Türkçe ders kitaplarındaki bilgilendirici metinlerin tek katmanlı, çok katmanlı ve kanıt temelli metinlerle ilişkisinin belirlenmesi

Yıl 2022, Sayı: 31, 209 - 226, 21.12.2022

Mazhar Bal Merve Ünlü

https://doi.org/10.29000/rumelide.1220781

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma ile Türkçe Dersi Öğretim Programında (2019) yer alan bilgilendirici metin türüne yönelik program içeriği bağlamında farklı bir bakış açısı sunulmuştur. Bu bakış açısı oluşturulurken programın uygulama boyutunu oluşturan Türkçe ders kitaplarındaki metinler, çok katmanlı, tek katmanlı ve kanıt temelli metin özellikleri açısından incelenmiştir. Yapılan açıklamalardan hareketle araştırmanın amacı, Türkçe ders kitaplarındaki bilgilendirici metinlerin tek katmanlı, çok katmanlı ve kanıt temelli metin türleri açısından incelenmesidir. Nitel araştırma yöntemiyle desenlenen çalışmada veri toplama tekniği olarak doküman analizinden yararlanılmıştır. Doküman olarak 5., 6., 7. ve 8. sınıf ders kitaplarındaki metinler kullanılmıştır. 5.sınıf, Anıttepe Yayınları; 6. sınıf, Ekoyay ve Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) Yayınları; 7. sınıf, Özgün ve MEB Yayınları; 8. sınıf, MEB Yayınları, incelenen metinlerin yer aldığı kitaplardır. Veriler, betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırmada, çok katmanlı metinlerin oldukça fazla kullanıldığı belirlenmiştir. Çok katmanlı metinlerden sonra nicel olarak tek katmanlı metinler gelmektedir. Karmaşık metin yapısına rağmen çok katmanlı kanıt temelli metinlerin sayısının tek katmanlı metinlerden fazla olması dikkat çeken bir bulgudur. En az yer verilen metin ise tek katmanlı kanıt temelli metinlerdir. Araştırmanın bulgularından hareketle metin türlerinin oran olarak tutarlı bir dağılım göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Çok katmanlı kanıt temelli metinlerin sayısının arttırılması bilgilendirici metinlerin etkin olarak işlenebilmesi açısından yararlı olabilir. Bunun sebebi ise bu metinlerin yazılı, sözlü, görsel içeriklere sahip olmaları sayesinde birden çok duyuyu hareke geçirebilir olmalarıdır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ders kitabı, bilgilendirici metin, tek katmanlı metin, çok katmanlı metin, kanıt temelli metin, Turkish language textbook, informative text, monomodel text, multimodal text, evidence-based text

Identifying the relationship between informative texts in Turkish language textbooks and monomodal, multimodal, and evidence-based texts

Öz

With this study, a different perspective on the content of the informative text type in the Turkish Language Curriculum (2019) was offered. The texts in the Turkish language textbooks, which comprise the program's application dimension, were examined in terms of multimodal, monomodel and evidence-based text features for developing this perspective. The goal of the research, based on the explanations provided, is to investigate the informative texts in Turkish language textbooks in terms of monomodal, multimodal, and evidence-based text types. Document analysis was used as a data collection technique in the study, which was designed using the qualitative research method. 5., 6., 7., and 8. grades textbooks were used as documents. 5th grade, Anıttepe Publications; 6th grade, Ekoyay and Ministry of Education (MEB) Publications; 7th grade, Özgün and MEB Publications; 8th grade, MEB Publications are the books in which the analyzed texts are included. The descriptive analysis technique was used to examine the data. In the research, it was determined that multimodal texts were used quite a lot. After the multimodal texts, quantitatively monomodal texts come. Despite the complex text structure, it is a striking finding that the number of multimodal evidence-based texts is higher than monomodal texts. The least included text is monomodal evidence-based texts. The study discovered that monomodel texts were frequently used. Following the monomodel texts are quantitatively multimodel texts. The number of multimodal evidence-based texts has been determined to be quite low when compared to other text types. Based on the research findings, it was concluded that the text types did not exhibit a consistent distribution in terms of ratio. In terms of effective processing of informative texts, increasing the number of multimodal evidence-based texts may be beneficial. This is because the written, oral, and visual content of these texts can stimulate more than one sense.

