Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde görsellerle beden dili

Yıl 2023, Sayı: 34, 158 - 167, 22.06.2023

Vildan Öncül Seyfullah Öztürk

https://doi.org/10.29000/rumelide.1316241

Öz

Son yıllarda Türkçenin yabancı dil olarak öğretimine yönelik çalışmalar artmış ve daha işlevsel bir öğretimin nasıl yapılacağı konusu ele alınmaya başlanmıştır. Bu amaçla da daha etkili öğretim yolları aranmaktadır. Dil öğretiminde uygulanan dört temel beceri olan anlama, dinleme, yazma ve konuşma becerileri üzerinden yapılan öğretimi zaman zaman dil bilgisi, dikte çalışmaları desteklemekte; drama, oyun gibi çalışmalar öğretimi daha eğlenceli hale getirerek yaşatarak öğretme amacı taşımaktadır. Beden dili de öğretimi destekleyici çalışmalardan biri olarak düşünülmektedir. Beden dili sözsüz bir dildir. Pek çok ifade sözcük kullanılmadan sadece el ve yüz hareketleriyle anlatılabilir. Bu hareketler sözcük gerektirmese de her dilde aynı anlama gelmeyebilir. Bazı el, yüz ve baş hareketleri farklı dillerde Türkçe anlamıyla aynı olmadığı gibi tamamen zıt anlama da gelebilir. Bu anlam karışıklığını gidermek ve öğretimi desteklemek için, fotoğraf ve video gibi görseller üzerinden beden dili öğretimi yapıldığında eğlenceli ve etkili bir öğretim olacağı düşünülmektedir. Çalışmanın gereği olarak farklı yöntemler bir arada kullanılmıştır. Çalışmanın farklı aşamalarında rastgele örnekleme, odak grup görüşme ve nicel analiz yöntemlerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Türkçe Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezinde Türkçe öğrenen ve farklı ülkelerden gelen rastgele seçilmiş 20 öğrenci oluşturmuştur. Öğrencilere Türkiye’de en çok rastlayabilecekleri 20 beden hareketi gösterilmiş; hazırlanmış metinlerden hareketin anlamını seçmeleri ve kendi cümleleriyle bu hareketleri yorumlamaları istenmiştir. Ardından uygulanan anketle görseldeki hareketlerin öğrencilerin kendi ülkelerindeki el ve yüz hareketleriyle benzer olup olmadığı tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda el ve yüz hareketleri kullanıldığında söylenen ifadenin daha kolay anlaşıldığı ve bu hareketlerin öğretilmesiyle farklı anlamlara gelen ifadelerin önüne geçilmesinin sağlandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türkçe öğretimi, yabancı dil öğretimi, beden dili, sözsüz dil, görseller

Kaynakça

• Aktaş, T. (2005). Yabancı dil öğretiminde iletişimsel yeti. Journal of Language andLinguistic Studies,1(1), 89-99.
• Antes, A. T. (1996). Kinesics: Thevalue of gesture in languageand in thelanguageclassroom. Foreign Language Annals, 29 (3), 439-448.
• Avrupa Dilleri İçin Ortak Başvuru Metni, öğrenme, öğretme, değerlendirme (2006). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Avrupa Konseyi (2020). CommonEuropeanframework of referenceforlanguages: learning, teaching, assessment – companionvolume.Strasbourg: Council of Europe Publishin.
• Baltaş, Z. ve Baltaş, A. (2017). Bedenin dili: iletişim becerilerinizin anahtarı, sessiz diliniz. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Benzer, A. (2015). Türkçe öğretiminde beden dili kullanımının öğrenme ve tutum üzerindeki rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 30 (1), 33-47.
• Berk, F. M. (2014). Yabancı dil öğretim yöntemlerinde sözsüz iletişim ve beden dili. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 12(1-2), 575-0.
• Bloom, L. & Lahey, M. (1978). Language developmentandlanguagedisorders. New York: WileyandSons.
• Deregözü, A. ve Kuyumcu, N. (2015). Yabancı dil öğretiminde beden dili kullanımının önemi. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (Journal of SocialSciences), 54, 97-104.
• Erciyas, M. B. (2019). Odak Dergisinin iletişim öğretmeni Müge Buket Erciyas ile 06.10.2019 tarihli “Beden Dili” röportajı. https://odakdergisi2.com/roportaj-beden-dili/ Erişim tarihi: 19.04. 2023. Saat: 14.15.
• Evkaralı, B. (2002). Beden Dili. https://dokumen.tips/documents/baki-evkarali-beden-dili.html?page=1 Erişim tarihi: 10.04. 2023. Saat: 22.05
• Göçmenler, H. (2014). Beden dilinin yabancılara Türkçe öğretimi açısından önemi. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi, (1) , 63-74.
• Gün, M. ve Yurtcu, A. (2022).Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültürün sessiz bir göstergesi: beden dili. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 7(2), 943-968.
• İzgören, A. Ş. (2017). Dikkat vücudunuz konuşuyor: Türkiye’de beden dili, iş yaşamı ve renkler. Ankara: Elma Yayınevi.
• Kocasavaş, Y. (2007). Etkili iletişimin sözsüz adımı olan beden dili ve Türkçe eğitimindeki rolü. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (i), 47-55.
• O’Neill, D. K. (2007). “Thelanguageuseinventoryforyoungchildren: aparentreportmeasure of pragmaticlanguagedevelopmentfor 18 to 47 monthsoldchildren”. Journal of Speech Language andHearingReserch,50, 214-228.
• Özçalışkan, Ş. ve Hodges, L. E. (2016). “Jestlerin çocukların dilsel ve bilişsel gelişimindeki rolü”. Ç. Aydın vd. (ed.). Aklın çocuk hali, zihin gelişimi araştırmaları. (s. 83-105). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Piaget, J. (1999). Çocukta zihinsel gelişim. Hüsen Portakal (çev.), İstanbul: Cem Yayınevi.
• Vendryes, J. V. (2001). Dil ve düşünce. Berke Vardar (çev.), İstanbul: Multilingual.
• Yazar, O. Z. (2014). “Beden dili”. M. Sayılı (ed.). Tarımsal yayım ve danışmanlık, Cilt 1: kişisel gelişim. (s.15-38). Tokat: Eramat Basım ve Yayıncılık Ltd. Şti.
• Zhu, A. (2006). Theimportance of using body language in englishteaching. US-ChinaForeing Language, 4(1), 79-81.