Mütercim tercümanlık programlarında çeviri eğitimiyle ilgili çevirmen adayı öğrencilerin görüşleri üzerine inceleme: Kırıkkale Üniversitesi örneği

Yıl 2022, Sayı: 31, 1669 - 1685, 21.12.2022

Ziya Tok Nahide Arslan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1222117

Öz

İlk olarak filoloji ve yabancı dil öğretimi bölümlerinin programlarında çeviri dersleri olarak verilen çeviri eğitimi, 1980’li yıllardan sonra bir bilim dalı olarak kabul edilmiş ve mütercim tercümanlık programlarının bulunduğu yüksekokullarda ve üniversitelerde çeviribilimin bir alt alanı olarak çalışılmaya devam etmiştir. Günümüz şartlarının ve çevirmenlik mesleğinin gereği olarak öğrencilerin dilsel ve kuramsal bilgileri öğrenmesi kadar bazı becerilere de kazanması oldukça önem kazanmıştır. Bundan dolayıdır ki çeviri eğitimi, çeviri yaparken izlenecek yöntemlerin yanında çevirmende olması gereken becerilerin de aktarılmaya başlandığı kapsamlı bir süreci temsil eder hale gelmiştir. Eğitimin pek çok alanında olduğu gibi çeviri eğitiminin de önemli bir öge olan öğrencilerin, çeviri eğitimine yönelik düşüncelerini ve beklentilerini incelemek çeviri eğitiminin sorgulanması açısından gereklilik kazanmıştır. Mevcut çalışma çeşitli dillerdeki mütercim tercümanlık programlarında öğrenim gören öğrencilerin çeviri derslerine yönelik görüşlerinden hareketle çeviri eğitiminin güncel durumunu ortaya koymak amacıyla hazırlanmıştır. Nitel araştırma çerçevesinde hazırlanan bu çalışmanın örneklemi Kırıkkale Üniversitesi mütercim ve tercümanlık bölümlerinden farklı sınıflardan gönüllü 70 öğrenci ile oluşturulmuştur. Örneklem grubu Arapça, Farsça, Fransızca ve İngilizce Mütercim ve Tercümanlık bölümlerinde 2. 3. ve 4. sınıflarda öğrenim gören öğrencilerden oluşmaktadır. Öğrencilerin %75,7’lik bölümü okudukları dil ile ilgili hazırlık sınıfı dışında eğitim almadıklarını belirtmişlerdir. Dolayısıyla katılımcılar arasından benzerlik olduğu söylenebilir. Araştırmanın verileri öğrencilere gönderilen çevrimiçi anket formları ile toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiş ve verilerden çıkarılan kavramlara göre bir kodlama yapılarak tablolar eşliğinde sunulmuştur. Araştırmada; öğrencilerin eğitmenleriyle çevrilecek metinler konusunda değerlendirmede bulunmalarının en çok hazırbulunuşluk düzeylerine katkı sağladığı ve çevrilmek istenen metinlerin büyük bir çoğunluğunun güncel konulara yönelik metinler olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Ders öncesi yapılan çeviri hazırlıklarının ödeve yönelik çalışmalar olduğu ve bu kapsamda büyük ölçüde öğrencilerin hazırladıkları çeviriler üzerinden ders yapıldığı da tespit edilmiştir. Öğrencilerin çeviri dersleri konusunda en çok farklı alanlara yönelik çevirilerin yapılmasını ve çeviri tekniklerinin öğretimine önem verilmesine dair öneriler sundukları kaydedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çeviri eğitimi, bilgi, beceri, mütercim ve tercümanlık, çevirmen adayı öğrenci, nitel araştırma

An examination of the views of translator candidate students on translation education in translation and interpreting programs: The Case of Kırıkkale University

