İlkokulda iki dilli çocuklara Türkçe öğretimine ilişkin yapılmış çalışmaların incelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 35, 13 - 32, 21.08.2023

Cengiz Kesik Eda Halistoprak

https://doi.org/10.29000/rumelide.1342069

Öz

Bu çalışmanın amacı, ilkokulda iki dilli çocuklara Türkçe öğretimine ilişkin 2010-2023 yılları arasında yapılmış olan çalışmaların derinlemesine incelenmesidir. Araştırmanın amacı doğrultusunda bu çalışmada, araştırma bulgularının yeniden değerlendirilmesi, yorumlanması, benzer ve farklı yönlerinin ortaya koyulması süreçlerini kapsayan meta-sentez yöntemi kullanılmıştır. Verilerin toplanmasına 13 Mart 2023 tarihinde başlanmış, 10 Mayıs 2023’de veri toplama süreci tamamlanmıştır. Güncel verilerin de çalışmaya dahil edilmesi açısından son güne kadar veri toplama süreci devam etmiştir. Veri çözümlemesi için tümevarımsal içerik analizi yöntemi belirlenmiş, incelenen çalışmaların konu alanları, yöntemi, veri analizi, elde edilen sonuçlar ve elde edilen sonuçlara yönelik öneriler başlıkları altında özetlenmiştir. Araştırma sonucunda, ilkokulda iki dilli çocuklara Türkçe öğretimine ilişkin yapılan çalışmaların konu alanlarında iki dilli öğrencilere eğitim veren öğretmenlere yönelik; öğretmen yetiştirme sorunu, karşılaştıkları sorunlar, çözüm önerileri ve görüşleri yer alırken iki dilli öğrencilere yönelik ise karşılaştıkları güçlükler, başarı, beceri ve hazır bulunuşlukları yer almıştır. Çalışmalarda inanırlık ve tutarlılığın yüksek tutulması için veri üçlemesine önem verildiği, çalışma gruplarının ise ilkokul öğrencileri, sınıf öğretmenleri, ilkokul öğrencilerinin velileri, sınıf öğretmenleri, sınıf öğretmeni adayları ve dokümanın olduğu saptanmıştır. Elde edilen veriler literatür çerçevesinde tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İki Dilli, iki dillilik, ilkokul, Türkçe öğretimi, ilk okuma yazma öğretimi, meta-sentez

