Türkiye kaynaklı edebiyat siteleri üzerine bir değerlendirme

Yıl 2022, Sayı: 31, 902 - 921, 21.12.2022

Esra Beyler Arzu Şen Ebru Büşra Kolkılıç Erdoğan Kartal

https://doi.org/10.29000/rumelide.1222144

Öz

Bu çalışmada Türkiye kaynaklı edebiyat sitelerinin değişik parametreler çerçevesinde değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmanın bütüncesi, Google arama motoru üzerinden edebiyat, edebiyat siteleri, Türkçe edebiyat siteleri ve benzeri farklı anahtar kelimeler aracılığıyla yapılan taramalar neticesinde bu bağlamda tasarlanmış ve ücretsiz ulaşılabilinen 14 etkileşimli edebiyat sitesinin derlenmesi yoluyla oluşturulmuş ve ardından söz edilen bütün siteler sırasıyla genel görünümleri, ağırlıklı yazın ve içerik türleri, site kurucuları, doküman türleri, site içi etkileşimleri, yardımcı araçlar ve ticari etkileşimleri bakımından olmak üzere 7 (yedi) farklı başlık altında incelenerek değerlendirilmeye çalışılmıştır. İnceleme neticesinde sitelerin; öncelikle görünüm olarak genellikle çağdaş bir arayüze sahip oldukları ve ağırlıklı yazın türü olarak da şiir ve öykülere yer verdikleri tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, sitelerin genellikle şahıs veya ekipler tarafından ya da anonim olarak kurulabildiği görülmekte, doküman türü olarak da tamamında metinlerin yer aldığı dikkat çekmektedir. Edebiyat sitelerinde yer alan yardımcı araçlar incelendiğinde ise “arama motoru” ve “üç adımda bulma” seçeneklerinin ise kullanıcılara hızlı erişim sağlaması bakımından sitelerin tamamında varlığı tespit edilmiştir. Son olarak, yine sitelerin tümünde günümüzde sıkça kullanılan sosyal medya etkileşimi ve sitelerin çoğunda ise ticari etkileşim özelliklerinin bulunduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat siteleri, dijital edebiyat, hipermetin, doküman analizi

An evaluation about literary websites in Turkey

Öz

In this study, it was aimed to evaluate Turkish literary websites within the frame of different variants (parameters). The corpus of the study was created using 14 different free interactive online websites which can be found on Google by using keywords such as “literature,” “literary websites,” “Turkish literary websites,” and similar keywords. Afterward, the websites were analyzed under 7 different headings in terms of their “overall interface,” “predominantly used literature and content,” “creators/founders,” “type of documents,” “the style of interaction with the reader,” “the tools they offer to their users” and “commercial interactions” (whether they have ads or not). As a result of this examination, it was seen that the websites, overall, have a modern interface, predominantly use poems and stories, almost all equally were created by individuals, teams or anonymous enterprises. Regarding the type of documents they use, they were mostly texts, and in terms of the tools they offer for their user experience, they were limited to search engines and buttons called “Find in three steps” for reaching specific headlines/topics. Lastly, almost half of them were using ads for commercial purposes.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat siteleri, dijital edebiyat, hipermetin, doküman analizi