Anahtar Kelimeler

Turkish language textbook, informative text, monomodel text, multimodal text, evidence-based text

Kaynakça

• Aslan, S. (2018). Ortaokul Öğretmenlerinin Program Okuryazarlık Düzeyleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve Sosyal Bir Değer Olarak Okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi,7 (17), 9-26. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29183/312492
• Ateş, M., & Aşçı, A. U. (2021). Okuryazarlık kavramı ve eğitimle ilişkili okuryazarlık türleri. VII. TURKCESS Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi, 1-3 Eylül 2021.
• Bal, M. (2018). Çok katmanlı okuryazarlık bağlamında oyunlaştırmanın Türkçe öğretim sürecine katkısı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(1), 183-201.
• Baran, Ş. ve Diren, E. (2020). 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Anıttepe.
• Bourelle, T., Bourelle, A., Spong, S., & Hendrickson, B. (2017). Assessing Multimodal Literacy in the Online Technical Communication Classroom. Journal Of Business And Technical Communication, 31(2), 222-255. doi:10.1177/1050651916682288
• Bulut, B., Ulu, H., & Kan, A. (2015). Multimodal Literacy Scale: A Study of Validity and Reliability. Eurasian Journal of Educational Research, 61, 45-60.
• Çarkıt, C. (2019). 2018 Türkçe Öğretim Programı Çerçevesinde Hazırlanan 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabının Değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(71), 1368-1376.
• Çiftarslan, N. (2019). 8. sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinde Kanıt Temelli Öğrenme Yaklaşımı ile Tarih öğretimi: Fenomenolojik Bir Çalışma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Demirel, T. (2019). 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı. Ankara: Ekoyay.
• Durhat, G., & Ökten, C. E. (2021). 6. sınıf Türkçe ders kitabındaki okuma metin ve etkinliklerinin geçici koruma altındaki öğrencilere uyarlanması. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (22), 152-183.
• Efendioğlu, A., & Yanpar Yelken, T. (2009). Eğitimde yeni yaklaşımlar: Kanıt temelli öğretim. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 109-123.
• Erkal, H. ve Erkal, M., (2019). 7. Sınıf Türkçe Ders Kitabı. Ankara: Özgün.
• Ertürk, N., Keleş, S. ve Külünk, D. (2020). 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı. Ankara: MEB.
• Eselioğlu, H., Set, S. ve Yücel, A. (2020). 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı. Ankara: MEB.
• İşcan, A., & Cımbız, A. T. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 250-272.
• İşeri, K. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitabinin ilköğretim türkçe programının amaçlarına uygunluğunun değerlendirilmesi. Dil Dergisi, (136), 58-74.
• Kibar,H. (2019). Ortaöğretim Tarih Ders Kitapları Kanıt Temelli Öğrenme Yaklaşımının Neresindedir?: Bir Saptama Çalışması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karacaoğlu, M. Ö., & Karakuş, N. (2022). Okuduğunu anlama becerisinin geliştirilmesinde metin kullanımı: Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerine bir inceleme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö11), 50-78.
• Kır, T., Kırman, E. ve Yağız, S. (2020). 7. Sınıf Türkçe Ders Kitabı. Ankara: MEB.
• Lee, C. J. (2016). Teaching Multiple Literacies and Critical Literacy to Pre-Service Teachers through Children's-Literature-Based Engagements. Journal of Language and Literacy Education, 12(1), 39-52.
• Lim, F. V. (2018). Developing a systemic functional approach to teach multimodal literacy. Functional Linguistics, 5(1), 5-13.
• MEB (2019). Millî Eğitim Bakanlığı Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Meb Yayınları.
• Mills, K.A., & Unsworth, L. (2017). Multimodal literacy. In Online Oxford Research Encyclopedia of Education, Retrieved from http://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/acrefore/9780190264093.013.232
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (trans. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Ankara: Pegem Akademi.
• Roberts, P. and Priest, H. (2006). Reliability and Validity in Research. Nursing Standard, 20, 41-45.
• Sağlam, H. İ. & Bilgiç, S. (2018). İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Kanıt Temelli Öğrenmenin Etkililiğinin İncelenmesi . Sakarya University Journal of Education, 8 (2), 60-71.
• Sarıkaya, B., & Şakiroğlu, Y. (2021). KKTC Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin Yenilenmiş Bloom Sınıflandırması’na göre incelenmesi: 6. sınıf Türkçe ders kitabı örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (25), 273-296.
• Payza, T. (2015). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Türkben, T. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki metin resimlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 650-672.
• Ulu, H., & Tuncay, A. A. (2017). Öğretmen Adaylarının Çok Katmanlı Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi. Electronic Turkish Studies, 12(25), 763-778.
• Uzun,Y. & Çelik, G. (2020). Akademisyenlerin Okuryazarlık Algısındaki Değişimler. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(22), 1-1.
• Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis. 25.09.2022 tarihinde https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/bitstream/handle/20.500.12413/2989/PP%20InBrief%2013%20QDA%20FINAL2.pdf?sequence=4 adresinden erişildi.
• Yetiş, A., & Kabapınar, Y. (2019). Öğretmen ve öğrencilerin “kanıt temelli tarih öğretimi” ne ilişkin görüşleri: Bir durum saptaması. Turkish History Education Journal, 8(1), 231-262.