Korku sinemasında uylaşımları aşmak: Kapan (Get Out-Jordan Peele-2017) filminde türsel karakterler ve ötekinin temsili

Yıl 2023, Sayı: 34, 692 - 713, 22.06.2023

Nuray Hilal Tuğan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1316215

Öz

Ticari ve popular sinemayı tanımlamak için kullanılan temel kategorilerden biri olan tür sinemasında ötekinin temsili daima tartışmalı olmuştur. Temel olarak kişinin kendisinden farklı olana gönderme yapan öteki kavramı farklı etnik gruplardan, cinsel kimliklere azınlık gruplardan farklı kültürlere kadar çok geniş bir yelpazede farklılığı tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu çalışmada tür sinemasının en uzun soluklu temel kategorilerinden biri olan korku sinemasında öteki kavramının nasıl kurulduğu Jordan Peele’in 2017 yapımı Kapan (Get Out) filmi üzerinden çözümlenmiştir. Korku türünün tarihine bakıldığında bu anlatıların ana karakterlerinin, öteki olarak kurulan hayaletler, vampirler, canavarlar, katiller gibi antagonistlerin eylemlerine karşı koyan protagonistler olduğu görülmekte, bu protagonistlerin ise çoğunlukla beyaz karakterlerden seçildiği anlaşılmaktadır. Popüler sinema söz konusu olduğunda özellikle siyahi karakterlerin temsilinin oldukça sorunlu olduğu uzun zamandır bilinmektedir. Bu açıdan yaklaşıldığında filmin korku sinemasının tarihsel süreçte seyirci, endüstri ve filmler arasındaki ilişkiden doğan uylaşımlarını revize etmesi bakımından yenilikçi bir korku filmi olduğu görülmüştür. Yenilikçi korku filmlerinde türün farklı örneklerinde öteki olarak konumlandırılan şeytan, hayalet, vampir ya da yaratık gibi karakterlerin halihazırdaki sistemin aşırı normal yanlarının abartılması olarak sunulduğu, bu yolla da öteki kavramını sorunsallaştırıldığı görülmektedir. Kapan (Get Out-2017) filmi siyahi bir karakterin anlatıyı sürdüren protagonist olarak sunulması, siyahi karakterin anlatının sonunda hayatta kalabilmesi, beyaz karakterlerin ise antagonist olarak anlatıda yer alması anlamında türün basmakalıp yargılara dayanan uylaşımlarını kırarak, siyahi temsili ve özellikle tematik uylaşımlar açısından yenilikçi bir bakış açısı ortaya koymaktadır. Çalışmada film türsel eleştiri yöntemi ile çözümlenmiş ve filmin türün tematik kodlarını yeniden yorumlayarak korku türüne özgün bir yaklaşım ortaya koyduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Korku Sineması, Tür Sineması, Stereotipler, Yenilikçi Korku Filmleri, Tür uylaşımları

