Mustafa Lütfi el-Menfelûtî’nin el-Ikab isimli kısa öyküsünün tahlili

Yıl 2023, Sayı: 35, 1171 - 1183, 21.08.2023

Ali Tülü

https://doi.org/10.29000/rumelide.1346615

Öz

Mustafa Lütfi el-Menfelûtî, modern dönem Arap edebiyatı nesrinin en önemli yazarlarından biridir. Yazı üslubunda klasik dönem usullerini gözeten ve kendine özgü üslubuyla modern tarzda yazan Menfelûtî, okurlarıyla sadece sanata ve estetiğe bağlı bir iletişim kurmamış, aynı zamanda toplum meseleleri üzerinden de onlara düşüncelerini aktarmıştır. Menfalûtî’nin özgün ve tercüme hikayelerinin yer aldığı el-Abarât isimli eserindeki el-Ikab hikâyesi, üslubunu ve toplumsal meselelerin bir kısmına bakışını anlatması bakımından önemli bir hikâyedir. Menfalûtî, bu hikâyede farklı işkencelere maruz kalan ve haksız yere idam cezasına çarptırılan; yaşlıları, gençleri ve kadınları temsil eden kahramanların acıklı hikayesi üzerinden dönemin adalet, din ve yönetim anlayışlarını eleştirmiştir. Menfalûtî, romantizmin etkili olduğu bu hikayesini Cibrân Halîl Cibrân’ın el-Ervâḥu’l-mütemerride adlı hikâye kitabındaki Surâhu’l-kubûr isimli hikayesinden esinlenerek yazmıştır. Bu makalede önce yazarın hayatı ve edebi tesiri hakkında kısaca bilgi verilmiş, daha sonra el-Ikab hikâyesi, şekil ve muhteva bakımından incelenmiştir. Çalışmada muhteva bakımından inceleme iki hikâye karşılaştırılarak yapılmış ve bu karşılaştırmada iki yazarın içinde yetiştiği dini ve kültürel atmosferden nasıl etkilendiklerine ve yaşadıkları toplumsal şartların düşünce dünyalarına etkisine dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Edebiyatı, Mustafa Lutfî el-Menfelûtî, el-Ikab, el-Abarât, Cibrân Halîl Cibrân

