Karma metinlerin ortaokul öğrencilerinin okuma tutumları ve okur öz algılarına etkisi

Yıl 2023, Sayı: 34, 525 - 542, 22.06.2023

Mustafa Kaya Mehmet Nuri Kardaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1317078

Öz

Bu araştırmanın temel amacı karma biçimli metinlerin ortaokul öğrencilerinin okuma tutumuna ve okur öz algısına etkisini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden gerçek deneysel desen çeşitlerinden ön test-son test kontrol gruplu seçkisiz desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 eğitim-öğretim yılında bir ortaokulda öğrenim görmekte olan 42 öğrenci oluşturmaktadır. Deneysel çalışmanın yapıldığı gruptaki öğrenciler, amaçlı örneklem yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesine göre seçilmiştir. Veri toplama aracı olarak 25 maddeden oluşan, Özbay ve Uğur (2009) tarafından geliştirilen okuma tutum ölçeği ile Keskin ve Atmaca (2014) tarafından geliştirilen, 41 maddeden meydana gelen okur öz algısı ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde deney grubu ile kontrol grubu öğrencilerinin testleri arasında bir farklılık meydana gelip gelmediğini tespit etmek için istatistik paket programı “SPSS-PASW Statistcs” kullanılmıştır. Grupların kendi içinde farklılıklarını tespit etmek için bağımlı gruplar t testi, gruplar arasındaki farklılığı belirlemek için ise bağımsız gruplar t testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda karma metinlerin ortaokul öğrencilerinin okuma tutumu ve okur öz algısı üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, karma metin, okuma tutumu, okur öz algısı

