Çehov’ un ‘Altıncı Koğuş’ eserinin Türkçe çevirilerinin sözcüksel – içeriksel dönüşüm teorisi üzerinden incelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 33, 1343 - 1352, 26.04.2023

Esra Gürkan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1283509

Öz

Dil bilimciler kaliteli bir çeviriyi, kaynak metnin hedef metne çeviri dönüşümü sırasında ne kadar değer kaybettiğiyle ölçümlendirmişlerdir. Burada çevirmene düşen görev; yazarın kaynak metnin okuyucusuna vermek istediği hissiyatı, hedef dil okuyucularına iletebilmektir. Çeviri sırasında kaynak dil ve hedef dil arasında hem biçimsel hem de içerik, yani anlamsal bir dönüşüm söz konusudur. Bazı durumlarda hedef dilde kaynak dilin sahip olduğu sözcüksel anlamdaki ifadeyi verebilecek bir sözcük bulunmayabilir. Böyle zamanlarda da kaynak metnin içeriğine başvurmak gerekebilecektir. Bu tür çevirilerde de Dönüşüm (transformasyon) Teorisi devreye girmektedir. Bu çalışmada, Anton Pavloviç Çehov’un “Altıncı Koğuş’ (Palata N:6) adlı eseri incelenmektedir. Eserin orjinali temel alınıp Türkçe’ ye yapılan üç çevirisi göz önünde bulundurulmak suretiyle sözcüksel dönüşüm teorisi çatısı altında karşılaştırmalı olarak irdelenmektedir. Bu kapsamda, Çehov’un Türkçe’ ye çevrilen eserlerinden Mehmet Özgül’ün 1996 yılında, Yulva Muhurcişi’nin 2017’de ve Uğur Büke’nin 2022 yılında yayımlanan çevirileri karşılaştırmalı olarak analiz edilerek, sözcüksel-içeriksel dönüşüm teorisinin çeviriler üzerinde uygulanabilirliği incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eşdeğer çeviri, transformasyon teorisi, içerisksel dönüşüm teorisi, çeviribilim

Kaynakça

• Akşit, G. (1994). Çeviri dillerin dili. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Azov, A. (2013). Poverjenniye bukvalisti. Moskva: İzdatelski Dom Vışşey Şkoli Ekonomiki.
• Barhudarov, L. S. (1975). Yazık i perevod. Moskva: Mejdunarodnoye Otnoşeniya.
• Çehov, A. (2020). Palata N:6. Sankt Peterburg: Azbuka.
• Çehov, A. (2022). Bütün eserleri VIII. İstanbul: Alfa.
• Çehov, A. P. (2017). Altıncı koğuş. (Y. Muhurcişi, Çev.) İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Çehov, A. P. (2019). Altıncı koğuş. (M. Özgül, Çev.) İstanbul: Can Yayınları.
• Garbovski, N. K. (2007). Teoriya perevoda. Moskva: İzdatelstvo Moskovskogo Universiteta.
• Göktürk, A. (2013). Dillerin dili. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Komissarov, V. N. (1990). Teoriya perevoda . Moskva: Vışsaya Şkola.
• Komissarov, V. N. (2002). Sovremennaya perevodovedeniye . Moskva: Ets.
• Kulemina, K. (2007). Osnovnıye vidı perevodçeskix transformatsii. Vestnik, 143-147.
• Nida, E. A. (1970). Voprosi yazıkaznaniya. Moskva.
• Sdobnikov, V. V. (2019). Teoriya perevoda. Moskva: İzdatelstvo VKN.
• Tyulenev, S. V. (2004). Teoriya perevoda. Moskova: Gardariki.
• Vinagradov, V. S. (2001). Vvdeneniye v perevodovedeniye. Moskva: İzdatelstvo İnstituta Obşevo Srednogo Obrazavaniya .
• Yazıcı, M. (2005). Çeviribilimin temel kavram ve kuramları. İstanbul: Multilingual