Halil Hamid’in romanları üzerine bir inceleme

Yıl 2023, Sayı: 32, 586 - 603, 21.02.2023

Erdem Dönmez

https://doi.org/10.29000/rumelide.1252811

Öz

Hem Meşrutiyet hem de Cumhuriyet Dönemi yazarlarından olan Halil Hamid (Altay), özellikle kadın ve aile üzerine çalışmalarıyla tanınır. Meşrutiyet sonrasında kaleme aldığı çocuk hikâyeleri ve polisiyelerin yanı sıra popüler aşk romanları da yazan Halil Hamid’in ismine edebiyat tarihlerinde sık rastlanmaz. Uzun yıllar öğretmenlik yapan, tercüme ve telif eserlerinin yanı sıra gazete ve dergilerde de yazıları yayımlanan Halil Hamid, Meşrutiyet Dönemi’nin ihmal edilen yazarlarındandır. Bu çalışmada Halil Hamid’in Anlaşılmayan Kadın ve Ölmeyen Aşk adlı popüler aşk romanları ile Küçük Polis Hafiyesi Serisi kapsamında kaleme aldığı Çalınmış Gerdanlık ve Çocuk Hırsızı adlı uzun hikâyeleri incelenmiştir. Meşrutiyet Devri’nde yaygınlık kazanan popüler aşk romanları ve polisiyelerin örnekleri olarak değerlendirilebilecek bu eserler henüz Latin harflerine aktarılmamıştır. Her ikisi de hatıra türünün imkânlarıyla kurgulanan aşk romanlarında romantik karakterlerin imkânsız aşkları anlatılır. Bu eserlerden Anlaşılmayan Kadın’da platonik bir âşığın iç dünyasındaki çalkantılar öne çıkarken Ölmeyen Aşk’ta öğrencisine âşık olan öğretmenin ızdırabı konu edinilir. Her iki romanda da âşıkların karşısına rakipleri çıkar ve romanlar geleneksel aşk hikâyelerine yaklaşır. Anlaşılmayan Kadın’ın başkişisi Tarık çözümü romantik hislerle kaçmakta bulurken Ölmeyen Aşk’ın başkişisi Macit romantiklikle gerçekçilik arasında sıkışıp kalır. Bu hâliyle Ölmeyen Aşk, romantizm-realizm çatışmasını işleyen özgün bir roman olarak değerlendirilebilir. Halil Hamid’in polisiye eserleri ise daha çok çocuklara yönelik bir içeriğe sahiptir. On üç yaşındaki Feridun’un hırsızları yakalamak için iz sürmesi ve polislere yardım etmesini anlatan bu eserlerde yazarın öğretmen kimliği ön plandadır.

Anahtar Kelimeler

Halil Hamid, Meşrutiyet Devri, popüler roman, polisiye, romantizm

A review on Halil Hamid's novels

Öz

Halil Hamid (Altay), who is one of the writers of both the Constitutional and Republican Periods, is especially known for his works on women and the family. The name of Halil Hamid, who wrote popular romance novels as well as children's stories and crime stories that he wrote after the Constitutional Monarchy, is not often found in literary histories. Halil Hamid, who has been teaching for many years and whose articles have been published in newspapers and magazines in addition to his translation and copyright works, is one of the neglected writers of the Constitutional Period. In this study, Halil Hamid's popular novels An Incomprehensible Woman and Undying Love and his long stories called Stolen Choker and Child Thief, which he wrote as part of the Small Police Detective Series, were examined. These works, which can be considered as examples of popular romance novels and crime novels that gained prevalence in the Constitutional Era, have not yet been transferred to Latin letters. The impossible loves of romantic characters are described in romance novels, both of which are fictionalized with the possibilities of the genre of memorabilia. Among these works, The Incomprehensible Woman highlights the turmoil in the inner world of a platonic lover, while in Undying Love, the suffering of a teacher who falls in love with her student is taken as a subject.. In both novels, lovers face rivals, and the novels approach traditional love stories. Tarik, the protagonist of the Incomprehensible Woman, finds the solution in running away with romantic feelings, while Macit, the protagonist of Undying Love, is trapped between romanticism and realism. In this form, Undying Love can be considered as an original novel that deals with the conflict of romanticism-realism. Halil Hamid's detective works, on the other hand, have more content aimed at children. In these stories, which tell about thirteen-year-old Feridun's tracking down thieves and helping the police, the author's teacher identity comes to the fore.

Anahtar Kelimeler

Constitutional Period, popular novel, crime story, romanticism

Kaynakça

• Bulut, B. (2019). Zirvenin ışıltısı. Ankara: Berikan.
• Daşcıoğlu, Y. (2014). Dalgalı suda gölge ve suret 19. yüzyıl Türk edebiyatında bireyleşme üzerine. İstanbul: Hat.
• Gündüz, O. (2006). II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türk romanında yeni açılımlar. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 4, 8, s. 101-164.
• Gündüz, O. (2013). İkinci Meşrutiyet romanı. İstanbul: Dergâh.
• Halil Hamid (1333). Küçük polis hafiyesi-çalınmış gerdanlık. İstanbul: Cemiyet Kütüphanesi
• Halil Hamid (1334). Küçük polis hafiyesi-çocuk hırsızı. İstanbul: Cemiyet Kütüphanesi.
• Halil Hamid (1335). Anlaşılmayan Kadın. İstanbul: Cemiyet Kütüphanesi.
• Halil Hamid (1335). Ölmeyen aşk. İstanbul: Cemiyet Kütüphanesi.
• Kantarcıoğlu, S. (2009). Edebiyat akımları. İstanbul: Paradigma.
• Kanter, B. (2022). Meşrutiyet dönemi çocuk edebiyatı ve Halil Hamid’in çocuklara yönelik eserleri. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt: 62, Sayı: 1, s. 121-141.
• Kanter, B. (2022a). Halil Hamit Altay ve Balıkesir kültür hayatına katkıları. Geçmişten Günümüze Balıkesir’in Kültürel Mirası, Ed. Mehmet Bayyiğit vd. s. 11-18. Konya: Palet.
• Kefeli, E. (2014). Batı edebiyatında akımlar. İstanbul: Dergâh.
• Okay, O. (2004). Popüler edebiyata dair. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, Sayı 57, Yıl 5, Kasım, s.24-26.
• Sağlık, Ş. (2010). Popüler roman-estetik roman. Ankara: Akçağ.
• Taşkıran, T. (1973). Cumhuriyet’in 50. yılında Türk kadın hakları. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• Uygur, N. (2021). İnsan açısından edebiyat. İstanbul: YKY.
• Üyepazarcı, E. (2008). Korkmayınız Mister Sherlock Holmes! Türkiye’de polisiye romanın 125 yıllık öyküsü (1881- 2006). İstanbul: Oğlak.
• Üyepazarcı, E. (2019). Unutulanlar, hiç bilinmeyenler ve bilinmek istemeyenler C.1, İstanbul: Oğlak.