Almanca ders kitaplarının görsel tasarım ilkeleri açısından değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 31, 1044 - 1058, 21.12.2022

Pınar Karatekin Aylin Seymen

https://doi.org/10.29000/rumelide.1222224

Öz

Yabancı dil öğretiminde öğretmen ve öğrencilerin en çok tercih ettiği öğretim materyali ders kitaplarıdır. Ders kitaplarında öğrenme-öğretme sürecini destekleyen pek çok öge mevcuttur. Bunlardan biri de temel dil becerilerini geliştirmede katkı sağlayan yabancı dil ders kitaplarının görsel tasarımıdır. Yabancı dil öğretiminde, görsel ögelere başvurulması oldukça yaygın bir yaklaşımdır. Teknolojinin gelişmesi ve ülkemizde artık akıllı tahta, tablet gibi teknolojik unsurların eğitimde yer almasıyla görsellik daha da önem kazanmıştır. Ülkemizde geliştirilen ders kitaplarının yabancı dil öğretiminde görsel ögeler kullanılarak olumlu ölçüde etkilenip etkilemediği ve bu durumun görsel tasarım ilkeleriyle bağlantılı olup olmadığı öğretmen görüşlerinden yararlanılarak saptanmaya çalışılmıştır. Elde edilen veriler paydaşlarla paylaşılarak ülkemiz öğrencilerinin nitelikli yabancı dil öğrenmelerine olanak sağlayabilecektir. Bu çalışmada, 2020-2021 eğitim-öğretim döneminde Millî Eğitim Bakanlığı tarafından kullanılması zorunlu olan Almanca ders kitapları görsel tasarım ilkelerine göre değerlendirilmiştir. Ortaöğretim yabancı dil olarak Almanca derslerinde okutulması zorunluluğu göz önünde bulundurularak çalışma; Wie bitte? A1.1 ders kitabı, Deutsch für Gymnasien A1.1 ders kitabı ve Deutsch macht Spaβ A1.2 ders kitabı görsellik açısından incelenmesi olarak sınırlandırılmıştır. Ders kitaplarının görsel tasarım açısından değerlendirilmesine yönelik anket çalışması yapılmıştır. Türkiye’de Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı devlet okullarında çalışan Almanca öğretmenlerine uygulanan bu araştırmaya 26’sı kadın ve 74’ü erkek olmak üzere 100 Almanca öğretmeni katılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda öğretmenlerin diğer kitaplara oranla Deutsch für Gymnasien A1.1 kitabının görsel açıdan daha iyi buldukları tespit edilmiştir. Wie Bitte! A1.1 ders kitabının görsel açıdan daha az etkileyici olduğu saptanmıştır. Deutsch macht Spaβ A1.2 kitabını ise bazı görsel ögeler bakımından etkili olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ders kitabı, görsel tasarım, görsel ögeler, Almanca

The evaluation of German books in the aspect of the visual design principles

Öz

Textbooks are the most preferred teaching material by teachers and students in foreign language teaching. There are many elements in the textbooks supporting the learning-teaching process. One of them is the visual design of foreign language textbooks that contribute to the development of basic language skills. It is a very common approach to use visual representations in foreign language teaching. With the development of technology and the inclusion of technological elements such as smart boards and tablets in education in our country, visuality has gained even more importance. It has been tried to determine whether the textbooks developed in our country have a positive effect on foreign language teaching by using visual elements and whether this situation is related to visual design principles by using the opinions of teachers. The obtained data will be shared with the stakeholders and it will enable the students of our country to learn a qualified foreign language. In this study, German textbooks, which are compulsory to be used by the Ministry of National Education in the 2020-2021 academic year, were evaluated according to the principles of visual design. Studying considering the compulsory of teaching German as a foreign language in secondary education; Wie bit? A1.1 textbook, Deutsch für Gymnasien A1.1 textbook and Deutsch macht Spaβ A1.2 textbook are limited to examining in terms of visuality. A survey was conducted to evaluate the textbooks in terms of visual design. To this study, which was applied to German teachers working in state schools affiliated to the Ministry of National Education in Turkey participated 100 German teachers, 26 female and 74 male. As a result of this study, it was determined that the teachers found the Deutsch für Gymnasien A1.1 book visually better than other textbooks. Wie Bitte! A1.1 textbook was found to be less visually impressive. Deutsch macht Spaβ A1.2 is thought to be effective in terms of some visual representations.

