Özgün baskıda tipo baski makinalarının kullanımı

Yıl 2023, Sayı: 35, 811 - 827, 21.08.2023

Alper Raif İpek

https://doi.org/10.29000/rumelide.1342243

Cited By: 1

Öz

Yazının gelişimiyle bilgi kaydedilebilir ve iletilebilir olmuştur. Uygun olan her malzeme yazmak için kullanılmıştır. Parşömen katlanabilen yapısıyla kitabın atası olmuştur. El yazmasının zahmetli, hünerli, maliyetli ve yavaş süreçli bir çözüm oluşu baskının doğmasında etkendir. Kâğıt üzerine ilk baskı örnekleri tahta kalıplar yoluyla Uzak Doğu’da gerçekleştirilmesine rağmen Almanya’da Johannes Gutenberg, hareketli hurufat ve baskı presini geliştirerek baskıda devrim yapmıştır. Kurşun alaşım harflerin tek tek ve yan yana dizilerek kalıp oluşturulduğu tipo baskı sisteminde baskı işi bittikten sonra kalıplar bozularak harfler kasalardaki yerlerine geri dağıtılmaktadır. Uzun süren baskı öncesi ve baskı sonrası süreçlerini hızlandırmak için birçok geliştirme yapılmasına rağmen tipo baskı masaüstü yayıncılıkta bilgisayar sistemlerinin kullanılmaya başlamasıyla yerini ofset ve sayısal baskıya terk etmiştir. Âtıl durumdaki eski tipo baskı makinaları ve donanımlarını günümüzde sanatçılar özgün baskıda, grafik tasarımcılar iş üretiminde ve okullar tipografi ve grafik eğitiminde kullanılmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden faydalanılan bu çalışmanın amacı tipo baskı makinası ile çalışan güncel birçok sanatçının özgün baskı alanındaki çıktılarını araştırarak geçmişten günümüze alan ile ilgili bir inceleme yapmaktır. Tarihsel süreç içerisinde tipo baskının dönüşümü ve tipo baskı makinası ile özgün baskı alanında üretim yapan birçok atölye incelenmiş, konuya dair literatür araştırması yapılarak sürecin karşılaştırılması ile bir değerlendirme ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tipografi, Özgün baskı, Tipo baskı, Grafik tasarım, Matbaa