Kaynakça

• Adunyarittigun, D. (1997). Effects of the parent volunteer program upon students' self perception as a reader. (No. ERIC-ED404617): University of Maryland College Park.
• Akbayır, S. (2003). Cümle ve metin bilgisi. Deniz Kültür Yayınları.
• Akkaya, N. ve Özdemir, S. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi (İzmir-Buca Örneği). Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 75-96.
• Aksan, D. (2006). Şiir dili ve Türk şiir dili. Engin Yayınevi.
• Alpoğuz, D. U. (2014). Algılanan ana-baba tutumlarının ilköğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarına ve Türkçe dersi akademik başarılarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Anderson, C. (2016). The impact of video self-modeling on oral reading fluency and reader self-perception. (Unpublished master thesis), California State University, Monterey Bay.
• Asraf, R. M. ve Abdullah, H. (2016). Elementary schoolers’ attitudes toward reading in English: How boys feel relative to girls. English Language Teaching, 9(6), 134-140.
• Aydın, E. (2020). Okuma eğitiminde dikkat. M. Kaya ve M. N. Kardaş(Ed.). Okuma eğitimi içinde (s. 79- 100), Pegem Akademi.
• Aydın, E. ve Kaya, M. (2022). Biyografi eserlerinin ortaokul öğrencilerinin öz güven duygusunun gelişimine etkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 11(2), 777-792.
• Başaran, M. ve Akyol, H. (2009). Okuduğunu anlama ve metne karşı geliştirilen tutum üzerinde metnin bilgi verici veya hikâye edici olmasının etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 11-23.
• Baştuğ, M. ve Çelik, T. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okur öz-algı düzeylerinin cinsiyet, sınıf, okuma ortamı ve sıklığı açısından incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 12(1), 903-918.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Çelik, T., Demirgüneş, S., Fidan, D. (2015). Okur dostu metin olma özelliği ile okuduğunu anlama başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Başkent Unıversıty Journal Of Educatıon, 2(1), 115-122.
• Dağlarca, F. H. (1997). Yurdana (Nene Hatun Görüntüsü). Tüm Zamanlar Yayıncılık.
• Dilbaz, G. H. (2019). Ortaokul öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının ve okur öz-algılarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Durmuş, G. (2017). Metinsel aşkınlık ilişkileri kuramına göre düzenlenen metin işleme süreçlerinin okuduğunu anlama becerisine ve okuma tutumuna etkisi. Turkish Studies, 12(6), 277-368.
• Gunner, A. S., Smith, J. A. & Smith, S. D. (1999). Improving comprehension and attitude toward reading using a balanced reading approach. ERIC Document Reproduction Service, No: ED 435095. Erişim adresi: https://eric.ed.gov/
• Gökdemir, A. (1985). “Nene Hatun”, Yeni Türk ansiklopedisi, C.VII. Ötüken Yayınları.
• Güçlüer, S. ve Baştuğ, M. (2022). İlkokulda derinlemesine okuma stratejisinin okuduğunu anlamaya etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 297-316.
• Günay, D. (2013). Metin bilgisi. Papatya Yayınları.
• Güngör, A. ve Ün Açıkgöz, K. (2006). İş birlikli öğrenme yönteminin okuduğunu anlama stratejilerinin kullanımı ve okumaya yönelik tutum üzerindeki etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 48(48), 481-502
• Henk, W. A., Marinak, B. A., & Melnick, S. A. (2012). Measuring the reader self perceptions of adolescents ın troducıng the RSPS2. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 56(4), 311-320.
• Hogsten, J. F. & Peregoy, P. A. (1999). An investigation of reading attitudes and selfperceptions of students reading on and below grade level. ERIC Document Reproduction Service, No: ED 448432. Erişim adresi: https://eric.ed.gov/
• Nene Hatun (2006). Nene Hatun ve Erzurum http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=29325 adresinden 21.11.2022 tarihinde erişilmiştir.
• İnnalı, H. Ö. (2014). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okur öz yeterliklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kanmaz, A. ve Saracaloğlu, A. S. (2012). Okuduğunu anlama stratejisi kullanımının, okumaya yönelik tutum ve kalıcılığa etkisi. E-Journal of New World Sciences Academy, 7(2), 764-776.
• Karabay, A. ve Kuşdemir Kayıran, B. (2010). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerileri ve okumaya ilişkin tutumları arasındaki ilişki. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 03(38), 110-117.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
• Kaya, M. (2012). İlköğretim II. kademe öğrencileri için Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın yapma destanlarındaki rol-modellerin eğitsel açıdan incelenmesi (Muş –Bulanık örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans ). Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Kilis.
• Kaya, M. (2020). Metin uzunluklarının öğrenci başarısına etkisi ve öğrencilerin metin uzunluklarıyla ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Turkish Studies, 15(1), 345-360.
• Kaya, M. (2021). Türkçe ders kitapları için karma metin önerisi ve metin örnekleri (271-291). (Editörler: İ. Erdem ve S. Erol). Türkçe Eğitiminde Yeni Yönelimler. Eğiten Kitap.
• Keçik İ. ve Uzun L. (2001). Türkçe sözlü ve yazılı anlatım. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kemiksiz, Ö. (2021). Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 973-992.
• Keskin H. K. ve Atmaca, T. (2014). Okur öz algısı ölçeği-2'nin Türkçeye uyarlanması. İlkogretim Online, 13(1), 306-318.
• Korkmaz, Z. (2004). Dede Korkut hikayelerinde dil-üslup bağlantısı. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten, 46(1998/1), 101-112.
• Kwon, H. & Linderholm, T. (2014). Effects of self-perception of reading skill on absolute accuracy of metacomprehension judgements. Current Psychology, 33(1), 73-88.
• Okur, B. (2017). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okuma motivasyonu ve okur öz algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Özbay, M. ve Uyar, Y. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri için okumaya yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Journal of New World Science Academy, 4(2), 632–651.
• Parker, A. and Paradis, E. (1986). Attitude development toward reading in grades one through six. The Journal of Educational Research, 79(5), 313- 315.
• Phillips, J. (2002). A study of the relationships among grade fours' reader self-perceptions, reading ability, parental self-efficacy, parental role construction, child development beliefs, and gender. (Unpublished Doctoral Dissertation). Memorial University of Newfoundland, Newfoundland.
• Radić-Bojanić, B., Topalov, J, P. (2016). Textbooks in the EFL classroom: Defining, assessing and analyzing. Faculty of Philosophy Kosovska Mitrovica, 46(3), 137- 153.
• Sallabaş, M. E. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 141–155.
• Smith, J. K., Smith, L. F., Gilmore, A. & Jameson, M. (2012). Students' self-perception of reading ability, enjoyment of reading and reading achievement. Learning and Individual Differences 22(2), 202-206.
• Sulak, E. S.; Kansızoğlu, H. B.; Kemiksiz, Ö. (2016). Hikâye edici metin yapısı öğretiminin 6. sınıf öğrencilerinin yazma kaygılarına etkisi. Journal of Turkish Studies, 11(9), 741- 756.
• Tuna, L. (2016). Okuma stratejilerinin 7. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı kazanmasına, okuma tutumuna ve okuduğunu anlama becerisine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe sözlük. TDK Yayınları
• Tezbaşaran, A. (1996). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Psikologlar Derneği Yayınları.
• Turgut, M. F. (1992). Eğitimde ölçme ve değerlendirme metodları. Soydan Matbaacılık.
• Uluçay, M. Ç. (1979). Tarih ansiklopedisi. Bateş Yayınları.
• Uysal-Dede, K. (2019). İlkokul öğrencilerinin sevdikleri karakterlerin yer aldığı metinlerin okuma motivasyonuna ve okumaya yönelik tutuma etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya. Ünal, M. (2012). 6. sınıf öğrencilerinin okuma tutumlarının okuduğunu anlamaya olan etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Wagner, J. D. (1994). Comparing reading attitudes and academic achievement of eight graders. ERIC Document Reproduction Service, No: ED 380 756. Erişim adresi: https://eric.ed.gov/
• Wangsgard, N. (2014). "Am I a good reader?" A friendly way to evaluate students perceptions' of themselves as a reader. Reading Improvement, 51(1), 4-10.
• Yaman, H. ve Dağtaş, A. (2013). Ekrandan okumanın okumaya yönelik tutuma etkisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4), 314-333.
• Yerdelen-Damar, S. Y. ve Aydın, S. (2015). Fen öğrenme yaklaşımlarının öğrenme ortamı algıları ve hedef yönelimleri ile ilişkisi. Eğitim ve Bilim, 40(179), 269-293.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.