Konuşma becerisine yönelik bir uzman değerlendirme ölçeği geliştirme çalışması

Yıl 2022, Sayı: 30, 106 - 120, 21.10.2022

Rukiye Işık Aydın İlhan Erdem

Öz

Bu çalışmada, konuşma becerisinin temel unsurlarının ölçülmesine yönelik olarak bir uzman değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında ilk olarak literatür taramasına gidilerek konuşmada temel arz eden konuları içeren bir madde havuzu oluşturulmuş; bir ölçme-değerlendirme ve iki alan uzmanı ile ön değerlendirmeye gidilerek görüş alışverişi gerçekleştirilmiştir. Yapılan ön değerlendirmeler sonrasında, tekrar uzman görüşüne sunmak üzere 28 maddelik bir taslak oluşturulmuştur. Uzmanlar, kendilerine sunulan 28 maddenin 26’sını uygun bulmuş; sıra, uygun görülen maddelere istatistiksel yöntemleri içeren geçerlik ve güvenirlik analizlerinin yapılmasına gelmiştir. Ölçek ilk olarak 26 madde ile 30 öğretmen tarafından 289 öğrenci üzerinde uygulanmıştır. Elde edilen verilerle açımlayıcı faktör analizleri yapılmış, analizlerde 19 maddenin tek faktörlü bir yapıyla toplam varyansın %62’sini karşılandığı belirlenmiştir. Daha sonra doğrulayıcı faktör analizleri için 19 maddelik ölçek kullanılarak 20 öğretmen tarafından 200 öğrencinin değerlendirilmesi sağlanmış ve elde edilen verilerden yola çıkılarak toplam 17 maddenin uygun değerlere ulaşabildiği (X²/sd [CMIN/DF]: 1,453, CFI: .970, GFI: .907, RMSEA: .048) ancak 2 maddenin ölçekten çıkarılması gerektiği tespit edilmiştir. Ayrıca ölçeğin güvenirliğini belirlemek amacıyla 17 maddeye ait veriler Cronbach Alpha ile test edilmiş ve ortaya .941 oranında, yüksek olarak kabul edilebilecek bir değer çıkmıştır. Yürütülen çalışmalar sonunda Konuşma Becerisi Uzman Değerlendirme Ölçeği, 17 maddeden ve tek boyuttan oluşan son hâlini almıştır.

Anahtar Kelimeler

Konuşma becerisi, uzman değerlendirme, konuşma ölçeği

Development of an expert assessment scale on speaking skills

Öz

This study, aimed to develop an expert evaluation scale to measure the basic elements of speaking skill. Within the scope of the research, first of all, a literature review was made and an item pool was created that includes the topics that constitute the basis of the speech; A preliminary assessment was made with one measurement-evaluation and two field experts, and a 28-item draft was formed to present it to the expert again. Since 26 items of the scale were found suitable by experts, the scale was first applied to 289 students by 30 teachers for validity and reliability analyzes including statistical methods. Exploratory factor analyzes were performed with the data obtained, and it was determined that 19 items covered 62% of the total variance with a single factor structure. Then, 200 students were evaluated by 20 teachers by using a 19-item scale for confirmatory factor analyses; and based on the data obtained, a total of 17 items could reach appropriate values (X²/sd [CMIN/DF]: 1.453, CFI: .970, GFI: .907, RMSEA: .048) but it was determined that 2 items should be removed. In addition, in order to determine the reliability of the scale, the data of 17 items were tested with Cronbach Alpha and a bit value of .941 which can be considered high was found. At the end of the studies carried out, the Speaking Skills Expert Evaluation Scale took its final form consisting of 17 items and one dimension.