Öz

Translation education, which was first given as translation courses in the programs of philology and foreign language teaching departments, was accepted as a field of science after the 1980s and continued to be studied as a sub-field of translation studies in colleges and universities where there are translation and interpreting programs. As a requirement of today’s conditions and the translation profession, it has become very important for students to acquire some skills as well as linguistic and theoretical knowledge. For this reason, translation education has become a comprehensive process in which the skills a translator should have and the methods to be followed while translating are included. Examining students' thoughts and expectations about translation education, which is an important element of translation education as in many other fields of education, has become a necessity in terms of questioning translation education. The present study has been prepared to reveal the current state of translation education based on students’ opinions in translation and interpreting departments in various languages. The sample of this study, which was prepared within the framework of qualitative research, was formed with 70 volunteer students from different classes from the departments of translation and interpreting at Kırıkkale University. The sample group comprises 2nd, 3rd, and 4th grade students in Arabic, Persian, French, and English Translation and Interpretation departments. A vast majority of students (75.7%) stated that they did not receive any education besides the preparatory class for the language they studied. Therefore, it can be said that there is a similarity among the participants. The data of the research were collected with an online questionnaire, which was sent to the students. The obtained data were analyzed by content analysis method and presented with tables by making a coding according to the concepts extracted from the data. As a result of the research, it has been indicated that the evaluation of the texts to be translated by the students with their instructors contributes most to the level of readiness and that the majority of the texts to be translated should be texts on current issues. It has also been determined that the translation preparations made before the lesson are studies for homework, and in this context, the lessons are mostly based on the translations prepared by the students. Finally, it has been concluded that the students mostly offered suggestions on doing translations in different fields and giving importance to teaching translation techniques.

Anahtar Kelimeler

Translation education, knowledge, skills, translation and interpreting, instructor, translator candidate student, qualitative research

Kaynakça

• Akalın, R. (2018). Çeviri derslerinde metin seçimi ölçütleri. Diyalog, 1, 227-236.
• Ammann, M. (1990). Akademik çeviri eğitimine giriş. (Çev. Deniz Ekeman) İstanbul: Multilingual.
• Arastaman, G., Öztürk Fidan, İ., & Fidan, T. (2018). Nitel Araştırmada Geçerlik ve Güvenirlik: Kuramsal Bir İnceleme. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 37-75).
• Balkul, H. İ., Can, M. Z., Çalık, O., & Gümüş, A. F. (2018). Türkiye’de çeviribilim alanında 2013-2018 yılları arasında hazırlanan makaleler üzerine betimsel bir analiz. Bülent C. Tanrıtanır (Ed.), Filoljide Güncel Akademik Çalışmalar içinde (s. 277-294). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Başkale, H. (2016). Nitel Araştırmalarda Geçerlik, Güvenirlik ve Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi. DEUHFED, 9(1), 23-28.
• Bloom, B. (1995). İnsan nitelikleri ve okulda öğrenme (2. Baskı). (Çev. Durmuş Ali Özçelik). Ankara: Milli Eğitim.
• Cohen L, Manion L, Morrison K (2007). Research methods in education. New York: Routledge.
• Council of Europe (2001). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment. Cambridge, UK: Cambridge University.
• Council of Europe (2020). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment. Companion volume, Council of Europe, Strasbourg, www.coe.int/lang-cefr.
• Çalışır Zenci, S. (2020). Ulusal akademik ağ ve bilgi merkezi tr dizinde taranan çeviribilim araştırmalarının incelenmesi. Söylem Filoloji Dergisi, 5(1), 239–251. https://dergipark.org.tr/tr/pub/soylemdergi/issue/55150/670234
• Çalışkan, D. (2021). Türkiye’deki çeviri konulu tezler üzerine bibliyometrik ve tematik bir inceleme (1985-2020) (Yüksek Lisans Tezi) Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Davey, L. (1991). The applications of case study evaluations. Practical Assessment, Research & Evaluation, 2(9), 1-2.
• Günday, R. 2015. Yabancı Dil Öğretiminde Yaklaşımlar, Yöntemler, Teknikler ve Multimedya Araç ve Materyalleri. Ankara: Favori.
• Harman, G. & Çelikler, D. (2012). Eğitimde hazır bulunuşluğun önemi üzerine bir derleme çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 147-156.
• Hönig, H. G. (1992). Çeviri, çeviri yapılarak öğrenilmez. Çeviride bir ön eğitimin gerekliliğini savunma. (Çev. Turgay Kurultay) Metis Çeviri, sayı 19 içinde (s. 65-76). İstanbul: Metis Yayınları.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (23. Baskı). Ankara: Nobel.
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Newbury Park, CA: Sage.
• Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Education for Information, 22, 63-75.
• Strauss, A. L., & Corbin, J. M. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Thousand Oaks: Sage.
• Tahir Gürçağlar, Ş. (2021). Çevirinin ABC’si. İstanbul: Say.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Weber, R. P. (1990). Basic Content Analysis (2. Edition). Thousand Oaks, CA: Sage.