Kaynakça

• Abdurrâzık, Mustafa. (2015). Muhammed Abduh. Kahire: el-Heyetü’l-mısriyye’l-âmme li’l-kitab.
• Hafacî, Ebû Muhammed Abdullah b. Muhammed b. Saîd. (1932). Sirru’l-Fesâha. Tah. Ali Fûde. Kahire: Maktebetü’l-hancı.
• Abdülfettâh, Muhammed. (ts.). Eşherü meşâhîri üdebâʾi’ş-şarḳ. 2 Cilt. Kahire: el-Mektebetü’l-Mısriyye.
• Aclan, Abbas. (1977). el-Menfeluti ve Eseruhu fi Edeb’il Hadis; Fikran ve Usluben. İskenderiye: Dar Loran.
• Akkad, Abbas Mahmud. (1936). Sa‘d Zağlûl: Sireten ve tehiyyeten. Kahire: Matbaatü hicâzî.
• Arslan, Adnan. (2019). Mustafa Lutfi el-Menfalûtî’de ‘Koyu Karamsarlık. ilted: ilahiyat tetkikleri 51/1, 353-367.
• Bozpınar, Ş. Tufan. (2006). NAKÎBÜLEŞRAF, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları. 32/322-324.
• Câhiz, Ebû Osmân Amr b. Bahr. (2018). el-Beyân ve’t-tebyîn. Sayda: el-Mektebetü’l-asriyye.
• Cibrân, Halil Cibrân. (2017). el-Ervâḥu’l-mütemerride. York: Müesseti Hindâvî..
• Cibril, Muhammed. (1990) Kıra'atun fi'I-Mukevvinati's-Sekafiyye li Necib Mahfuz, Alemu'I-Kitab/25, 59-72.
• Dayf, Şevki. (ts.). el-Edebü’l-ʿArabiyyü’l-muʿâsır. Kahire: Daru’l-mearif. 10. Basım,
• Desûkî, Ömer. (2007). Neş’etu’n-Nesri’l-Hadîs ve Tatavvuruhu. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî.
• Durmuş, İsmail. (2004). MENFELÛTÎ, Mustafa Lutfî, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları. 29/134-136.
• Ebu’l-Envar, Muhammed. (1981). Mustafa Lutfî Menfelûtî: Hayatuhu ve Edebuhu: 1. Asyut: Mektebetü’ş-şebâb.
• Ebu’l-Envar, Muhammed. (1982). Mustafa Lutfî Menfelûtî: Hayatuhu ve Edebuhu: 2. Asyut: Mektebetü’ş-şebâb. Fahûrî, Hannan. (1987). Târihu’l-edebi’l-arabî. Beyrut: Menşûratu’l-mektebetü’l-bolisiyye.
• Görgün, Hilal. (2008) SA‘D ZAĞLÛL, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/378-379. İstanbul: TDV Yayınları.
• Ğâlî, Şükri. (1991). el-Musakkafûn ve’s-sulta fi Mısr. Kahire: Daru ahbâri’l-yevm.
• Heykel Ahmet. (1972) Edîbun mine’l-Ezher, el-Hilal, 1972/1. 45-51.
• İşler, Emrullah. (2001) Modern Arap Edebiyatında Bir Öncü: Mustafa Lütfi el-Menfalûtî, Nüsha: Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, I/3, 71-88.
• Kazvîni, Ebü’l-Meâlî Celâlüddîn el-Hatîb Muhammed b. Abdirrahmân b. Ömer b. Ahmed. (2010) Telhîsü’l-Miftâh. Nşr. Musa Alak. İstanbul.
• Maluf, Louis. (ts.). el-Muncid fi’l-A‘lam. Tahran: Müesssetü İntişarati’l-İlm. 22. Basım.
• Muammer, ‘Îd. (1992). el-Menfalûtî: Râidu’n-nesri’l-hadis 1876-1924, Mecelletü nehci’l-İslam. 13/49, 172-176.
• Özervarlı, M. Sait. (2020). MUHAMMED ABDUH, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/480-485. İstanbul: TDV Yayınları.
• Rıza, Muhammed Reşid. (2006). Tarihu’l-üstaz el-imam eş-şeyh Muhammed Abduh. 3 cilt. Kahire: el-Heyetü’l-mısriyye’l-âmme li’l-kitab.
• Salih, Süleyman. (1990). eş-Şeyh Ali Yusuf ve Ceridetü’l-müeyyed. Kahire: el-Heyetü’l-mısriyye’l-âmme li’l-kitab.
• es-Sehhar, Sa'id Cevdet. (ts.). Musavveru a'lâmi'l-fikri'l-Arabi. 3 Cilt. Kahire: Mektebetu Mısır.
• Şakir, Mahmud Muhammed. (1996). Namat sa‘b ve namat muhîf. Kahire: Matbaatü’l-medeni. 1. Baskı.
• Tülü, Ali. Mahmud Muhammed Şakir Ve Câhiliye Şiiri Hakkındaki Düşünceleri. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış doktora tezi, 2016.
• Zekeriya, Nefuse Said. (1964). Tarihu’d-Da’veti ile’l-Ammiyyeti ve Asarihe fi Mısır, İskenderiye: Dâru neşri’s-sekafeti bi’l-İskenderiye.
• ez-Zeyyat, Ahmed Hasan. (ts.). Tarihu’l-edebi’l-arabi. Kahire: Daru nahdati Mısır. Teymur, Mahmud. (1970). İtticâhâtü’l-edebi’l-arabî fi’sinîne’l-mieti’l-ehîreti. Mansura: Mektebetü’l-âdâb.