Çanakkale adalarını plato olarak seçen Türk sinema filmlerine folklorik bir bakış

Yıl 2023, Sayı: 33, 530 - 546, 26.04.2023

Samet Doykun

https://doi.org/10.29000/rumelide.1285859

Öz

Bozcaada ve Gökçeada jeopolitik konumları nedeniyle Akdeniz uygarlıklarının hemen hepsinin gözde mekânlarından olarak tarih sahnesinde yer bulmuşlardır. Birbirinden son derece farklı pek çok kültüre ev sahipliği yapan adalar, bu anlamda kültürel olarak da farklı tabakalarla ilgili bilgi sunması bakımından sosyal bilimlerin hemen her dalının ilgisine mazhar olmuşlardır. Süreç içerisinde tarih, coğrafya, arkeoloji, turizm, sosyoloji, mimarlık gibi pek çok sosyal bilim alanında çok çeşitli hacimlerde çalışmaların konu edildiği Çanakkale adaları aynı zamanda son çeyrekte çok sayıda Türk sinema eserine de mekân olmuştur. Adaların mimari, sosyal, coğrafi ve kültürel özellikleri, sinema eserlerinin görsel yönlerini zenginleştirmişlerdir. Bu eserler bir yandan adaları tüm yönleriyle sahnelerinde yansıtmakta, bir yandan da popüler hâle gelmeleriyle birlikte adalar için birer turistik tanıtım aracı da olmaktadırlar. Dolayısıyla Çanakkale adaları ile buraları plato olarak kullanan sinema yapımları arasında birbirini destekleyen simbiyotik bir ilişki ortaya çıkmıştır. Nitekim araştırmada elde edilen verilere göre özellikle 2000’lerden sonra Bozcaada ve Gökçeada’da çekilen filmler, Çanakkale’ye gelen turist sayısını da etkilemiş, sahadaki incelemelerde de adalarda mukim halkın büyük çoğunluğu bu filmlerin ortaya çıkardığı dolaylı reklamlar sayesinde gelen turistlerin ekonomik faaliyetleri de canlandırdığını ifade etmişlerdir. Çalışmada doğrudan doğruya Bozcaada ve Gökçeada’yı mekân olarak seçen yedi Türk filmi, görsel içerik çözümlemesi yöntemi ile incelenerek, bu filmlerin sözel, görsel ve müzikal dokularına yansıyan ada folkloruna matuf örüntülerin temsilleri üzerinde durulmuştur. Çalışmada ayrıca sahadaki kaynak kişilerin çekilen bu filmlere karşı tutumları da değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sinema, mekân, Bozcaada, Gökçeada, folklor

