Okuma kültürü, üniversite ve çocuk kütüphanesi

Yıl 2022, Sayı: 31, 164 - 173, 21.12.2022

Emine Akyüz

https://doi.org/10.29000/rumelide.1220508

Öz

Okuma kültürü, bireyin bebekliğinden yetişkinliğine doğru çeşitli evrelerle şekillenerek edinilen bir kültürdür. Bu evrelerin arasında çocukluk çağının kritik öneme sahip olduğu belirtilebilir. Çocuklara okuma kültürü edindirmek, aileden başlayarak birçok kişi, kurum ve kuruluşun sorumluluğundadır; bu kişi, kurum ve kuruluşların iş birliğinde gerçekleştirilebilir. Bünyesindeki alan uzmanlarının akademik çalışmaları, öğretmen yetiştiren birimleri ve bilgiyi topluma ulaştırma görevlerinin gereği olarak üniversiteler, çocuklara okuma kültürü edindirme sorumluluğundaki paydaşlardan biridir. Üniversitelerde çocuk kütüphanelerinin oluşturulması ise ülkemizde henüz çok yaygın olarak karşılaşılmayan bir çalışmadır. Bu bağlamda bu çalışmada Türkiye’de üniversite bünyesinde ilk kurulan çocuk kütüphanesi olması bakımından Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Çocuk Kütüphanesi örneği, çeşitli açılardan ele alınmaktadır. Başka bir deyişle bu çalışmanın amacı, Türkiye’de üniversite bünyesinde ilk kurulan çocuk kütüphanesi olan Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Çocuk Kütüphanesini çeşitli açılardan incelemektir. Nitel bir araştırma olarak tasarlanan betimsel modeldeki bu araştırmada veriler, 2022 yılının Ocak ve Şubat aylarında gözlem ve doküman incelemesi aracılığıyla toplanmıştır. Kütüphane; kuruluş süreçlerinden fiziksel yapısına, kaynaklarına ilişkin bilgilerden bugün kullanıcıların kütüphaneden nasıl yararlandıklarına değin geniş bir çerçevede ele alınmaya çalışılmıştır. İnceleme, değerlendirme ve alanyazındaki bilgiler ışığında; uygun fiziksel ortam, fırsat eşitliği, kaynak zenginliği, ulaşılabilirlik ve özellikle öğretmen adaylarına katkıları bakımından çocuk kütüphanesi ortamının üniversite bünyesinde oluşturulmasının çocuklara okuma kültürü edindirmede yarar sağlayabileceğine ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk kütüphanesi, üniversite, okuma kültürü, Children, university, reading culture., Children, Children, Children, Children, Children, reading culture

Reading culture, universities and children’s libraries

Öz

Reading culture is acquired through various stages from infancy to adulthood. Among these stages, it can be stated that childhood is of critical importance. It is the responsibility of many individuals, institutions and organizations, starting with the family, to make children acquire a culture of reading; this can be done in cooperation with individuals, institutions and organizations. As a requirement of the working insterests of the academics, their teacher- training units and their duties to convey information the society, universities are one of stakeholdres responsible for inculcating a reading culture for children. The establishment of children’s libraries in universities is not yet very common in our country. In this context, in this study, the example of Ankara University Faculty of Educational Sciences Children’s Library, as it is the firt children’s library established within the university in Turkey, is discussed from various perpectives. In other words, the aim of this study is to examine Ankara University Faculty of Educational Sciences Children’s Library, which is the first children’s library established within the university in Turkey, from various perspectives. In this descriptive study, which was designed as a qualitative research, data were collected through observation and document review in January and February of 2022. Library; it has been tried to be discussed in a broad framework from the establishment processes to the physical structure, information about its resources and how users benefit from the library today. In the light of review, evaluation and information in the literature; it is understood that creating a children's library environment within the university in terms of suitable physical environment, equality of opportunity, richness of resources, accessibility and especially its contributions to teacher candidates can be beneficial for children to acquire a reading culture.

