Türk Dili ve Edebiyatı ders kitabının Avrupa yeterlilikler çerçevesi yetkinliklerinden ‘Kültürel bilinç ve ifade’ açısından incelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 33, 246 - 260, 26.04.2023

Bahadır Kaygusuz

https://doi.org/10.29000/rumelide.1285843

Öz

Avrupa Konseyi ve Avrupa Parlamentosu tarafından 2006 yılında Avrupa ülkelerinde yaşayan insanlara kazandırılması gereken beceriler belirlenmiş ve tavsiye kararı olarak yayınlanmıştır. Bu kapsamda belirlenen yeterliliklerden birisi de “Kültürel Bilinç ve İfade” dir. Avrupa Konseyi bu yeterlilikleri belirlerken kişilerin kendilerini gerçekleştirmeleri ve hayatta kalabilmeleri için ihtiyaç duyacakları becerileri kazandırmayı amaçlamıştır. Ülkemiz de Avrupa yeterlilikler çerçevesi programını esas alarak Türkiye yeterlilikler çerçeve programını oluşturmuş, bu program 19 Kasım 2015 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Jeopolitik konumu itibariyle sürekli bir geçiş noktası olan ülkemiz, özellikle son yıllarda yoğun bir göç almaktadır. Bu da beraberinde kültürel etkilenmeyi getirmektedir. Bu durum milli kültürümüzün genç nesillere aktarılmasının önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Araştırmada, 2022- 2023 eğitim öğretim yılı içerisinde ortaöğretim kurumlarında okutulan 11. sınıf Türk Dili ve Edebiyatı ders kitabında bulunan metinlerin orta öğretim öğrencilerine milli kültür unsurlarının aktarımı açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda araştırma nitel araştırma yöntemiyle yapılmıştır. Araştırmanın verileri 2022- 2023 eğitim öğretim yılı içerisinde ortaöğretim kurumlarında okutulan 11. sınıf Türk Dili ve Edebiyatı ders kitabında yer alan 9 ünite 40 metin üzerinden doküman analiziyle toplanmıştır. Ders kitabında bulunan metinlerde kültürel farkındalık unsurları; örf, adet, gelenek, görenek ve değerlere ait unsurlar, dini unsurlar, düşünce ve ahlak ile ilgili konular, Türk Dili ve Tarihi konuları, toplumsal yapı ile ilgili unsurlar olmak üzere 5 ana başlık ve alt başlıklar açısından değerlendirilerek sonuçlar ortaya konmuştur. Çalışmanın sonucunda, Türk kültürüne ait unsurların ders kitabı aracılığı ile öğrencilere aktarılabileceği, bu yönüyle ders kitabında kültürel farkındalık oluşturacak metinlere daha fazla yer verilmesi ve öğrencileri bu konuda düşündürecek etkinliklerin hazırlanması gerektiği sonucuna varılmıştır. Araştırmada sunulan verilerin bir farkındalık oluşturacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kültürel bilinç ve ifade, yetkinlik, Ders kitabı

Kaynakça

• Aksan, D. (1995). Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim), TDK Yayınları. Baskı, Ankara, 514-515..
• Aydoğmuş, 2006, Popüler Kültürün Lise Gençliğine Etkileri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir
• Baxter, P., & Jack, S. (2008). Qualitative case study methodology: Study design and implementation for novice researchers. The qualitative report, 13(4), 544-559.
• Boylu, E. (2014). Dil-kültür ilişkisi ve İran’da Türkçe öğretimine etkisi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2014(4), 19-28.
• Brown, H. D. (1994). Principles of language learning and teaching third edition.
• Byram, M. (1994). Teaching-and-learning language-and-culture (Vol. 100). Multilingual Matters.
• Canale, M. (2014). From communicative competence to communicative language pedagogy. In Language and communication (pp. 14-40). Routledge.
• Condon, John C. (1995), Kelimelerin Büyülü Dünyası Anlambilim ve İletişim, (Çeviren: Murat Çiftkaya), İstanbul: İnsan Yayınları
• Constantin, C. E. (2013). Intercultural management within the European Union context. Professional Communication and Translation Studies, (6), 89-94.
• Constantin, E. C. (2009). Recognizing Culture in the World of business. Proceedings of Professional Communication and Translation Studies, 2, 25-28.
• Çavuşoğlu, A. (2016). Dil kültür zihniyet. Kayseri: Kimlik Yayınları
• Çolak, S. (2008). Türk Milli Kültür unsurları ve yozlaşma (Tanzimat Dönemi) (Master's thesis, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• European Union. (2006). Key Competences For Lifelong Learning. European communities. Belgium.
• Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research. Handbook of qualitative research, 2(163-194), 105.
• Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research. Handbook of qualitative research, 2(163-194), 105.
• Güllüpınar, F. (2014). Almanya’da göçmen politikaları ve türkiyeli göçmenlerin trajedisi: yurttaşlık, haklar ve eşitsizlikler üzerine. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 1-16.
• Güneş, F. (2002). Ders kitaplarının incelenmesi. Ankara: Ocak Yayınları.
• Güvenç, B. (1997). Kültürün ABC'si (Vol. 67). YKY.
• IOM. https://turkey.iom.int/tr/türkiyede-göç, 30.01.2023 Tarihinde https://turkey.iom.int/tr/türkiyede-göç, adresinden alındı.
• İnanç, B. Y. (2004). Gelişim psikolojisi ve ergen gelişimi. Adana: Nobel Kitabevi.
• Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli mülteci çocukların kültürel uyum sürecinde okul psikolojik danışmanlarına düşen rol ve sorumluluklar. İlköğretim Online, 16(4), 1768-1776.
• Korlaelçi, M., (1993) Din Kültür İlişkisi, Felsefe Dünyası Dergisi ,8, 35-47
• Küçük, S. (2011). Kültürler Arası Öğrenme Üzerine Bir Kavram-Model Denemesi ve Türkçe Ders Kitapları. Türklük Bilimi Araştırmaları, (29), 227-260.
• Lafayette, R. (1975). The cultural revolution in foreign languages: A guide for building the modern curriculum. Lincolnwood, IL: National Textbook Company.
• MEB (2017). Müfredatta Yenileme ve Değişiklik Çalışmalarımız Üzerine, Ankara, 18 Temmuz 2017.
• MEB (2018). Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı (Ortaöğretim 9,10,11 ve 12. Sınıf), Ankara.
• MEB (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1,2,3,4,5,6,7 ve 8. Sınıf), Ankara.
• MEB (2020). Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı (Ortaöğretim 9,10,11 ve 12. Sınıf), Ankara.
• Meriç, C, (1986), Kültürden İrfana, İnsan Yayınları, İstanbul
• Özbay, M., & Karakuş, E. (2011). Dede Korkut Hikâyeleri’nin Türkçe öğretimi ve değer aktarımı açısından önemi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 21-31.
• Palazoğlu, A. B. (1996). Atatürk İlkeleri, Türk Hava Kurumu Yayınları.
• Sevim, O. (2014). Türkçe dersi öğretim programı’ndaki temalar bağlamında ortaokul Türkçe ders kitaplarında Bektaşi edebiyatından yararlanma yolları. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(1), 140-166.
• Sucu, A. Ö. (2013). Kültür Aktarımında Edebiyat Eğitiminin Önemi. Hitit Üniversitesi. 30.01.2023 Tarihinde http://web.hitit.edu.tr/dosyalar/yayinlar/[e-mail] adresinden alınmıştır.
• Topçuoğlu, H. (1976). Genel sosyoloji ders notları (çoğaltma). AÜ DTCF.
• Ünveren Kapanadze, D. (2018). Dil Ve Kültür Aktarımında İşlevsel Bir Araç Olarak Ders Kitapları: Türkçe Ders Kitapları Örneği. Electronic Turkish Studies, 13(27).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016), Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara