Futbolda holiganizm ve şiddet bağlamında sahaya atılan yabancı maddelerin göstergebilimsel yöntemle analizi

Yıl 2023, Sayı: 35, 288 - 303, 21.08.2023

Uğur Öztürk Abdulselami Sarıgül , Ahmet Karabulut

https://doi.org/10.29000/rumelide.1346210

Öz

Çağımızın yoğun ilgi gören spor dallarından biri olan futbol, öteki spor branşlarına göre tutku ve heyecan düzeyinin daha çok hissedildiği bir alan olarak öne çıkmaktadır. Yediden yetmişe toplumun bütün kesimlerine hitap edebilen bu sporun doğasında yer alan rekabet ve kazanma hissi, futbola gönül vermiş insanlarda fanatizm ve holiganlık gibi farklı ve aşırı duyguların ortaya çıkmasına da kapı aralamıştır. Taraftarlık kavramı ile tanımlanması mümkün olan bu duygular, bazı kesimlerce şiddete varan olaylara yol açması bakımından futbol sahalarında istenmedik görüntülerin yer almasına sebep olmuştur. Holiganizm olarak tanımlanan bu olaylar futbol sahalarında farklı biçimlerde kendini gösterebilmektedir. Bu çalışmanın amacı, futbolda holiganizm ve şiddet bağlamında sahaya atılan yabancı maddelerin göstergebilim yöntemiyle analiz edilmesidir. Bu amaç doğrultusunda, yıllar içerisinde futbol maçlarında sahaya atılan yabancı maddeler tespit edilerek bu maddelerin göstergesel anlamları irdelenmeye çalışılmıştır. Çalışma çerçevesinde Roland Barthes’in göstergebilim yöntemi esas alınarak belirtilen yabancı maddelerin göstergeleri analiz edilmiştir. Çalışmada, göstergebilimin yanında sosyolojik bir yaklaşım esas alınarak futbol sahalarındaki holiganizmin kurumsallaşması konusu da Bandura’nın Sosyal Öğrenme Kuramı ile açıklanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgularda, sahaya atılan yabancı maddeler göstergebilimsel yöntemle analiz edilmiş, bu maddelerin holiganizm ve şiddet içeren anlamlar taşıdıklarına yönelik kanıtlara ulaşılmıştır. Elde edilen bulguların yorumlanmasıyla sahaya atılan yabancı maddelerin holiganizm ve şiddet açısından anlam taşıdıkları ve birer gösterge oluşturdukları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Holiganizm, şiddet, sosyal öğrenme, göstergebilimsel yöntem

Kaynakça

• Akcan, F. (2020). Maç psikolojisi çok farklı: futbol sahalarında görülen futbolcu ve taraftar şiddeti üzerine bir analiz. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi-Büsbid, 5(2). 139-153 https://doi.org/10.33689/spormetre.626887
• Aslan, Ş. & Geyik, B. (2018). Futbol ve basketbol taraftarlarının sporda şiddet ve istenmeyen davranışlara bakışlarının incelenmesi. Eurasian Research İn Sport Science, 3(1),1-14. https://doi.org/10.22396/Erıss.2018.31
• Bağış, R. C. (2021) Futbol taraftarı saldırganlığı ve sosyal öğrenme. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 184-193.
• Bahar, A. (2020). Türk futbol tribünlerinin doğal liderleri: kitleleri harekete geçiren tribün liderlerinin özellikleri üzerine bir inceleme. Istanbul University Journal Of Communication Sciences, (59), 19-54. https://doi.org/10.26650/Connectıst2020-0645
• Barthes, R. (2021). Göstergebilimsel serüven (M. Rifat, & S. Rifat, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Bekcan, U. (2022). Neoliberalizm, futbolun dönüşümü ve şampiyonlar ligi neoliberalism, transformation of football and champions league. TAM Akademi Dergisi, 1(1), 1-15. https://doi.org/10.58239/ tamde.2022.01.002.x
• Çağlayan, H. S., Çetin, M. Ç. & Şirin, E. F. (2003) Futbol seyircisinin sosyo-ekonomik-kültürel yapısının şiddet eğilimindeki rolü (Konyaspor örneği). Beden eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 15-26. https://10.15314/TJSE.201428104
• Çağlayan, H. T. (2014). Trafik ve trafik işaretlerinin tarihsel evrimi. İstanbul, Arel Üniversitesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Çırak, M. F. (2020). Dijital çağda dönüşen futbol ve futbol aktörleri. İstanbul, Medipol Üniversitesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Çimen, Z. & İlhan, E. (2011). Spor alanlarında şiddet ve spor medyasının etkileri: spor yazarlarının algıları. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(3), 224-234.
• Çiltaş, E. (2019). Fanatizmin ve nefretin bir yansıması olarak futbol fan sayfaları. Erzurum, Atatürk Üniversitesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Cüceloğlu, D. (2021). İnsan ve davranışı. Remzi Kitap Evi.
• Duman, D. D. &, Ünür, E. (2021). Farklılıkların çatışması bağlamında sporda ayrımcılığın göstergebilimsel analizi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 109-126.
• Gönül, T. (2023). Sosyal öğrenme kuramı perspektifinden ortaöğretim öğrencilerinin şiddet algılarının incelenmesi (Konya örneği). Konya, Karatay Üniversitesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Gümüşgül, O. (2016). Futbol seyircilerinde saldırganlık, şiddet ve holiganizme yönelik davranışların önlenmesinde serbest zaman etkinliklerine katılım etkisinin incelenmesi. Kütahya, Dumlupınar Üniversitesi, Yayımlanmamış doktora tezi.
• Günar, B. B., & Cerrahoğlu, N. (2018). Türk futbolunda taşlar yerinden oynuyor: elektronik bilet uygulaması. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 46-58. https://hdl.handle.net/20.500.12428/3554
• Halil, M. & Şanlı, S. (2015). Sporda şiddet ve medya etkisi: bir maçın analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 231-247. https://doi.org/10.17755/esosder.54183 https://www.Aa.Com.Tr/Tr/Pg/Foto-Galeri/Carsi-Vani-Unutmadi
• https://www.Mevzuat.Gov.Tr/Mevzuatmetin/1.5.6222.Pdf
• https://www.ntv.com.tr/galeri/spor/sahaya-yabanci-maddeler,M5EcOFV84UWiw4NUUZ_Fzg
• https://www.Turkiyegazetesi.Com.Tr/Fotogaleri/Besiktas-Antalyaspor-Macinda-Gozyaslari-Sel-Oldu-Bu-Oyuncak-Sana-Arkadasim-Etkinliginde-Tarihi-Anlar-Yasandi-33206
• İlhan, E. (2014). Sporda şiddet'in ulaştığı nokta; 17 Eylül 1967 Kayserispor-Sivasspor karşılaşması. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2014(3), 188-196. https://doi.org/10.18493/kmusekad.43968
• Kızılkaya, G. (2020). Passolig elektronik bilet uygulamasının Türkiye profesyonel futbol ligi üzerine etkilerinin incelenmesi. Yozgat, Bozok Üniversitesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Kurtiç, N. (2006). Futbol seyircisini saldırganlığa iten psiko-sosyal nedenler (Sakarya il örneği). Sakarya, Sakarya Üniversitesi, Yayımlanmamış doktora tezi.
• Kuru, E. & Var, L. (2009). Futbol seyircilerinin spor alanlarındaki saldırganlık davranışları hakkında betimsel bir çalışma (Kırşehir İli Örneği). Journal Of Kirsehir Education Faculty, 10(2). 141-153.
• Metin, G. A., Zengin, O., & Erkoç, B. (2022). Çocuklarda sosyal öğrenme sürecinin sosyal hizmet perspektifinden incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22(54), 43-62.
• Mumcu, H. & Karakullukçu, Ö. (2019). Passolig maçı futbol izleyicisi üzerine etkileri. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2 (2), 46-57.
• Öcalan, M. (2005). Futbolun toplum üzerine etkisi. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 3(3), 172-177.
• Pulur, A., Kaynak, İ. & Orhan, S. (2004). Polislerin spor müsabakalarındaki saldırgan seyirciye müdahalede kendi taraftarlığının etkisinin araştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 241-260.
• Sav, B. (2003). Anlam değişmeleri üzerine artzamanlı bir inceleme. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1).147-166.
• Sezgin, C. (2021). 2021’e başlarken Avrupa’da ve Türkiye’de futbol ekonomisi. https://Www2.Deloitte.Com/Content/Dam/Deloitte/Tr/Documents/Technology-Media-Telecommunications/2021e-Baslarken-Avrupada-Ve-Turkiyede-Futbol-Ekonomisi.Pdf
• Soygüden, A. (2016). Profesyonel futbol kulüplerinin gelir kaynaklarının incelenmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(4), 21-35.
• Talimciler, A. (2008). Futbol değil iş: endüstriyel futbol. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 26(2), 89-114.
• Tatlıoğlu, S. (2021). Öğrenmeye sosyal-bilişsel bir bakış: Albert Bandura. Sosyoloji Notları, 5 (1), 15-30. e-ISSN: 2618-5903.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ulus, S. (2013). Bir derbi cinayetinin ardından: futbolda şiddetin Türk basınında temsili üzerine. Global Media Journal: Turkish Edition, 4(7). 187-213.
• Üstünel, R. & Alkurt, Z. (2015). Futbolda şiddet ve düzensizliğin önlenmesi için 6222 sayılı yasanın getirdiği yeni bir uygulama: elektronik bilet ve yaşanan sorunlar. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 21(1). 141-175. ISSN (Online): 2148-4945
• Yıldırım, M. (2017). Futbol seyircilerinin saldırganlık davranışlarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Journal Of International Social Research, 10(50).1046-1057. Http://10.17719/jisr.2017.1733
• Yıldız, Z. (2015). Sosyal bilişsel öğrenme kuramı ve din öğretimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (33), 147-161.
• Yöney, G. P. (2012) Kitlelerin afyonu futbolun Latin Amerika edebiyatındaki yankıları. Ankara, Ankara Üniversitesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Yücel, A. S., Atalay, A. & Gürkan, A. (2015). Sporda şiddet ve saldırganlığı etkileyen unsurlar. Uluslararası Hakemlı̇ Psı̇kı̇yatrı̇ ve Psı̇kolojı̇ Araştırmaları Dergı̇sı̇,2 (2), 68-90 http://hdl.handle.net/11508/8206
• Zelyurt, M. K. (2019). Futbol taraftarlığı, özdeşleşme ve kimlik: taraftarlıktan fanatizme... Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 85-105. https://doi.org/10.33468/Sbsebd.81