Kaynakça

• Apaydın, M. (2001). Biyografik romanlar ve Türk Edebiyatında biyografik romanın gelişimi üzerine bazı gözlemler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(7), 165-176. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/50082
• Assadi, H., & Beaudouin, V. (2002). Comment utilise-t-on les moteurs de recheche sur Internet? Réseaux, (116), 171-198. https://www.cairn.info/revue--2002-6-page-171.htm
• Asutay, H. (2009). Elektronik yazın yeni teknolojilerle birlikte yazın dünyasında ortaya çıkan yeni yazınsal tür ve biçimler. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 63-86. https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyasobed/issue/30226/326373
• Asutay, H., & Çınar, S. (2012). Yazınbilim bağlamında izEdebiyat sitesinin incelenmesi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, (3), 149-160. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yalovasosbil/issue/21787/615583
• Avcı, N., & Topçu, D. (2021). Sosyal medya, dil ve edebiyat. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 5-26. https://doi.org/10.20493/birtop.860619
• Aydoğan, F., & Kırık, A. M. (2012). Alternatif medya olarak yeni medya. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (18), 58-69. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/788651
• Batur, E. (2001, 4 Kasım). İnternet ve edebiyat. Cumhuriyet. http://www.enisbatur.org/arsiv/okumalambasi/docs/2001/041101.html/
• Beaudouin, V. (2012). Trajectoires et réseau des écrivains sur le web: Construction de la notoriété et du marché. Réseaux, (175), 107-144. https://doi.org/10.3917/res.175.0107
• Bélisle, C. (2011a). Les nouveaux environnements de lecture. In C. Bélisle (Ed.), Lire dans un monde numérique (pp. 179- 194). Villeurbanne, France : Presse l’Enssib.
• Bélisle, C. (Ed.) (2011b). Lire dans un monde numérique. Villeurbanne, France : Presse l’Enssib.
• Boisvert, A.-M. (2009, 25 août). Littérature électronique et hypertexte. La Revue des Ressources. https://www.larevuedesressources.org/litterature-electronique-et-hypertexte,028.html
• Bootz, P. (2011). La littérature numérique en quelques repères. In C. Bélisle (Ed.), Lire dans un monde numérique (pp. 205- 241). Villeurbanne, France: Presse l’Enssib.
• Bouchardon, S. (2011). Digital literature and the Digital. Journal of Writing in Creative Practice, 4(1), 65-78. https://doi.org/10.1386/jwcp.4.1.65_1
• Bouchardon, S. (2019). Littérature numérique: dix marches à franchir? Komodo21 -Usages, formes et enjeux de la poésie numérique, (12), 1-27. http://komodo21.fr/litterature-numerique-dix-marches-a-franchir
• Brunel, M., & Bouchardon, S. (2020). Enseignement de la littérature numérique dans le secondaire français : une étude exploratoire. Revue de recherches en littératie médiatique multimodale [En ligne], (11), 1-30. https://doi.org/10.7202/1071476ar
• Carreño, O. (1993). Le texte, l'image et le son en interactivité dans les hypermedias. Communication & Langages, (95), 96-105. https://www.persee.fr/doc/colan_0336-1500_1993_num_95_1_2424
• Clément, J. (2001). La littérature au risque du numérique. Document numérique, 5 (1-2), 113-134. https://doi.org/10.3166/dn.5.1-2.113-134
• Cormode, G., & Krishnamurthy, B. (2008). Key differences between Web 1.0 and Web 2.0. First Monday, 13(6) [Online]. https://doi.org/10.5210/fm.v13i6.2125
• Çakmak, E., & Altun, A. (2008). İlköğretim öğrencilerinin hipermetinsel okuma süreçlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (34), 63-74. http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/515- published.pdf
• Çam, Z. (2008, Nisan). “Edebiyata kurumsal bakış”. DüşLE Edebiyat ve Kültür Dergisi. http://www.dusle.com/icerik/index.php?p=79&kt=6&es=51
• Çavaş, R. (2010). E-kitap ortalama okuru hızlı okur yapar mı? Notos, (4), 19.
• Çelik, T. (2014). İnternet sitelerinin içerik ve kullanılabilirlik kalitelerinin değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 137-154. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/147610
• Çevik, İ. F. (2019). Üniversite resmi İnternet sitelerinin görsel açıdan mukayeseli incelemesi. Atlas International Refereed Journal on Social Sciences, 5(22), 700-712. http://dx.doi.org/10.31568/atlas.351
• Dede, M. B. (2002, 13 Ağustos). “İnternette kâğıt yayıncılığı ve interaktivite”. Dergibi. https://dergibi.com/internette-kagit- yayinciligi-ve-interaktivite/
• Dede, M. B. (2004). Edebiyatın İnternet’teki izdüşümü. Hece, (96), 55-59.
• Di Rosario, G., Grimaldi, K., & Meza, N. (2019). The origins of electronic literature: An overview. Texto Digital, 15(1), 4-27. https://doi.org/10.5007/1807-9288.2019v15n1p4
