Yavuz Bülent Bâkiler’in Üsküp’ten Kosova’ya adlı eserine yansıyan Balkan coğrafyası

Yıl 2022, Sayı: 30, 568 - 580, 21.10.2022

Sevilay Öztürk , Özlem Fedai

Öz

Balkan toprakları, asırlar boyunca Osmanlı idaresinde kalması sebebiyle Türk dili ve kültürüyle yoğrulmuş bir coğrafyadır. Bu sebeple her köşesinde Türk dilinin ve kültürünün yansımalarına rastlamak mümkündür. Balkan coğrafyasındaki söz konusu kültürün izlerini yansıtan eserlerden biri de Yavuz Bülent Bâkiler’in Üsküp’ten Kosova’ya adlı eseridir. Sanatçının bu coğrafyanın önemli merkezlerinden Makedonya ve Kosova’yla ilgili izlenimleri yansıtan eser, 1976’da Struga’da Türkiye’yi temsilen davetli gittiği 10 günlük seyahatinin notlarından oluşturulmuştur. Eserde sanatçının Balkan coğrafyasına dair izlenimlerinin yanında buradaki Türkçe eğitimine dair izlenimlerini ve çeşitli eleştirilerini bulmak mümkündür. Bu çalışmada sanatçının Üsküp’ten Kosova’ya gezi yazılarından oluşan eserinden hareketle Balkan coğrafyasında gözlediği Türk kültürünün izlerine dair tespitleri, Türkçe’nin durumu ve Türkçe eğitimi çalışmalarına ait izlenim ve eleştirileri eserin yazıldığı dönemden günümüze bu coğrafyadaki değişim, karşılaştırmalarla sergilenmiştir. Balkan coğrafyasında Türk kültürünün özellikle mimari alandaki izleri Üsküp’ten Kosova’ya gezi yazılarından hareketle saptanırken bu eserlerin geçmişteki ve bugünkü durumu karşılaştırılmıştır. Eserin yayınlandığı dönemde Makedonya’da Türkçe eğitimi faaliyetlerinin de yetersiz olduğunu, hatta radyolarda Türkçe yayın sıkıntısının olduğunu anlatan yazarın notlarından hareketle günümüzde devletin ve çeşitli kuruluşların projeleriyle bu faaliyetlerin arttığı, sorunların azaldığı tespit edilmiştir. Ayrıca sanatçı, eserin yayımlandığı dönemde Anadolu’daki Türklerin bu coğrafyalarda yaşayan soydaşlarından habersiz olmalarını eleştirmiştir. Sonuç olarak Balkan coğrafyasını erken denilebilecek bir tarihte sorunları ve eleştirileriyle okuyucuya tanıtan Bâkiler’in eseri, Türkçe eğitimi, kültürel miras ve alışveriş konusunda bu coğrafyaya olan farkındalığı arttırmaya katkı sağlamış bir eser olmuştur. Çalışmamızda doküman incelemesiyle veriler çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yavuz Bülent Bâkiler, Üsküp’ten Kosova’ya, Balkanlar, Kültür, Türkçe Eğitimi

Balkan geography reflected in Yavuz Bülent Bâkiler's book from Skopje to Kosovo

Öz

Since the Balkan lands remained under Ottoman rule for centuries, it is a geography kneaded with Turkish language and culture. For this reason, it is possible to encounter the reflections of the Turkish language and culture in every corner. One of the works reflecting the traces of the mentioned culture in the Balkan geography is Yavuz Bülent Bâkiler's work from Skopje to Kosovo. The work, which reflects the author's impressions about Macedonia and Kosovo, which are important centers of this geography, was created from the notes of his 10-day trip to Struga in 1976, where he was invited to represent Turkey. In the work, it is possible to find the artist's impressions of the Balkan geography, his impressions of the Turkish education there, and various criticisms. In this study, the author's determinations of the traces of Turkish culture he observed in the Balkan geography, based on his work named from Skopje to Kosovo, which consists of his travel writings, the state of Turkish, and his impressions and criticisms of Turkish education studies, the change in this geography from the time the work was written to the present, are exhibited with comparisons. While the traces of Turkish culture in the Balkan geography, especially in the architectural field, were determined from the travel writings from Skopje to Kosovo, the past and present status of these works were compared. Based on the notes of were also insufficient and there was even a shortage of Turkish broadcasting on the radios at the time the work was published, it has been determined that these activities have increased and the problems have decreased with the projects of the state and various organizations. In addition, the artist criticized that the Turks in Anatolia were unaware of their cognates living in these geographies at the time the work was published. As a result, Bâkiler's work, which introduced the Balkan geography to us with its problems and criticisms at an early date, has contributed to increasing our awareness of this geography in terms of Turkish education, cultural heritage and shopping. Regarding our study data were collected through documents review and contents analysis.

