The phenomenon of translation has gained a scientific significance since the beginning of the 20th century. This is because the research area of translation studies field has expanded considerably and “translation education” has become one of the most studied areas. In the field of translation education, there are a variety of researches which deal with and reveal the problems encountered during translation education, the skills which should be possessed to make an accurate and effective translation and the methods to be followed while translating. Unlike the current studies, the aim of this study is to propose new method suggestions, based on the teaching methods of instructors, in addition to existing practices in translation education. For this purpose, the study group of the research consists of instructors who lecture written translation courses in English, French, Arabic and Persian Translation and Interpretation departments at Kırıkkale University during the Spring Semester 2021-2022. This sample was chosen for the purpose of creating a sample based on the maximum diversity and considering the current situation in its various dimensions. In this qualitative research, designed as a case study, first of all a questionnaire was conducted with the instructors and the data obtained through this questionnaire was analyzed by content analysis method. In consequence of the classifications and evaluations made, the necessity of updating the methods followed in written translation courses has emerged. Based on this requirement, the fundamental method suggestions that could be followed from the beginning to the end of the translation education are presented in three stages as “pre-lesson process”, “course process practices” and “extracurricular training activities”. These suggestions are given in detail under sub-headings with their justifications, and the ways that can be followed in the application of these methods are mentioned, as well. It is hoped that the study will contribute to the courses related to translation education given in translation departments in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Written translation education, Translation methods and techniques, Translation competence, Translator candidate student, Instructor, Qualitative research

Kaynakça

• Akalın, R. (2016). Akademik çeviri eğitimi açısından çeviri edinci kavramı ve içerimleri. Diyalog Interkulturelle Zeitschrift Für Germanistik, 4(2), 56-65.
• Akalın, R. (2018). Çeviri Kuramından Çeviri Eğitimine. Akademik Çeviri Eğitiminin İlkelerini Belirleme. Ankara: Nobel.
• Ammann, M. (1990). Akademik Çeviri Eğitimine Giriş. (Çev. Emine Deniz Ekeman). İstanbul: Multilingual.
• Arastaman, G., Öztürk Fidan, İ., & Fidan, T. (2018). Nitel Araştırmada Geçerlik ve Güvenirlik: Kuramsal Bir İnceleme. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 37-75).
• Balkul, H. İ., Can, M. Z., Çalık, O., & Gümüş, A. F. (2018). Türkiye’de çeviribilim alanında 2013-2018 yılları arasında hazırlanan makaleler üzerine betimsel bir analiz. Bülent C. Tanrıtanır (Ed.), Filoljide Güncel Akademik Çalışmalar içinde (s. 277-294). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Başkale, H. (2016). Nitel Araştırmalarda Geçerlik, Güvenirlik ve Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi. DEUHFED, 9(1), 23-28.
• Birkan Baydan, E. (2013). Çeviri eğitiminde çeviri/ çevirmenlik edinci: Problem çözme ve karar verme konusunda bir farkındalık uygulaması. İ.Ü. Çeviribilim Dergisi, 7, 103-125.
• Council of Europe (2001). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment. Cambridge, UK: Cambridge University.
• Council of Europe (2020). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment. Companion volume, Council of Europe, Strasbourg, www.coe.int/lang-cefr.
• Catroux, M. (2006). Perspective co-actionnelle et TICE: quelles convergences pour l’enseignement de la langue de spécialité? Journées d’Etudes de l’EA 2025. I, 2-3 Février 2006. Institut Universitaire de Technologie (IUT) de Bordeaux/France.
• Eruz Esen, S. (2008). Akademik Çeviri Eğitimi. İstanbul: Multilingual.
• Flick, U. (1998). An Introduction to Qualitative Research. London: Sage.
• Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. ECTJ, 30, 233-252.
• Günday, R. (2015). Yabancı Dil Öğretiminde Yaklaşımlar, Yöntemler, Teknikler ve Multimedya Araç ve Materyalleri. Ankara: Favori.
• Gündoğdu, M. (2004). Çeviribilimde Kuram-Uygulama İlişkisi. 4. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 17-19 Haziran 2004. Çanakkale/Türkiye.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (23. Basım). Ankara: Nobel.
• Mayring, P. (2004). Qualitative content analysis. In U. Flick, E. von Kardoff and I. Steinke (Eds) A Companion to Qualitative Research. London: Sage.
• Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Education for Information, 22, 63-75.
• Strauss, A. L., & Corbin, J. M. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Thousand Oaks: Sage.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Yücel, F. (2007). Etkili Bir Çeviri Eğitimi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 144-155.
• Yüksek Öğretim Bilgi Yönetim Sistemi (2021). Mevcut Üniversite Sayısı. Erişim: https://istatistik.yok.gov.tr