İlahi vahyin karakteristiği bağlamında Kur’ân’ın muheymin ve musaddik oluşu

Yıl 2023, Sayı: 34, 1030 - 1048, 22.06.2023

Ali Binol

https://doi.org/10.29000/rumelide.1316242

Öz

Allah Teâlâ, evreni yaratmış ve evrenin bir parçası olan dünyamızda yaşamı var etmiştir. Yeryüzünün son konuğu insanoğludur. Bütün yeryüzü nimetleri insanoğlunun emrine verilmiştir. Diğer yandan o, dünyayı imar etmekle görevlendirilmiştir. Bu arada insan, doğuştan getirdiği potansiyel yönelimlerle baş başa bırakılmamış, yaratılış amacı ve sorumlulukları noktasında ilahi vahiyle bilgilendirilmiştir. Vahyi bilgi, yeryüzünde güven içinde yaşama ve ahiret hayatını kazanabilmenin yollarını öğretmektedir. Bu anlamda Allah, insanoğlunun bilinç sahibi olduğu ilk andan itibaren seçtiği özel kişiler/nebiler vasıtasıyla ona hitap etmiştir. Kur’an, vahye mazhar olan peygamberleri ve onların kavimlerinden bahsederken önceden gönderilmiş kitaplar ve sahifeler karşısında kendisinin “muheymin” ve “musaddik” olduğunu haber verir. Kur’an öncesi gönderilen kitaplar, Tevrat, Zebur ve İncil’den ibaret olmadığı gibi peygamberlerin getirdiği din de Yahudilik ve Hıristiyanlıkla sınırlı değildir. Gönderilen kitapların ve ilkeleri belirlenen dinlerin isimleri farklı olsa da öz itibariyle hepsi aynı temel esaslara vurgu yapmaktadır. Son ilahi kitap Kur’an, söz konusu ilkeleri en özlü ve en edebi biçimde bünyesinde toplamıştır. O, bir taraftan önceki kitaplarda bulunan hakikatleri tasdik ederken diğer yandan meydana gelen kimi sapmalara müdahale etmiştir. Zira önceki toplumlar içinde, ilahi vahye sadakat gösterenler olduğu gibi hakikati gizleyenler, tahrif edenler ya da toptan ret yolunu seçenler de olmuştur. Günümüzde de Kur’an’ın önceki kitaplardan aşırma bilgiler içerdiği iddia edilmekte, diğer taraftan onun ilahi olup olmadığı yönünde şüphe uyandırıcı birtakım yaklaşımlar sergilenmektedir. Bu çalışmada “musaddik” ve “muheymin” kavramları merkeze alınarak Kur’an’ın diğer kutsal kitaplar karşısındaki konumu incelenecektir. Karşılaştırmalı tahlil yöntemi izlenecek olan çalışmada, ilahi dinlerdeki sapmaların hangi noktalarda cereyan ettiği örneklerle ortaya konacaktır. Kur’an’ın ortaya koyduğu ilkeler ışığında uzun soluklu bir süreç olan ve insanlığın gelişmesine uygun olarak yenilenen vahiy olgusunun dinler bazında düşmanlık ve çatışma aracı olmaması gerektiği konusu açıklığa kavuşturulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Vahiy, Kutsal Kitaplar, Musaddik, Muheymin, Şâhit