Anahtar Kelimeler

Yavuz Bülent Bakiler, Üsküp’ten Kosova’ya, Balkans, Culture, Turkish Education

Kaynakça

• Akgün, S.(2012). Kosova Türklerinin Tarihten Bugüne Kimlik Mücadelesi, Karadeniz Araştırmaları, 9(34), 11 - 36.
• Altay, E. ve Akkaya, A. (2022). Kuzey Makedonya'da Türkçe eğitimi, Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 7(1), 147-167. https://doi.org/10.32321/cutad.1098063
• Bâkiler, Yavuz B. (2004). Sözün Doğrusu I. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Bâkiler, Yavuz B. (2011). Üsküp’ten Kosova’ya, Türk Edebiyatı Yayınları
• Beyatlı, Yahya K. (2019). Kendi Gök Kubbemiz, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları
• Budak, L.( 2011). Bağımsızlıktan Sonra Makedonya’da Medya, Düşünce Dünyasında Türkiz Siyaset ve Kültür Dergisi Yıl:2 / Sayı: 8 /
• Elmas, N. (2014). Kosovalı Türkler: Dilleri ve Kültürleri . Bilig , (70) , 131-152 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/bilig/issue/25363/267709
• Emini, Y.(2011). Makedonya Radyo Televizyon Üst Kurulu, Balkan Mektubu Dergisi, Mayıs 2011, Sayı:27.
• Ercilasun, Ahmet B. (1997).Türk Dilinin Bugünkü Durumu ve Yayılma Alanları, Yükseköğretim Öğrencileri İçin Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri (Hzl.: Zeynep Korkmaz vd.), Yükseköğretim Kurulu Matbaası, 55-63.
• Gezgin, F. (2022). Kosova-Gilanlı Gazeteci Burhan Sait’in Türk Dünyası ve Toplulukları Üzerine Yazıları. Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları, 4(1), 81-101. DOI: 10.47139/balted.987569
• İbrahimgil M. Ve İbrahimgil A.( 2014). Balkan Ülkelerinde Türk Kültür Mirasının Günümüzdeki Mevcut Durumu. Türk Dünyası Kültürel Değerleri Uluslararası Sempozyumu ( Eskişehir, 4-8 Kasım 2013). Ed. Burhan Sayılır. 587-617. Eskişehir: Eskişehir Valiliği
• İnbaşı, M. (2012), “Üsküp”, İslâm Ansiklopedisi, C. 42, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kayadibi, N.(2013). Balkanlarda Türkçe Eğitimi ve Öğretimine Genel Bir Bakış, Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi
• Nureski, D. (2014). Osmanlı Kaynaklarına Göre Kültür Merkezi Konumundaki Makedonya Şehirleri ve Özellikleri . Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi , 3 (1) , 63-102 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/baed/issue/34536/381541
• Özkan, N. (2007).Türk Dilinin Yurtları, Ankara: Akçağ Yay.
• Yıldız Yalçındağ, E. (2021). Üsküp’te Türkçe Eğitimi ve Türkçenin Genç Nesil Tarafından Öğrenilmesi Üzerine. Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları, 3(1), 39-52. DOI: 10.47139/balted.836756
• Yiğit, A. (1996). Türk Ülkeleri ve Türklerin Yaşadıkları Bölgelerin Coğrafyası, Türkiye ve Türk Dünyası İktisadi ve Sosyal Araştırmalar Vakfı Elazığ Şubesi Yayınları:2, Türk Dünyası Dizisi:2
• Yunus Emre Enstitüsü (2021). “https://uskup.yee.org.tr/tr/haber/uskupte-turkce-calistayi-ve-turkce-ogretmenlerine-yonelik-egitim-semineri-gerceklestirildi” Erişim Tarihi: 11.07.2022
• TİKA (2021). “https://www.tika.gov.tr/tr/haber/tika%27dan_kuzey_makedonya%27da_6_yilda_500_proje-63997” Erişim Tarihi : 10.07.2022