Anahtar Kelimeler

Speaking skill, expert assessment, speaking scale

Kaynakça

• Aksan, D. (2009). Her yönüyle dil: ana çizgileriyle dildilim (5. basım). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Arslantürk, Z. (2004). sosyal bilimler için araştırma metod ve teknikleri (6. basım). İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Ata Tezbaşara, A. (1997 ). Likert tipi ölçek geliştirme klavuzu (2. basım). Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Aytan, T. ve Güneş, G. (2020). Konuşmanın fiziksel ve zihinsel unsurları. M. N. Kardaş (editör), Konuşma eğitimi (s. 63-80). Ankara: Pegem Akademi .
• Bayat, B. (2014). Uygulamalı sosyal bilim araştırmalarında ölçme, ölçekler ve "Likert" ölçek kurma tekniği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16 (3), 1-24.
• Bilicioğlu Güneş, A. (2021). Faktör analizi. K. Z. Deniz (editör), İstatistikolay 2: çok değilşkenli istatistik (s. 249-312). Ankara: Nobel Akademi.
• Bonett, D. G. and Wright, T. A. (2014). Cronbach’s alpha reliability: Interval estimation. Journal of Organizational Behavior, 36 (1), 3-15.
• Bozkurt, B. Ü. (2017). Türkçe anadili konuşucuları için konuşma becerisi değerlendirme çerçevesi önerisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi , 5(4), 924-947.
• Bozkurt, B. Ü. (2019). Konuşmanın fiziksel ve zihinsel temelleri. G. Çetinkaya (editör), Konuşma ve eğitimi (s. 43-68). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyükikiz, K. ve Hasırcı, S. (2013). Anadili öğretiminde konuşma becerisinin yeri. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 1 (1), 57-63.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (20. basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Calp, M. (2010). Özel eğitim alanı olarak Türkçe . Ankara: Nobel Yayınları.
• Can, A. (2017 ). SPSS ile bilimsel araştirma sürecinde veri analizi (5. basım). Ankara: Pegem Akademi
• Çerçi, A. (2015). Türkçe öğretmenlerinin öğrencilerin konuşma becerisini ölçme ve değerlendirmeye ilişkin görüşleri . Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (4), 176-204.
• Çolakoğlu, Ö. M. ve Büyükekşi, C. (2014). Açımlayıcı faktör analiz sürecini etkileyen unsurların belirlenmesi. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 2, 58-64.
• Dağ Pestil, A. ve Özden, M. G. (2018). Ana dilde konuşma becerisini ölçme ve değerlendirme. Journal of Awareness, 3, 557-570.
• Duran, E. ve Öztürk, E. (2019). Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirme. H. Akyol ve A. Şahin (editörler), Türkçe öğretimi: öğretmen adayları ve öğretmenler için (s. 263-283). Ankara: Pegem Akademi.
• Er, S. (2013). Etkili ve güzel konuşma sanatı. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Erdem, İ. (2014). Konuşma ve konuşmanın unsurları. F. Temizyürek, İ. Erdem ve M. Temizkan (editörler), Konuşma eğitimi sözlü anlatım (s. 45-92). Ankara: Pegem Akademi.
• Fabrigar, L. R. and Wegener, D. T. (2012). Understanding statistics: exploratory factor analysis. New York: Oxford University Press.
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS (2. edt.). London: SAGE Puplications.
• Göçer, A. (2014). Süreç (performans) ve sonuç (ürün) değerlendirme yöntem ve araçlarıyla Türkçe eğitiminde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Gündüz, A. ve Demir, S. (2021). Konuşma kaygısı ölçeği’nin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31 (1), 145-159.
• Hamzadayı, E. ve Dölek, O. (2017). Konuşma becerisinin değerlendirilmesinde Türkçe öğretmenlerinin yaklaşımları. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 3(3), 135-151.
• Hattie, J. (1985). Methodology review: Assessing unidimensionality of tests and items. Applied Psychological Measurement, 9, 139–164.
• İlhan, M. ve Çetin, B. (2014). LISREL ve AMOS programları kullanılarak gerçekleştirilen yapısal eşitlik modeli (YEM) analizlerine ilişkin sonuçların karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5 (2), 26-42.
• İşcan, A. (2015). İletişim, konuşma ve konuşmayla ilgili temel kavramlar. A. Şahin (editör), Konuşma eğitimi (s. 1-25). Ankara: Pegem Akademi.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (24. basım). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karaman, H., Atar, B. ve Çobanoğlu Aktan, D. (2017). Açımlayıcı faktör analizinde kullanılan faktör çıkartma yöntemlerinin karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37 (3), 1173-1193.
• Karatay, H. ve Dilekçi, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin dil becerilerini ölçme ve değerlendirme yeterlikleri. Milli Eğitim, 48 (1), 685-716.
• Kardaş, M. N. (2017). Hazırlıksız konuşmalar ve nezaket. A. Akçay ve S. Baskın (editörler), Etkinliklerle hafta hafta konuşma eğitimi (s. 339-364). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kılıç, S. (2016). Cronbach'ın alfa güvenirlik katsayısı. Journal of Mood Disorders, 6 (1), 47 - 48.
• Kıymaz, M. S. ve Doyumğaç, İ. (2020). Konuşma eğitiminde ölçme ve değerlendirme . M. N. Kardaş (editör), Konuşma eğitimi (s. 273-293). Ankara: Pegem Akademi.
• Koçak, D., Çokluk, Ö. ve Kayri, M. (2020). Faktör sayısının belirlenmesinde MAP testi, paralel analiz, K1 ve yamaç birikinti grafiği. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (1), 330-359.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantification aperoach to content validity. Personnel Psychology, 28, 563-575.
• Lord, F. M. (1980). Applications of item response theory to practical testing problems. Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale, NJ.
• Mazlum, M. M., ve Atalay Mazlum, A. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yönteminin belirlenmesi. Route Educational and Social Science Journal, 4 (4), 1-21.
• Orçan, F. (2018). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi: ilk hangisi kullanılmalı? Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 9(4), 413-421.
• Öztahtalı, İ. ve Şahin, E. (2020). Etkili konuşma özyeterlik algı ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies, 15 (1), 565-582.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi (2. basım). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2019). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (genişletilmiş 7. basım). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şahin, H. (2019). Konuşma eğitiminde ölçme ve değerlendirme. S. Alyılmaz ve B. Ürün Karahan (editörler), Konuşma eğitimi (s. 124-143). Erzurum: Fenomen Yayıncılık .
• Şahin, N. (2019). İletişim ve etkili iletişim. S. Alyılmaz ve B. Ürün Karahan (editörler) , Konuşma eğitimi (s. 45-66). Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
• Temizyürek, F. (2014). Konuşma becerisinde ölçme ve değerlendirme (5. basım). F. Temizyürek, İ. Erdem ve M. Temizkan (editörler), Konuşma eğitimi sözlü anlatım (s. 239-250). Ankara: Pegem Akademi.
• Topçuoğlu Ünal, F. ve Özer, D. (2017). Ortaokul öğrencileri için konuşma becerisi tutum ölçeği: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Language Academy, 5 (6), 120-131.
• Turan, İ., Şimlek, Ü. ve Aslan, H. (2015). Eğitim araştırmalarında likert ölçeği ve likert-tipi soruların kullanımı ve analizi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 186-203.
• Uyumaz, G., Mor-Dirlik, E. ve Çokluk, Ö. (2016). Açımlayıcı faktör analizinde tekrar edilebilirlik: kavram ve uygulama . Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (2), 659-675.
• Watkings, M. V. (2021). A step-by-step guide to exploratory factor analysis with SPSS. New York: Routledge.
• Yağmur Şahin, E. ve Zorlu Kana, H. (2015). Türk eğitim programlarında konuşma eğitimi. A. Şahin (editör), Konuşma eğitimi (s. 29-58). Ankara: Pegem Akademi.
• Yaşlıoğlu, M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yeşilyurt, S. ve Çapraz, C. (2018). lçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (1), 251-264.