Kaynakça

• Âlûsî, (1415). Rûhu’l-Meânî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Ateş, S. (1988). Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
• Bagavî, H. b. Mes’ud. (2006). Me’âlimü’t-Tenzîl. Riyad: Dâru Taybe.
• Besalel, Y. (2002). Yahudilik Ansiklopedisi. İstanbul: Gözlem Gazetecilik.
• Bilgi, İ. Hilmi. (2021). Kur’an-ı Kerîm’de ve Kitab-ı Mukaddes’te Kurtuluş Yolu. Ankara: İlâhiyât Yayınları.
• Cebeci, Lütfullah. (2006). “İslâm’ın Tevrat ve İncil’e Bakışı”. Köprü, ss. 45-61.
• Cevherî, İ. b. H. (1956). es-Sıhah Tâcu’l-Luga. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-melâyîn.
• Cürcânî, S. Ş. (1985). Kitâbu’t-Ta’rîfât. Beyrut: Mektebetu Lubnan.
• Çağrıcı, Mustafa. (2009). “Sıdk”, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Çalışkan, M. (2022). “Kur’ân Perspektifinde İman, İbadet ve Ahlâk İlişkisi”. JASS, 15/93, ss. 221-232.
• Çığ, M. İ. (2021). Kur’an, İncil ve Tevrat’ın Sumer’deki Kökeni. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Demir, Şehmus. (2001). “İnsanları ve Cinleri Ancak Bana İbadet Etsinler Diye Yarattım” Ayetinin Anlam ve Yorumu Üzerine, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 16, ss. 351-361.
• Harman Ö. F. (2010). “Süleyman”, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• https://www.Hıristiyanlik.org/tanrinin-pismanligi (Erişim: 20:04.2023)
• İbn Fâris. (1986). Mu’cemu Mekâyisi’l-Luga. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle.
• İbn Hişâm, (1936). es-Sîretu’n-Nebeviyye. Kahire: Muṣṭafa el-Bâbî el-Halebî.
• İbn Kesîr, İ. b. Ömer. (1999). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Sâmî b. Muhammed Selâme. Riyad: Dâru Taybe.
• İbn Mâce, M. b. Yezid. (ty.). Sünen, thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî, Beyrut: Dâru İhyâi Kütübi’l-Arabî.
• İbn Manzûr, (1990). Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dârul-Me’ârif.
• İbn Teymiyye, (1999). el-Cevâbu’s-Sahîh Limen Beddele Dîne’l-Mesîh. es-Suudiyye: Daru’l-Âsıme.
• İncil, (2005). İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları.
• İsfehânî, R. (1999). Tefsîru’r-Râgıb el-İsfehânî, thk. Muhammed Abdülaziz Besyûnî. Tanta: Câmiatu Tanta Kulliyyetu’l-Âdâb.
• Karaman, H., Çağrıcı, M., Gümüş, S., Dönmez, İ. K. (2017). Kur’an Yolu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kitabı Mukaddes, (1995). İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi Ohan Matbaacılık.
• Kurt, A. İ. (2009). İki Kral- İki Hikâye: Kral Saul ve Kral Davut, Milel ve Nihal, 6 (1), 261-287.
• Mahallî, C. ve Suyûtî, C. (1979). Tefsîru’l-Celâleyn. Kahire: Dâru’l-Hadîs.
• Mâverdî, (2012). en-Nuket ve’l-Uyûn. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Mevdûdî, Ebu’l-Alâ. (2004). Tarih Boyunca Tevhid Mucadelesi ve Hz. Peygamber’in Hayatı, (Çev. Ahmet Asrar). İstanbul: Pınar Yay.
• Mustafavî, H. (2009). et-Tahkîk fî Kelimâti’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Paçacı, Mehmet. (1991). Kur’an-ı Kerim Işığında Vahiy Geleneğine - Kitab-ı Mukaddes Bağlamında - Bir Bakış. İslâmî Araştırmalar, V(3) ss. 175-193.
• Râzî, Fahruddîn. (1981). Mefâtîhul-Gayb. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Reşid Rıza, (1947). Tefsiru’l-Menâr. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife.
• es-Sekkâ, A. Hicâzî. (1978). Mine’l-Furûk beyne’t-Tevrâti’s-Samiriyye Ve’l-İbraniyye fi’l-Elfâzi ve’l-Me‘ânî. Beyrut: Dâru’l-Ensâr.
• Şevkânî, M. b. Ali. (1414h.). Fethu’l-Kadîr. Beyrut: Dâru İbn Kesîr,
• Taberî, İbn Cerir. (2000). Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle.
• Topaloğlu, B. (2012). “Tövbe”, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Uğur, H. (2011). Tevrat’ın Kur’an’a Arzı. Bursa: Emin Yayınları.
• Uğur, H. (2008) Kur’an’ın Tasdik Ettiği Tevrat’taki Konular. Konya: Selçuk Üniversitesi S.B.E. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Uludağ, S. (2010). “Takva”, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Vâhidî, (1415). el-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitabi’l-Azîz, thk. Safvan Adnan Dâvudî. Beyrut: Dâru’l-Kalem.
• Yazır, E. M. H. (1979). Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Neşriyat.
• Yitik, A. İ. (2007). “Oruç”, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Yenice, M. (2023). Klasik ve Çağdaş Dönemlerde Anlam Bileşenleri, Ankara: İlâhiyât.
• Zemahşerî, C. (1998). el-Keşşâf an Hakâiki’t-tenzîl. Riyâd: Mektebetu’l-Ubeykân.