• Dikener, O. (2011). İnternet reklamcılığında Web sitesi tasarımının önemi. Erciyes İletişim Dergisi Akademia, 2(1), 152-166. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/66311
• Dilmen, N. E. (2007). Yeni medya kavramı çerçevesinde internet günlükleri-bloglar ve gazeteciliğe yansımaları. Marmara İletişim Dergisi, 12(12), 113-122. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2936
• Doğan, R. S. (2016). Edebiyat siteleri çerçevesinde sosyal medya edebiyatı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
• Engin, S. (2004). Edebiyat nokta kom. Hece, (96), 66-69.
• Ergün, M., & Ergün, E. (2008). Web sitelerinin çeşitli özellikleri ve eğitim kurumları Web sitelerine yansımaları. Kuramsal Eğitimbilim, 1(1), 2-19. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/304104
• Erol, A. (2009). Dünyada ve Türkiye’de elektronik yayıncılık. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• Erol, M. (2004). Sanaldan "banala" edebiyat. Hece, (96), 74-78.
• Ertzscheid, O. (2002, 31 Octobre). “L’hypertexte : haut lieu de l’intertexte”. La Revue des Ressources. http://www.larevuedesressources.org/spip.php?article27
• Eskelinen, M., & Di Rosario, G. (2011). Electronic Literature publishing and distribution in Europe. Jyväskylä, Finland: University of Jyväskylä Press.
• Falay, E. (2005, Nisan). “İnternet ve İnternet edebiyatı: Sanalı gerçeğinden başka mı?”. DüşLE Edebiyat ve Kültür Dergisi. http://www.dusle.com/icerik/index.php?p=43&kt=6&es=45
• Fang, X., & Holsapple, C. W. (2007). An empirical study of web site navigation structures' impacts on web site usability. Decision Support Systems, 43(2), 476-491. https://doi.org/10.1016/j.dss.2006.11.004
• Fenniche, R. (2011). Hyperlecture et culture du lien. In C. Bélisle (Ed.), Lire dans un monde numérique (pp. 163- 171). Villeurbanne, France : Presse l’Enssib.
• Güneş, F. (2016). Kâğıttan ekrana okuma alanındaki gelişmeler. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-18. https://doi.org/10.14686/buefad.v5i1.5000155474
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (5. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Harmancı, M. (2004). E-edebiat: Eee edebiyat. Hece, (96), 60-62.
• Hassani, F. G., & Mouina, R. (2021). Les nouveaux rôles des communautés d’auteurs et de lecteurs sur Internet. Sēmēion Med, (6), 1-16. https://revues.imist.ma/index.php/SEMEION_MED/article/view/28560/14891
• Hayles, N. K. (2007, January 2). “Electronic literature: What is it?”. The Electronic Literature Organization. https://eliterature.org/pad/elp.html#sec1
• Henry, C. (2018). L’archivage de la littérature numérique en ligne. (Mémoire de fin d'études). Lyon, France: Université de Lyon, Domaine-Sciences humaines et sociales, Mention- Sciences de l’information et des bibliothèques (Archives numériques).
• Hepkon, H. (2010). Basılı kitap sektörü adına e-kitaba karsı çıkmanın anlamı bulunmuyor. Notos, (4), 22.
• Kalan, Ö. (2016). Yeni medyada reklam ve etik sorunlar. Atatürk İletişim Dergisi, (10), 71-89. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/397951
• Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler (35. baskı). Nobel Yayınları.
• Karataş, S., Üstündağ, M. T., Çakır H., & Şahin, S. (2017). Mobil günlüklerin (moblog) öğretmen eğitiminde kullanımına yönelik öğretmen adaylarının görüşleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 13-33. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gebd/issue/35208/390670
• Kartal, E. (2005). Çoklu-ortamlı yazılımların Fransızcanın yabancı dil olarak öğretimindeki yeri ve işlevleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 231-244. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uefad/issue/16682/173346
• Kartal, E., & Parlak, E. (2016). Re-médiation du texte: de la narration classique vers une fiction hypermédiatisée. In T. M. Migliore (Ed.), Rimediazioni: Immagini interattive (Tomo 2) (pp. 175-192). Rome, Italie: Aracne Editrice.
• Lacelle, N., & Lieutier, P. (2014). Littérature numérique : typologie, caractéristiques et écriture collaborative. Québec français, (173), 56-57. https://www.erudit.org/en/journals/qf/1900-v1-n1-qf01579/72941ac.pdf
• Landow, G. P. (1991). Hypertext: The convergence of contemporary critical theory and technology. Baltimore, Maryland, USA: The Johns Hopkins University Press.
• Lebert, M. (2002, 7 Mai). “Littérature et internet des origines (1971) à nos jours: quelques expériences”. La Bibliothèque Electronique de Lisieux. https://www.bmlisieux.com/colloque/lebertco.htm#anchor.a
