Tarihi olaylar sürecinde Türkçe ve Rusçanın Sırpça üzerindeki etkileri

Yıl 2023, Sayı: 34, 1268 - 1282, 22.06.2023

Özge Barut

https://doi.org/10.29000/rumelide.1316395

Cited By: 1

Öz

Tarihsel süreçler incelendiğinde Ruslar, Sırplar ve Türkler birbirleri ile yakın ilişkiler içinde olmuşlardır. Elbette bu durum dil açısından da birçok etkileşime sebep olmuştur. Bu çalışmada üç farklı ülkenin ve kültürün tarihsel süreçlerden etkileşimi ve bunun dile yansımaları incelenmiştir. O dönemde bölgeye hakim olan milletlerin dillerinden birçok kelime geçmiş ve benzer birçok kelimenin aynı anlamda ya da farklı anlamlarda günümüzde de hala kullanıldığı görülmektedir. Rusça, Sırpça ve Türkçeyi aynı araştırmada incelememin en önemli sebebi Sırpçanın kiril alfabesinde yazılması hem de latin harflerin kullanılmasıyla Türkçeye benzeyen eklerin yeni kelimeler türetmesi üç farklı dilin arasındaki dilbilgisi özelliklerin tarihi olayların etkisiyle de nasıl iç içe geçtiğini dikkatlere sunmak açısından iyi bir örnek olacağı kanaatindeyim. Tarihsel süreçler sınırları ve toplumları etkilediği kadar konuşulan diller üzerinde de etkili olmuştur. Diller arasındaki etkileşimde tarihsel olayların ülkeleri birbirine yaklaştırması ya da birbirinden uzaklaştırması, uzun süre birlikte yaşamaları gibi durumları kavrayabilmemiz açısından tarihi geçmişi bilmek o ülke dillerinin gelişimini ortaya koymada önemli rol oynamıştır. Bu sebeple Sırplarla uzun zaman birlikte yaşayan Osmanlı dönemine değinmek ve Sırpların Ruslarla olan yakınlığı ve sonrasında üç farklı ülke arasındaki dil açısından benzerlikleri ortaya koyarak araştırmaya daha somut bir bakış açısı kazandırmak hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, Rusça, Sırpça, tarih, dil

Kaynakça

• Afyoncu Erhan (2006), “Osmanlı İdaresinde Sırbistan”, Balkanlar El Kitabı Tarih, C. I, Ankara: Karam Yayınları, 350-396
• Aslantaş, Selim (2007), Osmanlı’da Sırp İsyanları, 27 Kitap Yayınevi, İstanbul.
• Aydukoviç J. (2004) Kontaktoloşki reçnik adaptatsiye rusizama i osam slovenskih yezika. – Beograd: Foto Futura: – 771
• Aydukoviç j. (1997) Rusizmi i srpskohrvatskimreçnitsima. Printsipi adaptatsiye. Reçnik. – Beograd: Foto Futura. Beograd: Foto Futura: 331
• Borkovskiy V.İ. (2006): Kuznetsov P. S. İstoriçeskaya grammatika russkogo yazıka. – Moskva: KomKniga: – 23
• Doğan Aksan, (2009) Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, TDK Yay., Ankara
• Ergin, Muharrem (1997), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul
• Günay Karaağaç (2008), Türkçe Verintiler Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara, s.XLV
• Halil İnalcık (1996), “Stefan Duşan’dan Osmanlı İmparatorluğuna XV. Asırda Rumeli’de Hıristiyan Sipahiler ve Menşeleri”, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi Üzerinde Arşiv Çalışmaları, İncelemeler, Eren yay.,İstanbul, 70
• Hayek A. (1966), “Sırbistan”, İ.A., C. X, İstanbul: M.E.B., 556-566
• Karasu, A. (2017). 18. Yy.’da Macaristan’da İstinsah Edilen Sırpça Dini Eserdeki Türkçe Sözcükler Üzerine Bir Değerlendirme. TURAN-SAM, 9(36), 615-624. DOI: http://dx.doi.org/10.15189/1308-8041
• Özkan, Ayşe (2011): Miloş’tan Milan’a Sırp Bağımsızlığı, 3, İstanbul, IQ Kültür,Sanat Yayıncılık
• Öztuna Yılmaz (2005). Devletler ve Hanedanlar, Avrupa Devletleri, Cilt:4İlavelei, 3. Baskı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 45-47, Ankara
• Pars, Melahat (2004), Makedon ve Sırp Romanlarında Türkler ve Türk İzleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara
• E. A. Zemskoy (2000) Russkiy yazık kontsa XX stoletiya (1985–1995). – Moskva: Yazıki russkoy kul'turı. – 142–143
• Şanskiy N.M. (1959) Oçerki po russkomu slovoobrazovaniyu i leksikologii. - Moskva: Uçpedgiz – 183
• Valgina N. S. (2002). Rozental' D. E., Fomina M. İ. Sovremennıy russkiy yazık. – Moskva: Logos –528 – URL: http://www.hi-edu.ru/e-books/xbook107/01 (data obraşeniya: 09.05.2021
• Apresyan Yu. D. (1987). Novıy obyasnitel'nıy slovar' sinonimov russkogo yazıka: Prospekt. – Moskva: Russkiye slovar
• Bogolyuba Stankoviça (1998), Russko-Serpskiy Slovar': 2-oe izdaniye: Russkiy yazık, Moskva; Matitsa SRPCKA, Novi Sad
• Efremova T.F. (1997), Kostomarov V.G. Slovar' grammatiçeskih trudnostey russkogo yazıka, Moskva
• Kuznetsova A.İ., Efremova T.F. (1986). Slovar' morfem russkogo yazıka. Moskva
• Lekant P.A. (1991) Kratkiy spravoçnik po sovremennomu russkomu yazıku, Moskva
• Morkovkin V. V. (1997). Slovar' strukturnıh slov russkogo yazıka. Prospekt. –Moskva: Russkiye slovari
• Rozental' D.E., Telenkova M.A. (1999). Slovarnıy trudnostey russkogo yazıka. Moskva
• Russko-Serbskii slovar (1998) pod redektsiyey Bogolyuba Stankoviça 2-e izdanie, Matitsa SRPSKA – Novi Cad, Russkii yazık - Moskva.
• Škaljić, Abdullah (1973). Turcizmi u srpskohrvatskom – hrvatskosrpskom jeziku. Sarajevo: Svjetlost
• Stepanov Yu. S.(2001):Slovari russkoy kul'turı. Moskva: Akademiçeskiy proekt
• Tihonov A.N. (2003) Slovoobrazovatel'nıy slovar' russkogo yazıka, Moskva
• Zaliznyak A.A. (1977) Grammatiçeskiy slovar' russkogo yazıka Slovoizmeneniye, Moskva
• Zolotova G. H. (1998) Sintaksiçeskiy slovar, Moskva