Kaynakça

• Çelik, M.& Ünal, A. (1997). Dizgi Teknolojisi Temel Ders Kitabı. Ankara: MEB Devlet Kitapları.
• Erçin, K. (1961). Matbaa Teknisyenleri için Faydalı Bilgiler. Ankara: Mars Matbaası.
• Evliyagil, Ş. (1985). Basım Sanayii’nin Temel Kavramları. Ankara: Ajans-Türk Bilim Yayınları Serisi No:3.
• Glocker, W. (2007). Drucktechnik. Ein Begleitbuch zur Ausstellung im Deutschen Museum. Münih: Almanya.
• Grabowski, S.E. & Fick, B. (2012). Baskıresim: Kapsamlı Materyaller ve Teknikler Rehberi. Printmaking: Complete Guide to Materials and Processes. (Çev: S. A. Eskier & A. Z. Tunç). İzmir: Karakalem Kitabevi Yayınları. ISBN:9786054146086
• İpek, A.R. (2023). Masaüstü yayıncılıkta baskı öncesi ve baskı sonrası. S. Südor (Editör), Masaüstü Yayıncılık içinde (s. 19-40). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları. ISBN:978-605-136-632-6
• Meggs, P. B. (2012). Meggs’ History of Graphic Design 5th Edition. ABD: Wiley
• Özcoşkun, A. & Mert, H. (1990). M.E.B Devlet Kitapları - Tipo Baskı Teknolojisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Pektaş, D. (1992). Çağdaş Grafik Tasarımın Gelişimi. Yapı Kredi Yayınları: İSTANBUL. ISBN 975-363-030-1
• Sabev, O. (2006). İbrahim Müteferrika ya da İlk Osmanlı Matbaa Serüveni. İstanbul: Yeditepe Yayınevi. ISBN 9756480424
• Sarıkavak, N.K. (1997). Tipografinin Temelleri. ANKARA: Doruk Yayınları. ISBN 9755531815
• Sarıkavak, N.K. (2005). Sayısal Tipografi :1 Basımcılık ve Yayıncılıkta Aygıt, Donanım ve Yazılım Teknolojisinin Gelişimi. ANKARA: Başkent Üniversitesi Yayınları. ISBN 9758571044
• Sarıkavak, N.K. (2009). Çağdaş Tipografinin Temelleri. ANKARA: Seçkin Yayınları. ISBN 9753477724
• Britannica (2006). Johannes Gutenberg-German printer. https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg (Erişim: 19.05.2023).
• British Library. (2013). Printed copy of the Diamond Sutra. https://www.bl.uk/collection- items/diamond-sutra (Erişim: 19.05.2023).
• Brewer, J. (2017). Hacking Heidelberg: how Erik Spiekermann came to reinvent the printing process. https://www.itsnicethat.com/features/erik-spiekermann-reinvents-letterpress-printing-p98a-graphic-design-210817 (Erişim: 19.05.2023).
• Dunlap, D. (2014). 1978 | ‘Farewell, Etaoin Shrdlu’ https://archive.nytimes.com/www.nytimes.com/times-insider/2014/11/13/1978-farewell-etaoin-shrdlu/ (Erişim: 19.05.2023).
• Hatch Show Print. (2023.). About Hatch Show Print. https://www.hatchshowprint.com/about (Erişim: 19.05.2023).
• Howard Iron Works. (2022). The Collection http://www.howardironworks.org/collection/pp-platen-intro.html (Erişim: 19.05.2023).
• İmoga. (t.y.). Baskı Resim Nedir? https://www.imoga.org/tr/what-are-we-doing/what-is-print-picture (Erişim: 19.05.2023).
• Koenig Bauer. (2023). History. https://www.koenig-bauer.com/en/holding/history/ (Erişim: 19.05.2023).
• Kupferschmid, I. (t.y.). Erişim: The Story of Nebiolo. https://typenetwork.com/articles/the-story-of-nebiolo (Erişim: 19.05.2023).
• Kvmgm. (2023). Özel Müzeler. https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-135633/ozel-muzeler.html (Erişim: 19.05.2023).
• LaLinterna. (2023). Nosotros. https://lalinternacali.com/nosotros-2/ (Erişim: 19.05.2023).
• Merriam-webster (t.y.). Printmaking. https://www.merriam-webster.com/dictionary/printmaking (Erişim: 19.05.2023).
• Müze. (2023). Müzeler Tüm Türkiye. https://muze.gov.tr/muzeler (Erişim: 19.05.2023).
• Narewska, E. (2015). The End of Hot Metal Printing. https://www.theguardian.com/gnmeducationcentre/2015/mar/03/end-of-hot-metal-printing-gnm-archive-teaching-resource (Erişim: 19.05.2023).
• P98A. (2023). About P98a. https://www.p98a.com/about (Erişim: 19.05.2023).
• Spiekermann. (2023). P98a. https://spiekermann.com/en/p98a/ (Erişim: 19.05.2023).
• Tipoteca. (2023). Tipoteca: http://www.tipoteca.it/en/ (Erişim: 19.05.2023).
• Görsel 1. https://www.freepik.com/free-photo/close-up-metallic-typesetting-letters_27506230.htm#from_view=detail_serie (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 2. https://www.freepik.com/free-photo/top-view-typesetting-parts_30588730.htm#from_view=detail_serie (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 3. Erçin, K. (1961). Matbaa Teknisyenleri için Faydalı Bilgiler. Ankara: Mars Matbaası
• Görsel 4. Yazar koleksiyonu
• Görsel 5. Yazar koleksiyonu
• Görsel 6. http://www.feket.com.tr/kopyasi-film-lamineting-machine?lightbox=dataItem-jhw2atit__item-j9wkqyib (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 7. https://www.instagram.com/p/CjnRw5TP82R/ (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 8. https://www.instagram.com/p/Cq2OiWMI8Gw/ (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 9. Yazar koleksiyonu
• Görsel 10. Yazar koleksiyonu
• Görsel 11. Konrad Rainer. https://digital.deutsches-museum.de/de/digital-catalogue/collection-object/78461/#2 (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 12. http://www.howardironworks.org/collection/ (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 13. Kuş Makina Kataloğu (t.y.)
• Görsel 14. https://de.wikipedia.org/wiki/Heidelberger_Druckmaschinen#/media/
• Datei:Heidelberg-zweifarben-zylinder.jpg (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 15. https://www.cntraveler.com/shops/nashville/hatch-show-print (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 16. https://shop.hatchshowprint.com/collections/posters-prints/products/triple-johnny-cash (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 17. https://lalinternacali.com/nosotros-2/ (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 18. https://www.instagram.com/p/CrcHXhXtEMu/ (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 19. Fotoğraf: Posselt, N. https://www.itsnicethat.com/features/erik-spiekermann-reinvents-letterpress-printing-p98a-graphic-design-210817 (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 20. https://www.p98a.com/about (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 21. https://mizdruk.bigcartel.com/ (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 22. https://mizdruk.bigcartel.com/product/one-off-typo-poster-1-067 (Erişim: 19.05.2023)
• Görsel 23. https://mizdruk.bigcartel.com/product/serial-letterpress-print (Erişim: 19.05.2023)