Kaynakça

• Aça, M., Dinç, M. (2021). Türk Sinemasında Yeni Hayatın Eşiği: Haydarpaşa Garı Üzerine Değerlendirmeler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(1), 312-324.
• Bennett, A. (2018). Kültür ve Gündelik Hayat. İstanbul: Phoenix Yayınevi.
• Coşkun, E. (2009). Türk Sinemasında Akım Araştırması. İstanbul: Phoenix Yayınevi.
• Dardeniz, A., Bahar, E. ve Şimşek, L. (2007). Bozcaada Bağcılığındaki Gelişmeler, Sorunlar ve Öneriler. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Bahar.
• Dinç, M. (2019). Kemal Sunal Filmlerinde Folklor ve Mizah. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Dinç, M. (2021). Yeni Adalılar Çanakkale Adalarında Göç, Halk Kültürü, Kimlik ve Dönüşüm. Çanakkale: Paradigma Akademi Yayınları.
• Erdoğan, İ. ve Beşevli Solmaz, P. (2005). Sinema ve Müzik Materyal Satış ve Bilinç Yönetimi İçin Bilişsel ve Duygusalın Oluşturulması. Ankara: ERK Yayınları.
• Gül E., Erdem, B. ve Gül, M. (2013) Yerel Festivallerin Etkinliğine Bağlı Ziyaretçi Kazanımları. Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 18(2), ss.213-239.
• Güvenç, A. Ö. (2020). Folklor ve Sinema. Ankara: Ötüken Neşriyat.
• Karakaş, R. (2021). “Doğanın ve İnsanın Dirilişinin Simgesi: Yumurta”, Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, S.6, s. 31-51.
• Karayel, L. (2019). Gökçeada Geleneksel Konut Mimarisi ve Sürdürülebilirliği. İstanbul: Mimarlık Vakfı Yayınları.
• Koyucak Esen, Ş. (2010). Türk Sinemasının Kilometre Taşları. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Onaran, A. Ş. (1995). Türk Sineması 1-2. İstanbul: Kitle Yayınları.
• Özdemir, N. (2005). Cumhuriyet Dönemi Türk Eğlence Kültürü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özön, N. (1972). 100 Soruda Sinema Sanatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Tan, N. (2016). Rodoslu Türklerin Lakapları Bağlamında Ad Biliminde Lakapların Önemi. Türk Dili, CX (777): 103-107.
• Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
• Yardımcı, S. (2021). 2 Mahalle 1 Ada Bozcaada Ada Monografisi. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Yeşil, S. (2021). Kültür Ekonomisi ve Endüstrisi Bağlamında Üzümün Hikâyesi: Nevşehir Örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, M. C. (2007). Kahvehane Kültürü. İstanbul: Beyan Yayın Yayınları.
• Yurdigul, Y., Elitaş, T. (2013). Türk Sinemasında Şive Ya Da Ağız Kullanımının Karakter Yapılandırmasına Etkisi. Atatürk İletişim Dergisi, Sayı 5, 43-62.
• KK-1: Muharrem Yıldız, 1965 Doğumlu, Lisansüstü Mezunu, Öğretim Görevlisi. (Görüşme Tarihi: 31.07.2021)
• KK-2: Ünsal Yayın, 1968 Doğumlu, Lise Mezunu, Esnaf. (Görüşme Tarihi: 31.07.2021)
• KK-3: Şerife Güneş, 1955 Doğumlu, İlkokul Mezunu, Esnaf. (Görüşme Tarihi: 07.08.2021)
• KK-4: İbrahim Candan, 1950 Doğumlu, Ortaokul Mezunu, Emekli. (Görüşme Tarihi: 07.08.2021)
• KK-5: Ali Rıza Yıldırım, 1955 Doğumlu, İlkokul Mezunu, Esnaf. (Görüşme Tarihi: 08.08.2021)
• KK-6: Fotini Kalanas, 1965 Doğumlu, Lisans Mezunu, Esnaf. (Görüşme Tarihi: 08.08.2021)
• KK-7: Fatma Tuna, 1962 Doğumlu, İlkokul Mezunu, Esnaf. (Görüşme Tarihi: 08.08.2021)
• KK-8: Hatice Gül, 1974 Doğumlu, İlkokul Mezunu, Esnaf. (Görüşme Tarihi: 14.08.2021)
• KK-9: Sedattin Gül, 1975 Doğumlu, İlkokul Mezunu, Esnaf. (Görüşme Tarihi: 14.08.2021)
• KK-10: Ayşe Tüzel, 1962 Doğumlu, İlkokul Mezunu, Esnaf. (Görüşme Tarihi: 15.08.2021)
• KK-11: Halide Göztepe, 1954 Doğumlu, Lise Mezunu, Esnaf. (Görüşme Tarihi: 15.08.2021)
• KK-12: Veli Göztepe, 1948 Doğumlu, Lisans Mezunu, Esnaf (Görüşme Tarihi: 15.08.2021)
• URL-1: https://www.haberturk.com/canakkale-haberleri/72524263-gokceadaya-gelen-turist-sayisinda-yuzde-20-artis-oldu (Erişim Tarihi: 11.08.2021)
• URL-2: https://www.bozcaadahaber.net/cemil-hocanin-bozcaadasi-bozcaada-nin-ressam-cemil-onay-i/6721/ (Erişim Tarihi: 11.08.2021)
• URL-3: https://www.haberturk.com/canakkale-haberleri/89017267-bozcaada-tatilci-akinina-ugradi (Erişim Tarihi: 11.08.2021)
• URL-4: https://www.bozcaadahaber.net/bozcaada-da-bagbozumu-turlari-basladi/8773/ (Erişim Tarihi: 11.08.2021)
• URL-5: https://www.meb.gov.tr/belirli-gun-ve-haftalar-cizelgesi/duyuru/11814 (Erişim Tarihi: 11.02.2023)