Veri gazeteciliği konusunda yapılmış tezlerin meta-sentez analizi: Bir derleme ve değerlendirme çalışması

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 790 - 804, 23.10.2023

Mevlüde Batur

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379222

Öz

Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle birlikte dünya dijital ve çok yönlü bir sisteme kavuşmuştur. Bu sistemde popüler hale gelen kavramlardan biri de veri gazeteciliğidir. İnternet mecrasının ön plana çıkmasıyla verinin önemli hale gelmesi veri gazeteciliği kavramının oluşumuna zemin hazırlamıştır. Geleneksel habercilik anlayışından farklı olarak veri gazeteciliği temelde veri üzerinden haber üretebilmeyi ifade etmektedir. Veri gazeteciliği kavramı özellikle bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ile daha da önemli hale gelmiştir. Sonsuz ve ücretsiz bir platform olarak internet mecrası bireyi çok sayıda veri ile karşı karşıya bırakmaktadır. Günümüzde de dijitalleşmenin her alanda artmasıyla birlikte veri gazeteciliği açısından da internet vazgeçilmez bir araçtır. Veri gazeteciliği üzerine gerçekleştirilen bu çalışmada tezlerin meta sentez yöntemi ile analizi amaçlanmıştır. Bu çerçevede “Türkiye’de veri gazeteciliği ile ilgili yapılan tezlerde nasıl bir eğilim vardır?” araştırmanın temel sorusunu oluşturmaktadır. Nitel bir araştırma deseni benimseyen bu çalışmada literatür taranmış ve meta sentez yöntemi kullanılmıştır. Ölçüt örneklem türü ile “Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanında” tez başlığında açık bir şekilde “veri gazeteciliği” kavramının yer aldığı 14 lisansüstü tez çalışması belirli kıstaslar konularak araştırmaya dâhil edilmiştir ve bu tezler yine bu ölçütler doğrultusunda sınıflandırılmıştır. Kullanılan meta sentez yöntemiyle değerlendirilmesi yapılan çalışma, veri gazeteciliği ile ilgili çalışmaların sayısının az olduğunu ve bu alanla ilgili daha fazla yapılması gerektiğini ortaya koymuştur. Günümüzdeki habercilik anlayışında veri gazeteciliğinin önemi düşünüldüğünde bu alana yönelik çalışmaların çeşitlilik göstermesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Veri Gazeteciliği, meta-sentez, nitel araştırma