Anahtar Kelimeler

Ders kitabı, görsel tasarım, görsel ögeler, Almanca

Kaynakça

• Akay Zabun, O. (2020) Deutsch für Gymnasien A1.1 Schülerbuch. Ankara: Ata Yayıncılık
• Aksöz, A. S. (2020). „Wie bitte?“ ve „Deutsch macht Spaß“ MEB Yabancı Dil Almanca Ders Kitaplarında Türk İmajı/İmgesi. 13. Uluslararası Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Kongresi (s. 973-985). Antalya, Turkey
• Bağçeci, B./ Kılıç, M. (2012). Yabancı Dil Öğretiminde Materyallerin Tasarım ve Hazırlama İlkeleri. Yabancı Dil Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı (s. 19-44) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. 13. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Cuma, F. İ. (2005). Visualisierung in den Regional Erstellten Kommunikativen DAF-Lehrwerken (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çelik, L. (2010). Öğretiminde Materyallerinin Hazırlaması ve Seçimi. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı (4. Baskı s. 27-66) içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dellal Akpınar, N. (2015). Yabancı Dil Öğretmenlerinin Derslerinde Materyal Kullanımına İlişkin Tutum ve Görüşleri. Journal of Turkish Studies, 10(Volume 10 Issue 2), 1051–1051.
• Demirel, Ö./Kıroğlu, K. (2020). Eğitim ve Ders Kitapları. Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi (4. Baskı s. 4-11) içinde. Ankara: Pegem A Yayıncılık
• Dolaş, P. (2016). İletişime Dayalı Yerel Almanca Ders Kitaplarında Dilbilgisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Engin, A. O. (2010). Yabancı Dil (İngilizce) Öğretiminde Öğrenci Başarısını Etkileyen Değişkenler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (2) , 287-310. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/issue/2818/37969
• Genç, A. (2010). Geçmişten Günümüze Yerel Almanca Ders Kitabı İncelemesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Götze, L. (1994). Grundsätze für die Erstellung Regionaler Lehrwerke. B. Kast/ G. Neuner (Hg) In: Zur Analyse, Begutachtung und Entwicklung von Lehrwerken für den fremdsprachlichen Deutschunterricht (243-246). Berlin/ München: Langenscheidt.
• İskender, İ. (2019). Almanca Öğretmenlerinin Almanca Dilbilgisi Görsellerini Okuma ve Yorumlama Yetkinlik Düzeyi Üzerine Bir Araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi/Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Kaptan Güvendi, S. (2020). İlköğretim Ders Kitaplarında Tasarım ve Dış Yapı Özellikleri. Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi (4. Baskı s. 140-159) içinde. Ankara: Pegem A Yayıncılık
• Kılıç, A./ Seven, S. (2002). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi. 2. Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık
• Özer, B./ Korkmaz, C. (2016). Yabancı Dil Öğretiminde Öğrenci Başarısını Etkileyen Unsurlar. EKEV Akademi Dergisi, 0(67), 59-84.
• Öztürk, D., İncebel, F., Balkan, F., Yıldırım, T., Canoğlu, Y. (2019). Wie Bitte? A1.1 Lehrbuch. Ankara: MEB Yayınları
• Scherling, T. & Schuckall, H. F. (1992). Mit Bildern Lernen: Handbuch für den Fremdsprachenunterricht. Berlin und München: Langenscheidt.
• Seel, P. (1983). Sprache und Kultur. Gerighausen & Seel (Hrsg.). In: Fragen zum Fremdsprachenunterricht in der Dritten Welt: Bedingungen und Grenzen einer Interkulturellen Kommunikation. (9-13).
• Seferoğlu, S. S. (2008). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. 4. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Şahin, K. (2018, December). Türkiye’de Yabancı Dil Öğretimi, Sorunlar ve Çözüm Yolları. In Conference: X. National Teacher Symposium, Istanbul, Turkey.
• Şahin, M. (2014). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Görsel Tasarım İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (1), 31-46.
• Şahin, Y. (2013). Yabancı Dil Öğrenimi ve Öğretimi. Farklı Boyutlarıyla Yabancı Dil Öğrenimi ve Öğretimi (s. 16-49) içinde. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Tavil, Z. M. (2012). Dil Becerileri ve Materyal Tasarımı. Yabancı Dil Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı (s. 185-227) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Turhan, E. (2017). Türkiye-Almanya Ekonomik ve Siyasi İlişkilerinin Türkiye’nin AB Üyelik Süreci Bağlamında Analizi. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, (59), 51-56.
• Ünver, Ş./Genç, A. (2013). Görselliğin Gücü: Almanca Ders Kitaplarındaki Görselliğe İlişkin Öğretmen Görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 393 - 404.
• Yazar, Ş., Çağlayan, Y., Akyar, F., Yaşar, E., Sulak, M. ve Mert S. (2020). Deutsch macht Spaβ Deutsch als Fremdsprache für Gymnasien A1.2 Schülerbuch. İzmir: MEB Yayınları