Yahya Kemal’in tenkide dair görüşleri

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 470 - 485, 23.10.2023

Kazım Çandır

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379182

Öz

Yahya Kemal Beyatlı (1884-1958), Türk şiirinin en önemli isimlerinden biri olmakla birlikte aynı zamanda Türk edebiyatının gelişimini doğrudan etkileyen önemli bir figürdür. Onun edebiyatımıza kazandırdığı Kendi Gök Kubbemiz (1961) ve Eski Şiirin Rüzgârıyla (1962) adlı şiir kitapları, vefatından sonra İstanbul Fetih Cemiyeti’nce yayımlanmış ve üzerine çok şeyler söylenmiştir. Yahya Kemal’in Aziz İstanbul (1964), Eğil Dağlar (1966), Siyasi ve Edebî Portreler (1968), Edebiyata Dair (1971), Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebî Hâtıralarım (1973) gibi içerisinde tenkide ait yazılarının da bulunduğu nesir türünde oldukça hacimli eserleri de vardır. Bu yazılar ise daha çok şairin, sanat, edebiyat, edebî türler, edebî şahsiyetler ve edebî eserler hakkındaki görüşlerinden oluşmaktadır. Yahya Kemal’in eleştirel yönünü açığa çıkaran bu tür yazılarında onun, sanata ve özellikle de şiire ne kadar önem verdiği hususu dikkati çeker. Yazarın bu türdeki yazılarını bir tenkitçi olarak değil bir sanatkâr olarak kaleme aldığı görülür. Bu metnin kaleme alınmasındaki amaç da şairin, nesirlerinde yazmış olduğu tenkit türüne girecek olan yazılarını, edebî yönden değerlendirerek bir sonuca ulaşmaktır. Böylece şairin kendi devrindeki Türk ve dünya edebiyatlarına duyarsız kalmadığı, bunlarla ilgili görüşlerinin olduğu açıkça görülecektir. Eserlerinde “mektepten memlekete” düşüncesini bir düstur haline getiren Yahya Kemal’in, nasıl millî kalarak medenileştiği hususu da bahsi geçen edebî yazılarındaki görüşlerinin açığa çıkarılmasıyla anlaşılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tenkit, edebî türler, edebî şahsiyetler, Fransız edebiyatı, Edebiyata Dair

Kaynakça

• Alpaslan, A. (1988), Şeyh Gâlib, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Ayda, A. (1978), Yahya Kemal’in Fikir ve Şiir Dünyası, Ankara, Hisar Yayınları.
• Banarlı, N. S. (1959), Yahya Kemal Yaşarken, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yahya Kemal Enstitüsü Neşriyatı.
• Beyatlı, Y. K. (1964), Aziz İstanbul, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Beyatlı, Y. K. (1969), Eğil Dağlar, (İstiklal Harbi Yazıları), İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Beyatlı, Y. K. (1977), Mektuplar-Makaleler, İstanbul: Baha Matbaası.
• Beyatlı, Y. K. (1986), Siyasî ve Edebî Portreler, (3. Baskı), İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Beyatlı, Y. K. (1990), Edebiyata Dair, (3. Baskı), İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Çağlar, B. K. (1957), “73’üncü Yılında Yahya Kemal, ‘Biraz da Edebiyat’”, 20’nci Asır, 12 Aralık, (11) 278, 22.
• Doğumunun Yüzüncü Yılında Yahya Kemal Beyatlı (1984), İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Doğumunun Yüzüncü Yılında Yahya Kemal Beyatlı (1994), Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ercilasun, B. (1984), “Yahya Kemal’de Edebî Tenkit”, Doğumunun 100. Yılında Yahya Kemal Beyatlı, İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Heredia, J.M., Les Trophées, ttps://fr.wikisource.org/wiki/Page:Heredia_-_Les_Trophées_1893.djvu/76 (Erişim tarihi: 02.10.2023).
• Kolcu, A. İ. (2002), Albatros’un Gölgesi, Baudelaire’in Türk Şiirine Tesiri Üzerine Bir İnceleme, Ankara, Akçağ Yayınları.
• Köprülü, F. (1966), Edebiyat Araştırmaları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Meriç, C. (1974), Bu Ülke, İstanbul, Ötüken Yayınevi.
• Özbalcı, M. (1996), Yahya Kemal’in Duygu ve Düşünce Dünyası, (2. Baskı), Ankara, Akçağ Yayınları.
• T. Nahid, Ş. Süleyman (1990), Kösem Sultan, (Haz. İ. Enginün), Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (1995), Yahya Kemal, (3. Baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tarhan, A. H. (1982), Bütün Şiirleri 3, Hep yahut Hiç, (Haz. İ. Enginün), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Toker, Ş. (1982), “Edebiyatımızda Nev-Yunânîlik Akımı”, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi I, İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
• Uysal, S. S. (1959), Yahya Kemal’le Sohbetler, İstanbul: Kitap Yayınları.
• Ünver, S. (1980), Yahya Kemal’in Dünyası, İstanbul: Tercüman Tarih ve Kültür Yayınları.
• Yılmaz, A., Çandır, K. (2005), Tahsin Nâhid’in Piyesleri, Ankara, Ürün Yayınları.
• Yücebaş, H. (1979), Bütün Cephesiyle Yahya Kemal, Hayatı-Hatıraları-Şiirleri, (5. Baskı), İstanbul: Yelken Matbaası.