Kaynakça

• Appelgren, E. & Nygren, G. (2014). Data journalism in Sweden. Digital Journalism, 2(3), 394-405.
• Aslan, A. , Bayrakçı, S. & Küçükvardar, M. (2016). Bilişim çağında geleneksel gazeteciliğin dönüşümü: Veri gazeteciliği. Marmara İletişim Dergisi, 26, 55-70.
• Balcı, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
• Batsell, J. (2015). Data is news data-driven projects and newsbased games should be presented as journalism, not frilly add-ons. J. Geary (Ed.), Nieman (s.48-53) içinde. Nieman Reports Online Book. https://niemanreports.org/wp-content/uploads/2015/04/NiemanReports-Winter2015.pdf
• Baydili, İ. (2021a). Veri gazeteciliği: Pandemi dönemi uygulama örnekleri. 8. Uluslararası İletişim Günleri Dijital Çağda Kriz İletişimi Sempozyumu, İstanbul/Türkiye, 250-269.
• Baydili, İ. (2021b). Covid-19 sürecinin sosyal medyaya yansıması (Bir meta-sentez çalışması). Erciyes İletişim Dergisi, 8(2), 551-573.
• Bradshaw, P. (2012). What is data journalism?. Gray J., Bounegru L.ve Chambers L. (Eds.), The data journalism handbook (s. 1-22) içinde. O’Reilly Media.
• Dağ, P. (2015). Gazeteciliğin geleceği: Veri gazeteciliği (ekitap). Erişim adresi: http://www.academia.edu/16286677/GAZETEC%C4%B0L%C4%B0%C4%9E%C4% B0N_GELECE%C4%9E%C4%B0_VER%C4%B0_GAZETEC%C4%B0L%C4%B0% C4%9E%C4%B0_-P%C4%B1nar_Da%C4%9F_Ekitap.
• Dumanlı Kürkçü, D. (2018). Veri gazeteciliği: Gazeteciliğin ve gazetecilerin geleceği. Kurgu, 26(3), 101-116.
• Furuncu, D. (2019). Haber üretim pratikleri bağlamında veri gazeteciliği: Türkiye’de gazetecilerin veri gazeteciliğine yaklaşımı. Yayınlanmamış doktora tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Gray, J., Chambers, L. & Bounegru, L. (Eds). (2012). The Data Journalism Handbook: How Journalists can Use Data to Improve the News. O'Reilly Media Inc.
• Hackett, K. (2013). Data journalism for a data base age. Quill Magazine, July/August 2013, 35-38.
• Howard, A. B. (2014). The Art and Science of Data-Driven Journalism. Columbia Journalism School. Tow Center for Digital Journalism Report. Erişim adresi: http://towcenter.org/wpcontent/uploads/2014/05/Tow-Center-Data-Driven-Journalism.pdf, Erişim tarihi: 05.08.2020.
• Karagöz, S. (2016). Stratejik iletişim yöntemi olarak kamu diplomasisi ve medyanın rolü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Lorenz, M. (2010). Status and Outlook for data-driven journalism. In: European Journalism Center: Data-driven journalism: What is there to learn? A paper on the datadriven journalism roundtable held in Amsterdam on 24 August 2010, 8-17.
• Narin, B., Fırat, F., Fırat, D. & Ayaz, B. (2017). Büyük veri ve gazetecilik ilişkisi bağlamında veri gazeteciliği. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 8(30), 215-235.
• Niles, R. (2009). How programmer/journalists are changing the news. Erişim adresi: http://mashable. com/2009/12/11/programmer-journalists/#qRRxifLiHgqR.
• Polat, S. & Ay, O. (2016). Meta-sentez: Kavramsal bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 52-64.
• Rogers, S. (2008). Turning Official Figures into Understandable Graphics, at the Press of a Button, Inside the Guardian Blog, Newspaper, Erişim Tarihi: 18.12.2008, http://www.Guardian.co.uk/help/insideGuardian/2008/dec/18/unemploymentdata
• Slobin, S. (2012). Some fovorite example of data driven journalism, data blog data handbook, Erişim adresi: http://datajournalismhandbook.org/1.0/en/introduction_3.html.
• Segaran T. & Hammerbacher, J. (2009). Beautiful data: The stories behind elegant data solutions. O’Reilly Media.
• Susman-Peña, T. (2014). Understanding data: Can news media rise to the challenge? The center for
• international media assistance. National Endowment for Democracy.
• Toker, (2022). Bir araştırma metodolojisi olarak sistematik literatür incelemesi: Meta-sentez yöntemi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, AÜSBG Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Özel Sayısı, 313-340.
• Tutar, H. (2023). Nitel araştırma deseni belirleme ölçütleri ve gerekçelendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 334-355.
• Vallance-Jones, F. (2014). Data journalism continues to gain popularity: There are more opportunities than ever to learn. Media, 16(2), 19–20.
• Zinderen, A. (2021). Veri gazeteciliğinde görsel hikâye anlatımı: Haberde görselleştirme ve infografik tasarım üzerine bir göz izleme çalışması. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(3), 1861-1877.
• Zotto, C., Schenker, Y. & Lugmayr, A. (2015). “Data journalism in News Media Firms – The role of Informatıon Technology to Master Challenges and Embrace Opportunities of Datadriven Journalism Projects”, Twenty-Third European Conference on Information Systems (ECIS), Münster/Germany, 1-10.