Roman ve postmodern roman

Yıl 2024, Sayı: 38, 548 - 562, 21.02.2024

Emre Bekir Güven

https://doi.org/10.29000/rumelide.1439687

Öz

Romanı, bir metin türü olarak diğer türlerden ayıran belirli unsurlar vardır. Bu unsurların varlığı durumunda bir metin “roman” olarak anılabilir. Ancak bu unsurları birer dayatma olarak romanın önüne koymak, romanın anlatı dünyasındaki özgür ruhuna zarar verebilir. Bunları bir metnin, roman olarak ele alınabilmesi için gerekli birer ölçüt olarak görmek gerekir. Aynı durum, romanın alt türleri için de geçerlidir. Birçok alt türü bulunan roman, genel çerçevede her bir alt türü için benzer ölçütleri işaret eder. Diğer bir ifadeyle, tarihsel roman için geçerli olan genel ölçütler, sosyal roman için de geçerlidir. Bu sayede her iki tür de okur veya araştırmacı için romandır. Ancak detaya inildiğinde ve konu, alt türü belirlemeye geldiğinde, genel çerçevenin dışında kalan ölçütler söz konusu olmaktadır. Postmodern roman için de bu durum geçerlidir. Postmodern romanı, diğer roman türlerinden ayıran bir çerçeve ve birtakım unsurlar vardır. “Postmodern roman” kavramı, bir tür olarak ele alındığında farklı, bir dönemi işaret ettiğinde farklı, son olarak bir tavrın yansıması olarak kullanıldığında daha da farklı anlamlar taşır. Dolayısıyla romanı, postmodern kılan unsurlar, ele alınma biçimine göre değişiklik gösterebilmektedir. Buna rağmen postmodernin genel çerçevesi bellidir. Bu çerçeve, postmoderni sınırlandıran bir çerçeve olarak değil, diğer alt türlerden ayıran özellikler bütünü olarak değerlendirilmelidir. Aksi bir tutum, romanın özgür yapısının çok daha ileri boyutuna sahip olan ve neredeyse hiçbir kaygı gütmeyen, anarşist postmodern romanı, kendi benliğinden uzak bir noktada konumlandırabilecektir. Bu çalışma, romandan yola çıkarak postmodern romanın asli unsurlarını irdelemektedir. Romanın, özgürlük ve sınırlamalar arasındaki ince sınıra dair genel bir girişin ardından, romana ve postmodern romana dair genel bir çerçeve çizmektedir. Son olarak, bir tür ve tavır olarak postmodern romanın asli unsurlarını ortaya koymaktadır. Çalışmanın temel hipotezi, romanı postmodern kılan, onu diğer alt türlerden ayıran ölçütler olduğu ve bu ölçütlerin varlığı durumunda romanın postmodern olabileceğidir.

Anahtar Kelimeler

Roman, postmodern roman, metakurmaca/üstkurmaca, intertekstualite/metinlerarasılık.

Kaynakça

• Baudrillard, J. (2017). Simülakrlar ve Simülasyon. (Çev.: Oğuz Adanır). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Butor, M. (1991). Roman Üstüne Denemeler. (Çev.: Mehmet Rifat, Sema Rifat). İstanbul: Düzlem Yayınları.
• Ecevit, Y. (2016). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eco, U. (2019). Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti. (Çev.: Kemal Atakay). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Forster, E. M. (1985). Aspects of the Novel. USA: A Harvest Book.
• Habermas, J. (1985). Der philosophische Diskurs der Moderne. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag.
• Hassan, I. (2019). Orpheus’un Parçalanışı. (Çev.: Emel Aras). Ankara: Hece Yayınları.
• Kafka, F. (2017). Dava. (Çev.: Gülperi Sert). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kutsal Kitap (2002). İstanbul: Ohan Matbaacılık.
• Pamuk, O. (2016). Saf ve Düşünceli Romancı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Parla, J. (2015). Don Kişot’tan Bugüne Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Schneider, J. (2016). Einführung in die Roman-Analyse. Darmstadt: WBG.
• Stamm, P. (2017). Agnes. Frankfurt am Main: FISCHER.
• Stevick, P. (2017). Roman Teorisi. (Çev.: Sevim Kantarcıoğlu). Ankara: Akçağ Yayınları