Kaynakça

• Abisel, N. (1999). Popüler sinema ve türler. Alan Yayıncılık.
• Abisel, N. vd. (2005). Çok tuhaf çok tanıdık: Vesikalı Yârim Üzerine. Metis Yayınları.
• Abreu, R. (2022). Genre conventions the building blocks of genre storytelling https://www.studiobinder.com/blog/genre-conventions definition/#:~:text=What%20are%20genre%20conventions%3F,the%20genre%20that%20they%20are adresinden 6 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Assamull, R. (2022). Black horror on-screen: the evolution of race within horror films https://mancunion.com/2022/10/30/black-horror-on-screen-the-evolution-of-race-within-horror-films/ adresinden 5 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Barsam, R., Monahan, D. (2019). Looking at the movies: an introduction to film (6th. Edition). W. W. Norton & Company, Inc.
• Barthes, R. (2005). Anlatıların yapısal çözümlemesine giriş. Göstergebilimsel serüven (Gözden geçirilmiş 4. Baskı). (M. Rifat ve S. Rifat, Çev.) YKY.
• Bilgin, N. (2007). Kimlik inşası. Aşina Kitaplar.
• Burton. G. (1995). Görünenden fazlası: medya analizlerine giriş. (N. Dinç, Çev.). Alan Yayıncılık.
• Cherry, B. (2014). Korku. (M. Zorlukol, Çev.). Kolektif Kitap (Orijinal eserin basım tarihi 2009).
• Ebiri, B.(2017). Critic’s notebook: Why ‘Get Out’ and ‘Moonlight’ are breakthroughs in black filmmaking. Hollywood Reporter. https://www.hollywoodreporter.com/news/why-get-moonlight-are-breakthroughs-black-filmmaking-critics-notebook-984129 adresinden 5 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Edgar-Hunt, R., Marland J., Richards, J. (2012). Senaryo yazımı. (S. Aytaç, Çev.). Literatür Yayınları.
• Fiske, J. (1992). The cultural economy of Fandom. The adoring audience: Fan culture and popular media içinde. Lisa A. Lewis (Ed.). Routledge.
• Gadsden, G. (2015). The Othered black male: images of masculinity in African American lesbian erotic fiction. Masculinities A Journal of Identity and Culture, 2015(3), 35-54. http://www.masculinitiesjournal.org (Erişim Tarihi:20.09.2018).
• Grant, B. K. (2007). Film genre: from iconography to ideology. Wallflower.
• Güçhan, G. (1999). Tür sineması, görüntü ve ideoloji. Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Gündeş, S. (2003). Film olgusu: kuram ve uygulayım yaklaşımları. İnkilap Yayınevi.
• Hayward. S. (2012). Sinemanın temel kavramları. (U. Kutay, M. Çavuş, Çev.). Es Yayınları.
• Kabadayı, L. (2014). Film eleştirisi: Kuramsal çerçeve ve sinemamızdan örnek çözümlemeler (2. Baskı). Ayrıntı Yayınları.
• Keegan, R. (2017, 30 Ekim). Jordan Peele on the “post-racial lie” that inspired Get Out. https://www.vanityfair.com/hollywood/2017/10/jordan-peele-get-out-screening adresinden 5 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Kellner, D. (2011). Cultural studies, multiculturalism, and media culture. https://us.corwin.com/sites/default/files/upm-binaries/9375_016783Ch1.pdf, (Erişim Tarihi: 5.04.2023).
• Lambe, S. (2020) How 'Antebellum,' 'Lovecraft Country' and more horror stories are centering black experiences https://www.etonline.com/how-antebellum-lovecraft-country-and-more-horror-stories-are-centering-black-experiences-153705 adresinden 6 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Mutlu, E. (1998). İletişim Sözlüğü. Ankara, Bilim ve Sanat Yayınları.
• Oluk, A. (2008). Klasik anlatı sineması. Hayalet Kitap
• Oskay, Ü. (1994). Çağdaş Fantazya Popüler Kültür Açısından Bilim-Kurgu ve Korku Sineması. (2.Baskı). Der Yayınları.
• Özden, Z. (1998). Film eleştirisi. İmge Kitabevi.
• Patton, E. A. (2019) Get Out and the legacy of sundown suburbs in post-racial America, New Review of Film and Television Studies, 17:3, 349-363, DOI: 10.1080/17400309.2019.1622889
• Ryan, M. ve Kellner, D. (1997), Politik kamera. (E. Özsayar, Çev.). Ayrıntı Yayınları (Orijinal eserin yayın tarihi 1990).
• Rotten Tomatoes (t.y..) Get Out. https://www.rottentomatoes.com/m/get_out adresinde 1 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Rotten Tomatoes (t.y.). Get Out Reviews. https://www.rottentomatoes.com/m/get_out/reviews?intcmp=rt-scorecard_tomatometer-reviews adresinden 2 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Schatz, T. (1981). Hollywood genres, Temple University Press, Philadelphia .
• Sezen, D. (2016). Dijital Sonrası Hayran Kültürünün Dönüşümü Üzerine. Dijital: kavramlar, olanaklar, deneyimler içinde. N. Timisi (Der). (s.s.161-187), İstanbul: Kalkedon.
• Sikov, E. (201o). Film studies: An introduction. Columbia University Press.
• Sözen, E. (1999). Demirden plastiğe kimliklerimiz. Birey Yayınları.
• Tan, E. (2020, 10 Haziran). HBO Max, Siyah Karakterlerin Temsil Şekli Nedeniyle Eleştirilen Gone with the Wind’i İçerik Kütüphanesinden Çıkardı. https://filmloverss.com/hbo-max-siyah-karakterlerin-temsil-sekli-nedeniyle-elestirilen-gone-with-the-wind-i-koleksiyonundan-cikardi/ adresinden 5 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Tuğan, N. H. (2020). Süper kahraman filmleri ve transmedya hikâye anlatıcılığı: Avengers (Yenilmezler) serisi örneği. E. Karataş ( Ed). İletişim Bilimi Araştırmaları I içinde (s. 533-586). Hiperyayın.
• Usumi, E. (2019). Get Out hakkında mutlaka bilinmesi gereken 15 detay. https://filmloverss.com/get-out-hakkinda-mutlaka-bilinmesi-gereken-15-detay/ adresinden 5 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Vanity Fair (2017, 1 Aralık). Jordan Peele Breaks Down "Get Out" Fan Theories from Reddit Vanity Fair. https://www.youtube.com/watch?v=hBvcngHRTFg.
• Williams, M.T. (2011). Colorblind ideology ıs a form of racism. https://www.psychologytoday.com/us/blog/culturally-speaking/201112/colorblind-ideology-is-form-racism adresinden 7 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Wood, R. (1997a). Amerikan Korku Filmine Devrimsel Açıdan Bir Bakış (Çev. N. Yeğinobalı). 25. Kare, 19, 70-76.
• Wood, R. (1997b). Amerikan Korku Filmine Devrimsel Açıdan Bir Bakış II (Çev. N. Yeğinobalı). 25. Kare, 20, 71-77.
• Yaren, Ö. 2016. Sinemada anlatı kuramı. Sinema kuramları 2 beyazperdeyi aydınlatan kuramcılar içinde. Su Yayınevi.