Flâneur’den Hobo’ya dilden Hoboglif’e modern kent hayatına karşı itiraz kültürü

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 805 - 816, 23.10.2023

Serkan Dora

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379225

Öz

On dokuzuncu yüzyılda Paris dünyanın başkenti olarak kabul edilmektedir. Sanatsal ve bilimsel tüm yenilikler önce Paris’te yaşanmaktaydı. Bu yüzyılın en önemli sanatçılarının yolu tabiatıyla Paris’ten geçmekteydi. Bu sanatçıların bir çoğu gençlik dönemlerinde mutlaka bohem hayatın içinde boy göstermiştir. On dokuzuncu yüzyıl bohemyası hızlı ve sancılı modernleşme sürecinde gündelik hayatı anlamaya çabalamaktaydı. Bohemya’nın içinde ikonlaşmış isim flâneur Charles Baudelaire’dir. Baudelaire’in modern dünyaya karşı itirazı onu kalabalıkların içinde yalnızlaştırmıştı. Toplumun dışına itmişti. Bohemya yirminci yüzyıla doğru etkisini yitirirken hızla modernleşen ABD’de hobo kültürü boy göstermeye başladı. Hobolar 1929 yılında New York borsasının çökmesi ve büyük iktisadi buhranın güçlü etkileri nedeniyle ülke geneline yayılmıştı. Hobolar emekçi ve göçebe bir topluluktu. Kendilerine ait bir evleri yoktu. Amerikan toplumunun dışladığı bir topluluktu. Ancak evsiz hoboların bir bölgede yoğunlaştığı hobohemya olarak adlandırılan alanları ve tren istasyonlarının yakınlarında, kasabaların dış çeperlerinde kurdukları hobo ormanları vardı. Göçebelikten bir süre için vazgeçtikleri bu yerlerde birbirine benzer insanlar bir araya gelirdi. Buralarda sanat da siyaset de konuşulurdu. Flâneur toplum tarafından anlaşılmadığı için yalnızlaşırken hobo toplum tarafından itildiği için yalnızlaşmıştı. Flâneur bir düşünür gezerdi. Hobo ise iş bulmak için gezerdi. Herhangi bir hobonun akşam dönecek evi yokken bir bohemin çatı katında da olsa gidebileceği bir ev mutlaka vardı. Bu çalışmada modern topluma karşı mücadele veren hobo kültürü ile bohem kültürünün benzer yönleri ortaya çıkarılmaya çalışılmaktadır. Çalışmanın sonucunda her iki topluluğunda ana akım kültürün karşısında kendilerine has folklorik kültürlerini oluşturarak modern toplumun dayatmalarına kendi yöntemleriyle karşı gelmeye çalıştığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Modern Uygarlık, Göç, Bohemya, Flâneur ve Hobo Kültürü

Kaynakça

• Akdemir, G. (Eylül 2020), Kriz Dönemi İnsanları; Hobolar!, Erişim 14.05.2023. https://www.cumhuriyet.com.tr/cumhuriyet-pazar/kriz-donemi-insanlari-hobolar-1763050.
• Antmen, A. (2013). 20. Yüzyılda Batı Sanatında Kavramlar, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Anderson, N. (2017). Hobo Evsiz Adamın Sosyolojisi, Çeviren. E. Pınar, Ankara:Heretik Yayınları.
• Baudelaire, C. (2003). Modern Hayatın Ressamı, Çeviren: A. Berktay, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bauman, Z. (2003). Modernlik ve Müphemlik, Çeviren: İ. Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Benjamin, W. (2012). Pasajlar, Çeviren: A. Cemal, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Buckholtz, S. (October 2016), The Hobo Code: The Secret Language of America’s Working Class, Antique Archaeology, Erişim 10.04.2023. https://www.antiquearchaeology.com/blog/the-hobo-code-the-secret-language-of-americas-working-class/
• Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Cresswell, T. (1999), Embodiment, Power and the Politics of Mobility: The Case of Female Tramps and Hobos, Transactions of the Institute of British Geographers , Vol. 24, No. 2, pp. 175-192.
• Frisby, D. (1994). The Flâneur in Social Theory, London: Routledge.
• Ghiselli, E. (1974). Some Perspectives for Industrial Psychology, American Psychologist, 29 (2), pp. 80−87.
• Greverus, I., (1997), Performing Culture. To Be is Being Spoken With, Trans. Jason James, Anthropological Journal on European Cultures , Vol. 6, No. 2, Reflecting Cultural Practice: The Challenge of Field Work (1), pp. 25-45.
• Open Culture (Ağustos 2018), The Hobo Code: An Introduction to the Hieroglyphic Language of Early 1900s Train-Hoppers Erişim: 05.05.2023 https://www.openculture.com/2018/08/hobo-code-introduction-hieroglyphic-language-early-1900s-train-hoppers.html.
• Poe, E. A. (2002). Bütün Hikâyeleri, Çeviren: D. Körpe, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Sadakaoğlu, M. (2020), Paul Virilio’nun Kuramsal Dünyasına Kısa Bir Giriş Denemesi, International Social Sciences Studies Journal, 6 (54), ss. 204-214.
• Toohey, P. (2011), Boredom: A Lively History, London: Yale University Press.
• Turcot, L. (2008). Le Promeneur à Paris au XVIIIe Siècle. Paris: Gallimard.
• Woo, S. (2011). A Study of Ghiselli’s Hobo Syndrome, Journal of Vocational Behavior,79 (2), pp. 461-469.
• Wrigley, R. (2014). The Flâneur Abroad: Historical and International Perspectives, Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
• Virilio, P. (1995), The Art of the Motor, Trans: J. Rose, Minnesota Press: Minneapolis.
• Yurdakul, A. (Kasım 2019), Amerikan İşçi Sınıfının Kayıp Kuşağı: Hobo Erişim 01.05.2023. https://www.evrensel.net/haber/390248/amerikan-isci-sinifinin-kayip-kusagi-hobo#google_vignette.