• Lekesiz, Ö. (2004). Net'te bulanık edebiyat. Hece, (96), 48-49.
• Marakoğlu, O. (2010). E-kitaplar: Kâğıt kokusunun ötesinde. Notos, (4), 27-29.
• Marganti, L. (2008, 3 Novembre). De nouveaux espaces pour la littérature? La Revue des Ressources. https://www.larevuedesressources.org/de-nouveaux-espaces-pour-la-litterature,1023.html
• Mengi, N. (2005). Bir edebi tür olarak deneme ve Türk Edebiyatı’ndaki yeri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (2), 353-368. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/4372/59840
• Metawe, D. (2022). La littérature numérique : spécificité et poéticité en ‎ligne. Egyptian Journals, 11(2), 1007-1032. https://doi.org/10.21608/jbsu.2022.215268
• Odacı, S. (2001). Türk Edebiyatı’nda sohbet türü üzerine bazı görüşler. Türkolog, (2), 92-96. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/987201
• Öz, C. (2010). E-kitap yayıncıları değiştirecek ve piyasaya hâkim olacak. Notos, (4), 20.
• Özdemir, İ. (2010). E-kitap okuma cihazı ucuzlarsa e-kitap alıcısı artar. Notos, (4), 21.
• Özdenören, R. (2004). Sanal ortamda edebiyat. Hece, (96), 44-45.
• Pawlicka, U. (2014). Towards a history of electronic literature. CLCWeb: Comparative Literature and Culture, 16(5), 1-9. https://doi.org/10.7771/1481-4374.2619
• Rettberg, J. W. (2012). Electronic literature seen from a distance: The beginnings of a field. Dichtung-Digital, (41), 1-13. https://hdl.handle.net/1956/6272
• Rosado, E. (2011). Qu’est-ce que lire ? C. Bélisle (Ed.), Lire dans un monde numérique (pp. 68-102). Villeurbanne, France: Presse l’Enssib.
• Rowberry, S. (2018). Continuous, not discrete: The mutual influence of digital and physical literature. Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies, 26(2), 319-332. https://doi.org/10.1177/13548565187550
• Saemmer, A. (2011). Lectures immersives du texte numérique-un paradoxe ? In C. Bélisle (Ed.), Lire dans un monde numérique (pp. 255-270). Villeurbanne, France : Presse l’Enssib.
• Sezer, M. B. (2007). “Sanal alem edebiyatı, şiiri ve insan manzaraları”. Cemaat. http://www.cemaat.com/kirlenen-siir- algisi-ve-sairin-ozgurlugu#comment-14477
• Sönmez, S. (2007, 11 Şubat). “İnternet ve edebiyat”. Güneş Tam İçimde. https://www.gunesintamicinde.com/internet-ve- edebiyat/
• Strehovec, J. (2014). E-Literature, new media art, and e-literary criticism. CLCWeb: Comparative Literature and Culture, 16(5), 1-11. https://doi.org/10.7771/1481-4374.2486
• Su, H. (2004). İnternet ortamında edebiyat. Hece, (96), 46-47.
• Şengül, S. (2019). Dijitalleşen edebiyat ve eleştirihaber.com örneği. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (63), 289-303. https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniefd/issue/50981/631213
• Taşdelen, V. (2014). Sosyal medya ve edebiyat: Sorunlar, eleştiriler, öneriler. Hece, (213), 83-94.
• Tosun, N. (2004). Sanal dergi/reel dergi. Hece, (96), 50-52.
• Tozoğlu, E. (2016). Sosyal medyanın fotoğraf sanatı üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Fotoğraf ve Video Anasanat Dalı.
• Turanalp, F. (2004). Endişeye son, kaygıya merhaba. Hece, (96), 63-65.
• Turgut, Y. E., & Kurşun, E. (2019). Türkiye’deki çocukların erişim, kullanım ve etkinlikler bağlamında mobil İnternet deneyimleri. Eğitim Teknolojisi, Kuram ve Uygulama, 9(2), 349-371. https://doi.org/10.17943/etku.512137
• Ünal, H. (2004). Severim teknolojiyi; barutu ve tüfeği, tahta atı, matbaayı. Hece, (96), 70-73.
• Vandendorpe, C. (2011). Quelques questions clés que pose la lecture sur écran. C. Bélisle (Ed.), Lire dans un monde numérique (pp. 49-62). Villeurbanne, France : Presse l’Enssib.
• Yalçın Çelik, S. D. (2016). Yazının sözden üstmetin’e (Hipermetin’e) yönelen evrimi. Hece, (234-235–236), 458–471.
• Yalçın, P., & Atmaca, E. (2020). Çeviri stratejileri ve işlemleri açısından Maupassant’ın La Parure öyküsünün Türkçeye çevirilerinin incelenmesi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 8(3). 187-199. https://doi.org/10.29228/ijlet.45595
• Yalsızuçanlar, S. (2004). Sanal edebiyat. Hece, (96), 53-54.
• Yıldırım, A. (2014). İnternetin görülen yüzü. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(1), 51-59. https://doi.org/10.18493/kmusekad.38449
• Yiğit, N., Altun, T., Alev, N., Dertlioğlu, K., & Bülbül, M. Ş. (2007). Öğretim amaçlı web sitelerinin değerlendirilmesine yönelik bir ölçek tasarımı. İlköğretim Kongresi: İlköğretimde Eğitim ve Öğretim (ss. 1-13) İçinde. https://toad.halileksi.net/wp- content/uploads/2022/07/ogretim-amacli-web-sitelerini-degerlendirme-olcegi-toad.pdf