Toni Morrison’un God Help The Child eserinin Türkçe çevirisi üzerine eleştirel bir inceleme

Yıl 2023, Sayı: 33, 1212 - 1228, 26.04.2023

Fatih İkiz

https://doi.org/10.29000/rumelide.1283505

Öz

Çeviriye yönelik bilimsel yaklaşımların kabul görmesi ve özellikle çeviri farkındalığının oluşmaya başlaması sonucu çevirisi yapılan yazınsal metinleri konu alan eleştirel çalışmalar ön plana çıkmaya başlamıştır. Bu tür eleştirel çalışmalar çevirinin erek toplumda nasıl alımlandığını ortaya çıkarmak ve bu sayede sonraki benzer çeviri çalışmalarına bir zemin oluşturmak noktasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada Afro-Amerikan edebiyatının önemli temsilcilerinden biri olan Toni Morrison’un God Help the Child (Türkçesi Tanrı Çocuğu Korusun) adlı eserinin İngilizceden Türkçeye çevirisinin eleştirel bir incelemesi yapılacaktır. Çalışmanın ilk bölümünde çeviri eleştirisine yönelik kısa bir giriş yapıldıktan sonra bu çalışmanın kuramsal ve yöntemsel çerçevesine dayanak oluşturan Antoine Berman’ın çeviri eleştirisi için sunduğu analitik yol haritası aşamalarıyla açıklanacaktır. İkinci bölümde Berman’ın analitik yol haritasından hareketle kaynak ve çeviri metinden alınan örneklerle çevirmenin almış olduğu çeviri kararları üzerinden eleştirel bir çeviri incelemesi sunulacak ve bu kararların gerekçeleri sorgulanacaktır. Çalışmanın son bölümünde ise örnekler üzerinden yapılan metin incelemesi sonucunda gözlemlenen çevirmen kararlarının çeviri metindeki yansımaları değerlendirilecektir. Çalışmanın amacı incelenen çeviri metinde hata avcılığı yapmak ya da alternatif bir çeviri önerisi sunmak değil, çevirmenin çeviri sürecinde almış olduğu kararların olası gerekçelerini göz önünde bulundurarak eleştirel bir çeviri incelemesi sunmak ve yeni çevirilere alan açmaktır.

Anahtar Kelimeler

Antoine Berman, analitik yol haritası, çevirmen kararları, çeviri eleştirisi, eleştirel çeviri incelemesi

Kaynakça

• Berk, Ö. (2005). Kuramlar Işığında Açıklamalı Çeviribilim Terimcesi. İstanbul: Multilingual.
• Berman, A. (2009). Toward a Translation Criticism: John Donne (F. Massardier-Kenney, çev.). Kent, Ohio: Kent State University Press.
• Clifford, E. L. (2001). Literary Translation: A Practical Guide. Clevedon: Multilingual Matters.
• Dizdar, D. (2004). Çeviribilim: Konuları, Sorunlar, Arayışlar. Varlık, 71(1155), 3-8.
• Morrison, T. (2016). God Help the Child. New York: Vintage Books.
• Morrison, T. (2016). Tanrı Çocuğu Korusun (E. Ersavcı, çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Richardson, M. (2001). Translation as a Means of Cultural Transmission. In Crossing Cultural Borders, Toward an Ethics of Intercultural Communication – Beyond Reciprocal Anthropology (I. Shigemi &K. L. Richard, eds.). Tokyo: International Research Center for Japanese Studies, pp. 267-286.
• Tükel Kanra, Y. (2022). Stefan Zweıg’ın Olağanüstü Bir Gece Adlı Eserinin Yeniden Çevirileri Üzerine Bir İnceleme. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12(24), 159-182.
• van den Broeck, R. (1985). Second Thoughts on Translation Criticism, A Model of its Analytic Function. In The Manipulation of Literature: Studies in Literary Translation(T. Hermans, ed.). New York: Routledge, 54-62.
• Yaman, B. (2018). Antoine Berman’ın Çeviri Eleştirisi Modelinin "A Turkish Woman s European Impressions" Başlıklı Kitabın Türkçe Çevirisine Uygulanması. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, VIII (1), 431-466.