Çetin Altan’ın Yedinci Köpek ile Henrik Ibsen’in Bir Halk Düşmanı adlı piyeslerinin karşılaştırılması

Yıl 2022, Sayı: 30, 609 - 618, 21.10.2022

Fatma Şen Akdemir

https://doi.org/10.29000/rumelide.1193046

Öz

Henrik Ibsen (1828-1906), ünü yalnız Norveç’le sınırlı kalmamış, tüm dünyaya yayılmış önde gelen tiyatro yazarlarından biridir. Peer Gynt, Hedda Gabler, Yaban Ördeği, Nora, Yapı Ustası Solness; Ibsen’in tüm dünyaya mâl olmuş piyesleri arasında yer almaktadır. Modern dramın öncülerinden addedilen Ibsen, aynı zamanda gerçekçilik akımının da dünya tiyatrosundaki önemli temsilcilerinden sayılmaktadır. Tanzimat’la beraber batılılaşmanın devletin resmî politikası haline gelmesiyle, batı tarzı bir tiyatro yaratma yolunda, batının seçkin tiyatro eserleri Türkçeye aktarılmaya başlamıştır. Bu anlayış doğrultusunda, Ibsen’in de piyeslerinin Türkçeye kazandırılmasına ve sahnelenmesine gayret edilmiştir. Bu durum doğal olarak Türk tiyatro yazarlarının Ibsen’den etkilenmeleriyle sonuçlanmıştır. Bu yazarlardan biri de Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önemli isimlerinden Çetin Altan’dır. Çetin Altan (1927-2015) roman, şiir, deneme, polisiye gibi birçok edebî türde eser vermiş, edebiyat dünyasında adını, ilk olarak piyesleriyle duyurmuştur. Toplam on bir piyes yazan Altan’ın hemen hemen bütün oyunları sahnelenme imkânı bulmuştur. Tıpkı gazete yazılarında olduğu gibi oyunlarında da genel olarak toplumsal sorunları irdeleyen Altan, farkındalık yaratma yolunda tiyatroyu etkili bir araç olarak değerlendirmiştir. Altan’ın yine böyle bir saikle yazdığı Yedinci Köpek (1964) adlı oyununun, Henrik Ibsen’in Bir Halk Düşmanı (1882) adlı piyesinden izler taşıdığı görülmektedir. Nitekim Altan’ın ve Ibsen’in anılan oyunları karşılaştırıldığında, her iki eser arasında konu, başkişilerin özellikleri ve yaşam serüvenleri gibi açılardan önemli benzerlikler bulunduğuna tanıklık edilmektedir. Bu çalışmada, anılan iki oyun arasındaki benzerlikler tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çetin Altan, Henrik Ibsen, Yedinci Köpek, Bir Halk Düşmanı, tiyatro

A Comparison Between Çetin Altan’s Yedinci Köpek and Henrik Ibsen’s An Enemy of The People

Öz

Henrik Ibsen (1828-1906) is one of the leading playwrights whose fame was not limited to Norway, but spread throughout the world. His major plays which are performed all over the world include Peer Gyn, Hedda Gabler, Wild Duck, A Doll’s House, Builder Solness. Considered one of the pioneers of modern drama, Ibsen is also regarded as one of the important representatives of the realism movement in the theater. With the Tanzimat period, westernization became the official policy of the state, and distinguished theater works of the west began to be translated into Turkish in the way of creating a western-style theatre. In line with this understanding, efforts were made to translate Ibsen's plays into Turkish and stage them in local theaters. In consequence of that, many Turkish playwrights were influenced by Ibsen, and Çetin Altan (1927-2015), a prominent name of the Turkish literature in the Republican period, was one of them. Çetin Altan (1927-2015) produced many literary works such as novels, poems, essays and detectives, and made his name known in the literary world with his plays. Almost all the plays of Altan, who wrote eleven plays in total, had the opportunity to be staged. Altan, who mostly dealt with social problems in his plays, just like in his newspaper articles, saw the theater as an effective tool for raising awareness. Altan's play Yedinci Köpek (1964), which he wrote with such a purpose, shows points of similarities with Henrik Ibsen’s An Enemy of The People (1882). When these two plays are compared, remarkable similarities are observed in terms of plots, characteristics and adventures of the protagonists. This study seeks to demonstrate the key similarities between the two plays.

Anahtar Kelimeler

Çetin Altan, Henrik Ibsen, Yedinci Köpek, Bir Halk Düşmanı, theatre

Kaynakça

• Altan, Çetin (1964). 1964). “Yedinci Köpek”, Türk Tiyatrosu İstanbul Şehir Tiyatrolarının Dergisi, Sayı: 354, 10.
• Altan, Çetin (2002). Bütün Tiyatro Eserleri, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Candan, Ayşın (2007). “Ibsen in Turkey.” Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Sayı: 23: 117-124. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/118235
• Çakmak Duman, Banu (2017). “Tiyatroda Gerçekçilik Sorunu Bağlamında Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosunda Gerçekçi Dram Yapısı Üzerine Eleştirel Bir Bakış”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Halıcı, Şaduman (2009). Ankara Devlet Konservatuarı’nın Kuruluşu: Prof. Carl Ebert’in Raporları, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Ibsen, Henrik (2011). Toplu Oyunları 1 (Çev. Yılmaz Onay), İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.
• Pekman Yavuz (2001). “Çağdaş Türk Tiyatrosunda Geleneksellik”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şener, Sevda (1971). Çağdaş Türk Tiyatrosunda Ahlâk, Ekonomi, Kültür Sorunları (1923-1970), Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Şener, Sevda (2016). Yaşamın Kırılma Noktasında Dram Sanatı, Ankara: Dost Yayınları.
• Taşkan, Deniz (1977). Çetin Altan ve Tiyatrosu, Lisans Bitirme Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.