Anahtar Kelimeler

Children, reading culture, university

Kaynakça

• Ankara Üniversitesi (2021). Ankara Üniversitesi Haberler, https://www.ankara.edu.tr/bakan-selcuk-ve-rektor-unuvar-cocuk-kutuphanesini-birlikte-acti/ (Erişim Tarihi: 04.05.2021)
• Bağcı Ayrancı, B. ve Aytaş, G. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk edebiyatının eğitimde işlevselliği üzerine görüşleri. Journal of Human Sciences, 14(4), 4226-4240.
• Çıldır, B. & Ergün, İ. H. (2020). Okuma kültürü edinememiş bireylere ilişkin bir anlatı araştırması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(2), 603-621.
• Çocuk Kütüphanesi Yönergesi (2021). Ankara Üniversitesi Çocuk Kütüphanesi Yönergesi, Tarih: 28.06.2021, Karar Sayısı: 17547.
• Faggiolani, C. (2016). Between quantity and quality: big data and the value of data interpretation. In M. P. Pulido and Maurizio V. (Eds.), The Identity of the Contemporary Public Library. Milano: Ledizioni LediPublishing.
• Gee, J.P. (2000). Discourse and sociocultural studies in reading. In M.L. Kamil, P.B. Mosenthal, P.D. Pearson, & R. Barr (Eds.), Handbook of reading research (Vol. III, pp. 195–207). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Karakuş Aktan, E. & Bilgin Aksoy, G. (2021). Türk dili ve edebiyatı öğretmeni adaylarının çocuk ve gençlik edebiyatına yönelik metaforik algıları. Turkish Studies- Education, 16(2), 921-933.
• Karakuş, N. (2014). Türkiye’de çocuk edebiyatının başarılamayışının nedenleri. Türk Dili Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, 286-288.
• Kotilainen, S. (2016). Literacy skills as local intangible capital, The History of a Rural Lending Library c. 1860–1920. Helsinki: Finnish Literature Society SKS.
• Kuran, Y. D. D. Ş. B. & Ersözlü, Y. D. D. Z. N. (2009). Sınıf öğretmenlerinin çocuk edebiyatına ilişkin görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1) , 1-17 .
• Lüle Mert, E. (2016). Çocuk edebiyatı eleştirisinin Türkçe öğretmen adaylarının çocuk kitaplarını gelişim düzeylerine göre ayrıştırma becerisine etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2).
• Lyons, M., Kotilainen, S. & Mäkinen, I. (2015). The functions and purpose of vernacular literacy: An introduction. Journal of Social History, 49(2) 2015, 283–286.
• Maltepe, S. (2009). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatı ürünlerini seçebilme yeterlilikleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21) , 398-412.
• Maxwell, J. A. (2018). Nitel Araştırma Tasarımı (3 b.). Ankara: Nobel.
• McIntyre, E. (2010). “Sociocultural perspectives on children with reading difficulties”. In Handbook of reading disabilities research, Edited by: Allington, R. and McGill-Franzen, A.41–56. New York: Routledge.
• Punch, K. (2005). Sosyal araştırmalara giriş. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Sever, S. (2007). Okuma kültürü edinme sürecinde Türkçe öğretiminin sorumluluğu. Okuma Kültürü ve Okullarda Uygulama Sorunları Toplantısı (s.108-126) içinde. Ankara: MEB.
• Sever, S. (2019). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü (3 b.). İzmir: TUDEM.
• Simone, K. (1999). Public Libraries as Partners in Youth Development. New York: DeWitt Wallace-Reader’s Digest Fund.
• Westerveld, M.F., Armstrong, R. M. & Barton, G.M. (2020). Reading success in the primary years, an evidence-based interdisciplinary approach to guide assessment and intervention. Singapore: Springer Open.
• Şentürk, B. (2021). Okuma kültürünün geliştirilmesinde gizli kahramanlar: Kütüphaneciler. Okuma Kültürü ve Kütüphaneler (s.53-74) içinde. (M. Karagözoğlu Aslıyüksek). İstanbul: Hiper Yayın.
• Soyuçok, M. (2021). Okuma kültürünün edindirilmesinde okulun rolü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Altunbay, M. & Uslu Üstten, A. (2020). Okuma kültürünün bir göstergesi olarak kitaplık ve kütüphane kullanımı üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 916-930.