Necîb el-Kîlânî’nin İʿtirâfâtü ʿAbdilmütecellî adlı romanında ‘ideal/hayal’-‘gerçek’ gerilimi

Yıl 2022, Sayı: 30, 912 - 930, 21.10.2022

Tahsin Yurttaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1193066

Öz

Bu makalede Mısır’da İslami edebiyatın öncülerinden olan Necîb el-Kîlânî’nin (1931-1995) İʿtirâfâtü ʿAbdilmütecellî adlı romanında idealize edilen düşünce ve hayallerle psikolojik ve siyasi/toplumsal gerçekler arasındaki gerilim ve çatışma olguları incelenmiştir. Romanın baş karakteri olan Abdülmütecelli Mısır’ın taşrasında küçük bir beldede belediye memuru olarak görev yapan, fakir ama nispeten eğitimli sade bir vatandaştır. O, siyasi ve toplumsal olaylara karşı son derece duyarlı, dürüst, saf ve idealist bir karakteri canlandırır. Köyüne çok uzak olan Kahire’de metro inşaatında bir vincin çalınmış olması Abdülmütecelli’yi çok etkiler ve üzerine vazife olmamasına rağmen vinci bulmak için Kahire’ye gider. İdealist ve hayalperest yönleri onu bir taraftan pek çok tehlikeye maruz bırakırken diğer taraftan hem kendisinin hem de Mısır’ın gerçekleriyle yüzleşmesine de vesile olacaktır. İtiraflar, aslında Abdülmütecelli’nin bu gerilimleri, kişisel yaşanmışlıklardan çıkardığı dersleri, kendine mâl ettiği gerçekleri ve en önemlisi devlet/toplum eleştirilerini ifade eder. Romanda vinç teması ve Abdülmütecelli karakteri üzerinden idealize edilmiş trajikomik ve sembolik bir üslup kullanılmıştır. Romanda ideal/hayal-gerçek gerilimleri, taşra(köy)-şehir, birey-devlet/toplum, iyi-kötü gibi karşıt temalar üzerinden anlatılmıştır. Romanda işlevsel olarak kullanılan bilinç akışı, iç monolog, diyalog, özetleme ve betimleme gibi teknik anlatımlarının çoğunda bu karşıt temaların etkisi görülmektedir. Romanın konusu, anlatım üslupları ve olay örgüsü Kîlânî’nin edebiyat ve fikir dünyasındaki görüşlerinin bir yansıması olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili, İdeal, Gerçek, Hayal, İtiraf

'Ideal/imagination'-'real' tension in Necîb el-Kîlânî's novel İʿtirâfâtü ʿAbdilmütecellî

Öz

In this article, the tension and conflict phenomena between idealized thoughts and dreams and psychological and political (social) realities in the novel İ'tirâfâtü ʿAbdilmütecellî by Necîb el-Kîlânî (1931-1995), one of the pioneers of Islamic Literature in Egypt, were examined. The main character of the novel, Abdülmütecelli, is a poor but relatively educated simple citizen who works as a municipal officer in a small town in the countryside of Egypt. He portrays an honest, pure and idealistic character who is extremely sensitive to political and social events. Abdülmütecelli is very impressed by the fact that a crane was stolen during the construction of the subway in Cairo, which is very far from his village, and he goes to Cairo to find the crane, even though it is not his duty. While his idealistic and dreamy aspects expose him to many dangers, on the other hand, he will be instrumental in confronting both himself and Egypt's realities. Confessions actually express the lessons that Abdülmütecelli learned from these tensions, personal experiences, the truths that he ascribed to himself, and most importantly, his criticism of the state/society. In the novel, an idealized tragicomic and symbolic style is used over the crane theme. In the novel, tensions between ideal/dream and reality are told through opposing themes such as country (village)-city, individual-state/society, good-bad. The effect of these opposing themes can be seen in most of the technical expressions such as stream of consciousness, inner monologue, dialogue, summarization and description used functionally in the novel. The subject, narrative styles and plot of the novel appear as a reflection of Kîlânî's views in the world of literature and ideas.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language, Ideal, Real, Imagination, Confession.

Kaynakça

• Abdülhâlık, A. N. (2010). Eş-Şahsiyyetü’r-Rivâiyyetü beyne Ali Ahmed Bâkesîr ve Necîb el-Kîlânî.
• Beyca, F. B. (2008). Necip el-Kilani Hayatı, Eserleri ve 20. Yüzyıl Arap Edebiyatındaki Yeri [Yüksek Linsans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cevizci, A. (2003). Felsefe Terimleri Sözlüğü (2. bs). Paradigma.
• Çapak, İ. (2018). Ana Hatlarıyla Mantık (5. bs). Ensar Yay.
• Durmuş, İ. (2019). Kîlânî, Necîb. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi: C. EK-2 (3. bs, ss. 65-67). TDV Yayınları.
• el-‘Arînî, A. b. S. (1420/2005). El-İtticâhü’l-İslâmî fi A‘mâli Necîb el-Kîlâni’l-Kasasiyye (2. bs). Dâru Künûz İşbîliyâ.
• el-Ķâûd, H. M. (1995). El-Vâķiʽiyyetu’l-İslâmiyyetü fî rivâyâti Necîb el-Kîlânî. Mektebetü’l-Ubeykân.
• Emiroğlu, İ. (2007). Klasik Mantığa Giriş (4. bs). Elis Yayınları.
• Kîlânî, N. (1994). İʿtirâfâtü ʿAbdilmütecellî. Müessesetü’r-Risâle.
• Özdemir, A. (2020). Necîb el-Kîlânî ve Romancı Kişiliği [Doktora Tezi]. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• Şanverdi̇, H. İ. (2016). Necib el-Kîlânî’nin “Kâtilü Hamza” Adlı Romanı Üzerine Bir Tahlil Denemesi (Special Issue 1). 2(Special Issue 1), 43-55.
• Tekin, M. (2016). Roman Sanatı: Romanın Unsurları 1 (14. bs). Ötüken Yayınları.
• Tosun, N. (2014). Modern Öykü Kuramı (2. bs). Hece Yay.