Kaynakça

• Aka, M. (2012). Türkiye’de diller ve etnik gruplar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 1(1), 293-297.
• Akıncı, M.A. (2017). İki dilli ve tek dilli 5 yaş grubu çocukların Türkçelerine ortak ve değişik paylaşımlı sözcüklerin erişimi. 8.Uluslararası Türk Dil Kurultayı.
• Aslan, A. (2018). Türkçenin yeterince etkin ve güzel konuşulmadığı yerlerde ilkokuma ve yazma öğretiminde öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar (Ağrı ili örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ağrı.
• Avcı, M. ve Kurudayıoğlu, M. (2022). Türkçede iki dililik çalışmaların bibliyometrik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(1), 252-265.
• Bloomfield, L. (1935). Dil. Londra: Allen & Unwin Ltd Publishers.
• Butler, Y. ve Hakuta, K. (2004). Bilingualism and second language acquisition. T. K. Bhatia ve W. C. Ritchie, (der.), The handbook of bilingualism içinde (114- 144). Oxford: Blackwell Publishing Ltd.
• Can, C. (2017). Türkçe öğretiminde ders günlüğü kullanımının öğrenci akademik başarıları ile yazma becerileri üzerine etkisi. [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Çolakoğlu, S. (2019). Anadili Türkçe olmayan ilkokul öğrencilerine ilkokuma yazma öğretiminde sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri [Yüksek Lisans Tezi]. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Dinçer, S. (2018). Bilimsel araştırmada içerik analizi: meta-analiz, meta-sentez ve betimsel içerik analizi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 176-190.
• Düzen, N. ve Memduhoğlu, H.B. (2023). İki dilli çocukların yaşadığı bölgelerde çalışan ilkokul öğretmenlerinin karşılaştıkları zorluklar ve buna dair çözüm önerileri. Yaşadıkça Eğitim, 37(1), 65-87.
• Emeç, H. (2011). Türkçenin yeterince etkin ve güzel konuşulmadığı yerlerde ilkokuma yazma öğretiminde öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar (Erzurum ili örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Gözüküçük, M. (2015). Anadili Türkçe olmayan ilkokul öğrencilerine ilkokuma yazma öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. [Doktora Tezi]. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Günaydın, Y. (2020). İki dillilik ile ilgili yayımlanan makalelerin incelenmesi (2010-2020). İnternational Journal of Language Academy, 8(5).
• Hamidi, N.B. (2015). Sınıf öğretmenlerinin ana dili farklı olan öğrencilere Türkçe öğretimi ile ilgili görüşlerinin incelenmesi (Diyarbakır ili örneği) [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Helot, C. (2008). Bilingual education in France: School policies versus home practices. C. Helot ve A.M. Mejia (Eds.), Forging multilingual spaces: Integrated perspectives on majority and minority bilingual education içinde (s.203-227). Bristol: St Nicholas House.
• Kan M.O. ve Hatay, F. (2017). İki dilli ilkokul öğrencilerinin dikte ve yazma becerisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 217-225.
• Kan M.O. ve Yeşiloğlu, F. (2017). İlkokuma yazma öğretiminde izlenen aşamalarda iki dilli çocukların yaşadıkları sorunlar ve bu sorunlara dair çözüm önerileri. Anadili Eğitimi Dergisi, 5(3), 519-533.
• Karadaş, R. (2017). Anadili Türkçe olmayan öğrencilerin bulunduğu sınıflarda okuma yazma öğretirken öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar ve bu sorunların giderilmesine yönelik çalışma önerileri. [Yüksek Lisans Tezi], Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Karaman, H. (2022). Anadili Türkçe olmayan öğrencilere ilkokuma ve yazma öğretiminin öğretmen, öğrenci, veli görüşlerine göre değerlendirilmesi. [Doktora Tezi], Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Kızıltaş, Y. (2019). Anadili farklı ilkokul öğrencilerinin akıcı okuma ve okuduğunu anlama becerilerinin incelenmesi [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kızıltaş, Y. ve Kozikoğlu, İ. (2020). İki dilli öğrencilerin okuduğunu anlamada yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri: Bir durum çalışması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1568-1584.
• Öztepe, D. (2019). Anadili farklı ilkokul öğrencilerine Türkçe ilkokuma ve yazma öğretiminde karşılaşılan güçlüklere ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Trabzon Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Trabzon.
• Pekgenç, Y. ve Yılmaz, F. (2021). Sınıf Öğretmenlerinin iki dilli sınıflarda yaşadığı eğitsel ve iletişimsel problemlere ilişkin görüşleri. Journal of Computer and Education Research, 9(7), 380-404.
• Sarıoğlu, B. (2021). Türkçenin yeterince etkin konuşulmadığı sınıflarda öğretmenlerin ilkokuma yazma öğretimi sürecinde karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri: Van/Çatak örneği. [Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Saydı, T. (2013). Avrupa birliği vizyonuyla ikidillilik, çokdillilik ve eğitimi. Journal of International Social Research, 6(28).
• Sebastian Galles, N. ve Costa, A. (2014). How does the bilingual experience sculpt the brain?. Nat Rev Neurosci. 15, 336-345.
• Soh, O.K., Azman, H. ve Ho, S.M. (2020). Examing co-avtivation through cross-linguistic ınfluence among bilinguals in spoken language processing; evidence from eye movements. 3L, Language, Linguistics, Literature, 26(4).
• Susar Kırmızı, F., Boztaş, H., Salgut, E., Çağ Adıgüzel, D. ve Koç, A. (2020). Ana dili Türkçe olmayan öğrencilerde okul öncesi eğitimin ilk okuma yazma sürecine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 105-129.
• Şen, Ü. (2016). İki dilli Türk çocuklarına Türkçe öğretiminde öğretmen yetiştirme sorunu ve üniversitelerdeki mevcut durumun değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4), 518-529.
• Topaloğlu, A. (1989). Dilbilgisi terimleri sözlüğü. İstanbul: Ötüken Yayıncılık
• Türk Dil Kurumu, (2022). Türk Dil Kurumu sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Vardar, B. (1988). Açıklamalı dilbilim sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayıncılık.
• Yağmur, K. (2007). İkidilli çocukların dil becerilerinin ölçümü ve eşik kuramı. Dil Dergisi, (135), 60-75.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık